Xilafət məqamının insana verilməsi və mələklərin etirazı
Bəqərə surəsinin 30-dan 33-ə qədər olan ayələri:
"(Ya Rəsulum!) Sənin Rəbbin mələklərə: “Mən yer üzündə bir xəlifə (canişin) yaradacağam”, -dedikdə (mələklər): “Biz Sənə şükür etdiyimiz, şəninə təriflər dediyimiz və Səni müqəddəs tutduğumuz halda, Sən orada (yer üzündə) fəsad törədəcək və qan tökəcək bir kəsmi8 yaratmaq istəyirsən?” -söylədilər. (Allah onlara:) “Mən bildiyim şeyi siz bilmirsiniz!” –buyurdu".
"(Allah Adəmi yaratdıqdan sonra) Adəmə bütün şeylərin adlarını (ismlərini) öyrətdi. Sonra onları (həmin şeyləri) mələklərə göstərərək: “(İddianızda) doğrusunuzsa, bunların adlarını Mənə bildirin!” –dedi".
"Onlar: “Sən paksan, müqəddəssən! (Bütün eyib və nöqsanlardan kənarsan!) Sənin bizə öyrətdiklərindən başqa biz heç bir şey bilmirik. (Hər şeyi) bilən Sən, hikmət sahibi Sənsən”, -dedilər".
"(Sonra) O: “Ey Adəm, bunların (kainatda mövcud olan əşyanın) adlarını onlara bildir!” - dedi. (Adəm) onlara (mələklərə) bunların adlarını xəbər verdikdə (Allah): “Mən sizə, göylərin və yerin gözə görünməyən sirlərini və sizin gizlində aşkarda nə etdiyinizi bilirəm, söyləmədimmi?” –buyurdu".
Bu ayələrdə Allah Həzrət Adəmin (ə) yer üzünə gəlməzdən əvvəl yaradılış hekayəsini danışır, onun insanı müəyyən bir məqsəd üçün yaratdığını və bu məqsədə çatmaq üçün ona qabiliyyətlər və müvafiq təlimlər verdiyini bildirir.
İnsan yer üzündə Allahın xəlifəsi seçilmişdir. Bu canişinlik tələb edir ki, insan canişini olduğu şəxsin bütün xüsusiyyətləri ilə bəzənmiş olsun. Adəmdən əvvəl Allahın adını təsbih edən mələklər var idi. Hər mələyin bir vəzifəsi var idi və onların Allahın onlara öyrətdiklərindən başqa heç bir elmi yox idi.
Buna görə də mələklər insanın Allahın yer üzündəki canişini və hərtərəfli olmasını başa düşmürdülər. Allah insana bütün adlarını yəni aləmin mahiyyətini öyrətdi. Ona sonsuz sirlərdən xəbər vermişdir. Allah insanı mələklərin müəllimi etdi və bu ayələrdə bir ipucu var ki, mələklər Allaha bir şey deyirlər və bir şey gizlədirlər. Allah hər ikisini bilir. Yəni onların nə dediklərini, nəyi demədiklərini bilir.
Mələklər dedilər: “Biz səni təriflədiyimiz halda, yer üzündə fitnə-fəsad törədəcək birini xəlifə seçəcəksənmi? Ola bilsin ki, onların zehinlərində saxladıqları və söyləmədikləri şey, Allah-taalanın niyə daim itaət və təsbihlə məşğul olan mələkləri xəlifə təyin etməməsi ilə bağlı qəlblərindəki etiraz idi. O, bu işə ixtilaf, üsyan və pis meyllərə sahib olmaq istedadı və bacarığı olan Adəmi təyin etdi.
Amma Allah Adəmin fitnə-fəsadını rədd etməsə də, qısaca buyurmuşdur ki, siz mələklər insan yaradılışının bütün sirlərindən xəbərdar deyilsiniz və onlar özləri də bu barədə heç nə bilmədiklərini etiraf ediblər.
İnsan qəlbi bütün gözəllik və əzəmət sifətlərinin güzgüsüdür və Allahın bütün ad və sifətlərini biləndir. Əgər bütün istedadından istifadə etsə, Allahın xilafət məqamında oturan kamil aşiqdir.
Allahın Adəmə öyrətməsi geniş bir həqiqətdir. Bu gün də biz insanın necə yeni elmlərə, texnologiyalara və sənayelərə yiyələnməsini, yaradılışın sirlərini bir-bir kəşf etdiyini görürük.
Bəşəriyyətin bilik və bacarıq zirvələrinə yüksəlməsi, onun təbiət üzərində hökmranlığının izzəti və əzəməti hər gün daha aydın görünür.
İmi-Əzəm ağılın gücü ilə nöqsanlıqdan kamilliyə gedən insandır. Tezliklə mədəniyyətin tənəzzülünün xəbərçilərinin əksinə olaraq, idrak və biliyə əsaslanan yeni bir mədəniyyət meydana çıxmasını istəyir. Onun nuru ilə yaxşılığın şərdən daha üstün olduğunu anlayacaq və yaxşılıq etməyə çalışacaq və cənnəti göydən yerə gətirəcəklər.
Bu, Ustad Hüseyn Muhyiddin İlahi Qumşeinin “Quranla 365 gün söhbət” kitabından bir parçadır.
4123304
