انسان دارای کرامت، وسیله نیست بلکه هدف است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، حجت‌الاسلام محمد نصر اصفهانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان روز گذشته سه‌شنبه، 10 شهریورماه در کارگاه «کرامت انسان در قرآن» در جهاد دانشگاهی واحد اصفهان، با بیان اینکه انسان پدیده خاصی است که با همه موجودات از جمله حیوانات، گیاهان و فرشتگان تفاوت‌های زیادی دارد، اظهار کرد: انسان را از زوایای مختلف تجربی، عرفانی و فلسفی می‌توان مورد بررسی قرار داد.
وی با اشاره به اینکه از قرن 18 میلادی تاکنون انسان‌محوری و اصالت انسان درقالب اومانیسم  به یک مبحث اساسی در تمدن مغرب زمین بدل شده است، افزود: در کشور ما نیز جایگاه انسان در دین مورد بررسی قرار گرفته است که مرحوم مطهری از جمله شخصیت‌هایی هستند که دردوره معاصر به‌صورت ویژه به بررسی جایگاه انسان در قرآن و دین پرداختند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بیان کرد: در بررسی جایگاه و کرامت انسان از منظر قرآن، هدف این است که بدانیم سازنده انسان یعنی خداوند در مورد انسان چه دیدگاهی دارد که برای تحقق این مهم، قرآن مهمترین منبع  است.
نصر اصفهانی بیان کرد: قرآن را می‌توان خدانامه نیز دانست، زیرا قرآن نامه‌ای از طرف خداوند برای انسان است که خداوند در آن به زیبایی خودش را برای انسان معرفی کرده است.
وی با اشاره به واژه کرامت و اینکه این واژه در فرهنگ‌های مختلف معنایی خاص پیدا می‌کند، افزود: کلمه کرامت قبل از اینکه وارد قرآن شود، در فرهنگ عرب قبل از قرآن به معنای طبق بالای خمره‌ها بود، ولی قرآن به این کلمه معنایی خاص بخشید.
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه در قرآن به تمام موجوداتی که ارزشمند هستند و در صدر قرار می‌گیرند، کریم گفته می‌شود، گفت: براساس آیه «یَا أَیُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ» و آیات دیگر قرآن، خداوند کلمه کرامت را اولین بار برای خودش و بعد از آن برای انسان، عرش خدا، قرآن، فرشتگان و برخی امور خوشایند انسان نیز بکار برده است.
وی با بیان اینکه واژه کرامت را ازدیدگاه‌های نظری و عملی می‌توان مورد مطالعه قرار داد، گفت: در تفکر اومانیسم غربی، انسان یک موجود معلق است که به هیچ‌کجا وصل نیست، ولی برمبنای قرآنی و دینی انسان نه‌تنها وابسته به خداست، بلکه به سمت او نیز بازمی‌گردد.
وی با بیان اینکه خداوند در قرآن می‌فرماید انسان را به‌گونه‌ای آفریده که دارای کرامت است، گفت: با اینکه «جن» دارای اختیار و آگاهی است، ولی خداوند برای جن کرامت قائل نشده است و برهمین اساس این موضوع می‌تواند یکی از دلایل حسادت شیطان و جن نسبت به انسان باشد.
وی در ادامه با اشاره به آیه «وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‏ آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى‏ کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلا»، گفت: براساس این آیه که خداوند در آن می‌فرمایند ما این انسان را کرامت دادیم، رابطه خدا با انسان نیز برمبنای کرامت تعریف می‌شود.
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه کرامت به دو دسته کرامت در تکوین و کرامت در تشریع تقسیم می‌شود، گفت: از منظر قرآن، همه  انسا‌ن‌ها فارغ از سن، جنس، عقاید و مکانی که در آن زندگی می‌کنند، دارای کرامت ذاتی هستند، زیرا بنی‌آدم  نامیده شده‌اند.
وی با بیان اینکه کرامت براساس حرکت وجودی انسان دارای شدت و ضعف است و این انسان‌ها هستند که با انجام دادن اعمال نادرست و غیر قابل قبول کرامت خود را از بین می‌برند، گفت: با انسانی که دارای کرامت است، نمی‌توان همانند یک شی رفتار کرد، زیرا انسان دارای کرامت وسیله نیست، بلکه هدف است و برهمین اساس هیچ‌کس حق ندارد او را در زندگی اجتماعی بازی دهد.
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه پیامبران و حتی خداوند انسان را محدود نکرده است، گفت: انسان صاحب کرامت، دارای آزادی و اختیار است و برهمین اساس چنین انسانی باید روز به روز اطلاعاتش را افزون کند تا در جهل نماند و برهمین اساس نمی‌توان آزادی و آگاهی او را سلب کرد.
وی گفت: تمام قرآن را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد و آن هم اینکه خداوند خطاب به انسان می‌فرماید «به سمت من که منشأ تمام کمالات و رحمت هستم بیایید، نه کسانی که ریشه‌ای ندارند و نمی‌توانند کرامت تو را کامل کنند».
نصر اصفهانی با بیان اینکه خداوند به انسان دارای کرامت حق حیات، سلامت، آزادی، انتخاب، مالکیت، دین و دفاع داده است، گفت: حق حیات، مادر تمام حق‌ها است که از ابتدای خلقت برای انسان در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به اینکه خداوند تمام جهان را برای انسان آفریده است تا انسان برای خود، حیات و سلامتی‌اش تلاش کند و به عبادت خدا بپردازد، گفت: یکی از حقوق مهم انسان آزادی است و خدا به هیچ وجه به برده شدن انسان راضی نیست، زیرا برده شدن انسان مغایر با کرامت انسان است.
وی با اشاره به قائل شدن خداوند بر حق انتخاب دین از سوی انسان، گفت: گاهی فکر می‌کنیم خداوند حق انتخاب دین را به انسان نداده ، اما این در حالیست که خداوند انسان را برای انتخاب دین آزاد گذاشته ولی بر انتخاب دین توحید تاکید کرده است.
نصر اصفهانی ادامه داد: انتخاب درست دین از سوی انسان یک آزمایش است و علاوه بر این و براساس آیه قرآن که هیچ اجباری در دین نیست، خداوند به پیامبر می فرماید که سایر ادیان را نیز به رسمیت بشناسد.
وی در ادامه با بیان اینکه انسان علاوه بر کرامت ذاتی که از آن برخوردار است، از کرامت اکتسابی نیز برخوردار است، افزود: انجام اعمال عبادی و عملی از سوی انسان نظیر نماز، روزه، جهاد ، امر به‌معروف و نهی از منکر در راستای کرامت اکتسابی است.
این پژوهشگر دینی بیان کرد: علاوه بر انجام اعمال عبادی و انجام عمل صالح از سوی انسان؛ علم و عقل نیز دو منبع مهم کرامت اکتسابی است، زیرا خداوند در قرآن علم و عقل را عامل ارتقای انسان قرار داده است.