مبارزه با کلیشه‌های غلط ضد زنان مسلمان در سازمان WISE

به گزارش ایکنا،‌ یکی از مسائلی که در دهه‌های اخیر و به خصوص در بین اقلیت مسلمان در کشورهای غربی مورد توجه قرار گرفته حقوق زنان در اسلام و برخی از برداشت‌های تنگ نظرانه در مورد حضور زنان مسلمان در اجتماع است. به عبارت دیگر بسیاری در کشورهای غربی بر این اعتقاد هستند که زنان مسلمان به طور کلی فاقد حقوق اولیه انسانی و استقلال مادی و معنوی و به عبارت ساده‌تر جنس دوم و یا موجودی فاقد حقوق اولیه اجتماعی هستند.
در مورد وجود این برداشت‌های اشتباه می‌توان به دو دلیل عمده اشاره کرد. دلیل اول سنت‌های غلط اجتماعی در برخی کشورهای اسلامی است که از نظر تاریخی زنان را در حاشیه قرار می‌دهد و تلاش دارد که حضور زنان در اجتماع را محدود و یا کاملاً قطع کند.

صاحبان این تفکر با تمسک به احکام شرعی اسلامی مانند وجوب حجاب برای زنان مسلمان و تأکید اسلام بر مرزبندی روابط بین زن و مرد،‌ بر محدود کردن زنان اصرار کرده و گاهی به قیمت حذف زنان از جامعه تفکرات خود را در جوامع پیاده می‌کنند.
در مورد دلیل دوم می‌توان به برداشت‌های اشتباه جوامع غربی از اسلام و مسلمانان اشاره کرد. این برداشت‌های اشتباه که با سوگیری رسانه‌ای هم همراه است باعث شده که به طور کلی جوامع غربی برداشت‌هایی اشتباه و گاه کاملاً متضاد در مورد احکام اسلامی در مورد زنان داشته باشند.
در این میان زنان مسلمان تلاش کرده‌اند در این کشورها از طریق ایجاد سازمان‌ها و تشکل‌های مختلف، ضمن دفاع از حقوق زنان مسلمان تغییر برداشت‌های نادرست از حقوق زنان در اسلام را هم در دستور کار خود قرار بدهند.

مبارزه با فرهنگ مردسالار علیه زنان مسلمان

سازمان ابتکار اسلامی زنان در معنویت و برابری (The Women’s Islamic Initiative in Spirituality and Equality) یکی از همین نهادها است که گستردگی آن از مرزهای آمریکا فراتر رفته و جهانی شده است.
ابتکار اسلامی زنان در معنویت و برابری که به اختصار WISE‌ نامیده می‌شود، جنبش عدالت اجتماعی مردمی است که توسط زنان مسلمان رهبری شده و مأموریت آن بازپس‌گیری و دفاع از حقوق زنان مبتنی بر اسلام است تا آنها را قادر به انتخاب با عزت و مشارکت کامل در ایجاد جوامع عادلانه و شکوفا کند.

WISE این موضع را در برنامه‌های خود برای زنان اتخاذ می‌کند که فرهنگ مردسالارانه و نه اسلام، حقوق زنان را سلب کرده است. از سوی دیگر WISE به مسلمانان کمک می‌کند احساس کنند که مجبور نیستند بین دین و حقوق خود یکی را انتخاب کنند. این سازمان مکان و بستری را برای مسلمانان سراسر جهان برای بحث در مورد تفاسیر قرآن، مقابله با سنت‌های غلط، تعصبات و همچنین افزایش آگاهی زنان در اسلام فراهم می‌کند.

به گفته جولی پروزان-یورگنسن (Julie Pruzan-Jørgensen) دانشمند علوم اجتماعی برنامه‌های این سازمان پتانسیل‌های مهمی برای تقویت اقتدار زنان عرب و برای فشار جهت اصلاح شیوه‌های مردسالارانه در پیش گرفته است.
مدیریت این سازمان برعهده خانم دیزی خان (Daisy Khan) است و مقر اصلی آن در نیویورک است. خان مفسر رسانه‌ای در موضوعاتی مانند حقوق زنان مسلمان، اسلام در آمریکا، اسلام‌هراسی و افراط‌گرایی خشونت‌آمیز است. وی در فهرست «100 نفر از تأثیرگذارترین افراد» مجله تایم قرار گرفته و نشریه هافینگتون پست او را در فهرست «10 زن برتر رهبران دینی» قرار داد، و مجله More او را به عنوان «رابط بین اسلام میانه‌رو و غرب» توصیف کرده است.

ابتکار بانوی مسلمان برای زن مسلمان

دیزی خان پیش از تأسیس WISE، به عنوان مدیر اجرایی انجمن آمریکایی پیشرفت مسلمانان(American Society of Muslim Advancement) یا ASMA خدمت می‌کرد. ASMA یک سازمان غیرانتفاعی است که به تقویت هویت مسلمان آمریکایی و ایجاد پل‌هایی بین جامعه مسلمان و مردم از طریق گفت‌وگوهای بین دینی اختصاص دارد و بر موضوعاتی مانند هویت، فرهنگ و هنر تأکید می‌کند.

چندی بعد، برای اولویت دادن به بهبود روابط مسلمانان و غرب و پیشرفت زنان مسلمان در سطح جهان، خان دو برنامه جدید را برای تحریک جنبش از طریف مهمترین عوامل تغییر در میان دو اکثریت فاقد قدرت جهان اسلام یعنی جوانان و زنان راه‌اندازی کرد: رهبران مسلمان فردا (Muslim Leaders of Tomorrow) یا MLT در سال 2004 و ابتکار اسلامی زنان در معنویت و برابری در سال 2006.

هدف این دو ابتکار توانمندسازی زنان و جوانان مسلمان برای پرورش رهبرانی متعهد به عدالت اجتماعی است که با رویکردی صحیح و انسانی صحبت می‌کند و صدای عادلانه‌ای در جامعه مسلمانان هستند.
پس از 18 سال، خان از سمت مدیر اجرایی ASMA کناره‌گیری کرد تا نقش رهبری WISE را برعهده بگیرد. برنامه ASMA چندی بعد منحل شد.
انگیزه خان برای تأسیس WISE،‌ این بود که در طول تصدی خود در ASMA مشاهده کرد که در طول تاریخ، روابط هماهنگ بین ادیان و مذاهب بزرگ جهان وجود داشته است، و در زمانی که بسیاری معتقد بودند بین غرب و جهان اسلام "برخورد" وجود دارد، خانم خان این عقیده را به چالش کشید. به طور کلی،‌ این باور غلط با افزایش همکاری بین ادیان ابراهیمی برای افزایش تلاش‌های مشارکتی تداخل دارند.
خان دارای لیسانس هنرهای زیبا است و قبل از انجام کارهای اجتماعی، به مدت 25 سال به عنوان طراح معماری کار می‌کرد. خان با علاقه عمیق به هنر معتقد است که یکی از مؤثرترین رسانه‌ها برای گرد هم آوردن مردم حول فرهنگ و هنر است.

پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر، خان شبکه رو به رشدی از هنرمندان مسلمان آمریکایی از همه زمینه‌ها از جمله هنرهای نمایشی، ادبی و تجسمی را شناسایی کرد و در طول زمان پایگاه داده‌ای از هنرمندان از جمله بازیگران، کمدین‌ها، فیلم‌سازان، موسیقی‌دانان، نقاشان، عکاسان، شاعران، قاریان، مجسمه‌سازان، خوانندگان و کاتبان قرآن ایجاد کرد.

در سال 2006،‌ به منظور غلبه بر این کلیشه که مسلمانان تروریست هستند و اسلام به زنان ظلم می‌کند، WISE تأسیس شد.
خان در مورد انگیزه خود برای تأسیس WISE گفت: این شرم‌آور است که مشکلات زنان مسلمان در رسانه‌ها بدون مشارکت خود زنان مسلمان مورد بحث قرار گیرد. WISE در بیانیه تا۶سیس خود در سال 2006 اعلام کرده است که «عدالت، انصاف و برابری ارزش‌های اصلی اسلام هستند.»

برنامه‌های WISE

WISE از کنفرانس‌هایی که در مورد حقوق زنان مسلمان هستند حمایت می‌کند، مانند کنفرانس سال 2010 در مالزی که بیش از 200 زن مسلمان از بیش از 55 کشور را به خود جلب کرد.
در اولین کنفرانس WISE که در سال 2007 در مالزی برگزار شد، WISE یک برنامه 10 ساله برای «پیشبرد رهبری جهانی زنان در اسلام» تهیه کرد. کنفرانس‌های WISE مقالات آکادمیک، کارگاه‌ها و یک پورتال آنلاین زنان مسلمان را ارائه می‌کنند که ویدئو را پخش کرده و یک مسجد مجازی دارد. علاوه بر این‌ها،‌WISE شورایی را برای زنان تشکیل داده که بیانیه‌های دینی را در مورد آزار و اذیت زنان منتشر می‌کند. در حالی که این شورا هیچ صلاحیت قانونی برای صدور فتوا ندارد، در بسیاری از کشورهایی که اسلام دین اصلی است، تأثیرگذار بوده است.
این شورا راهی برای ترویج کنشگری درون سیستمی است. شورای ایجاد شده توسط WISE به عنوان «تلاش زنان برای بازپس‌گیری صدای دینی و قانونی» اعلام و همچنین «اولین شورای واقعاً بین‌المللی جهان اسلام» توصیف شده است.

براساس اعلام وب‌سایت رسمی این سازمان، برنامه‌های WISE به مهمترین مسائل اجتماعی که جهانی و محلی هستند رسیدگی می‌کنند. برنامه‌های تأثیرگذار این سازمان بر این مسائل متمرکز هستند:
1- ابتکارات هنری، درک متقابل فرهنگی را ترویج و آگاهی از تنوع غنی زندگی زنان مسلمان ایجاد می‌کند.
2- مقالات پژوهشی معتبر حقوق زنان مسلمان را اعلام می‌کنند.
3- گردهمایی‌ها و انجمن‌های جهانی شبکه توانمندسازی رهبران زنان و جوانان.
4- نشریات آموزشی این سازمان، از بلای اسلام‌هراسی، افراط‌گرایی و تهدید نوظهور برتری‌طلبی سفیدپوستان جلوگیری می‌کند.
5- پلتفرم‌های آموزش الکترونیک محتوای آموزشی WISE را در اختیار مؤسسات آموزش عالی، رهبران جامعه و فعالان قرار می‌دهند.
6- مشارکت بین ادیان و جامعه به همکاری با بازیگران کلیدی در بین همه زنان، حرفه و مذاهب کمک می‌کند.

ترجمه: محمدحسن گودرزی