«آپاراتچی» دنبال ارائه پیام نه خنداندن صرف + فیلم

فیلم‌های کمدی در سینمای ایران عموماً در جذب مخاطب با موفقیت روبه‌رو می‌شوند اما این خصیصه به همه آثار طنز تعمیم پیدا نمی‌کند بلکه صرفاً به کارهای سخیف مختص می‌شود.

در چنین شرایطی فیلم‌هایی نظیر «آپاراتچی» که تلاش دارند با زبانی فاخر حرف خود را بزنند به حاشیه می‌روند.

پیرامون این موضوع با قربانعلی طاهرفر کارگردان این فیلم خبرنگار ایکنا گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.

ایکنا – بحث خود را با سینمای طنز آغاز می‌کنیم. آن چیزی که امروز به صورت کلی در برخی آثار به اصطلاح طنز شاهدش هستیم نوعی لودگی است که هیچ نشانی از ارزش‌های طنز در آن دیده نمی‌شود اما در «آپاراتچی» تلاش شده، خلاف این رویه عمل شود. پیرامون چرایی و چگونگی ساخت این فیلم توضیح دهید.

متاسفانه جریان طنز در سینمای ایران به سمت مطلوبی حرکت نمی‌کند بلکه آنچه در این گونه اهمیت پیدا کرده، صرفاً جلب گیشه است. در این میان مسئولان نیز به بهانه رونق اقتصادی سینما، حامی این شکل از آثار سینمایی شده‌اند! تا امروز چند کار طنز در شبکه‌های استانی تولید کرده‌ام. در تمام کارهایم تلاش کرده‌ام کارهایم از هزل و هجو دور باشم. ساخت چنین کاری هم بسیار دشوار است.

ساخت فیلم بر اثر اقتباس امری دشوار است زیرا قهرمان آن زنده است و همین کار فیلمساز را دشوار می‌کند. در اقتباسی که انجام شده ما با یک رمان رو‌به‌رو نیستیم بلکه قصه‌ واقعی شخصیتی است که در دهه 60 یک نقاش ساختمان بوده که به دلیل عشق و علاقه به سینما به کار فیلمسازی هم مشغول بوده است. بنابراین اتفاقات بر مبنای خاطرات رقم خورده و شکل روایی منظم ندارد با این توصیه یکسال زمان صرف کردیم تا بتوانیم به یک منسجم و قابل قبول برسیم. جالب است بدانید تحت نظر حسین تراب‌نژاد نویسنده فیلم 9 بار فیلمنامه را بازنویسی کردیم تا بهترین اتفاق در فیلم رقم بخورد.

اگر ما در پی ساخت یک کار صرفاً طنز بودیم کاری راحت داشتیم اما در «آپاراتچی» تلاش شده بسیار از موضوعات دهه شصت در فیلم مورد توجه قرار گیرد. هدف ما از شوخی با برخی اتفاقات دهه شصت جلب گیشه نبود بلکه می‌خواستیم موضوعاتی که در دهه شصت وجود داشت و جوان امروزی از آن درکی ندارد را پیش روی او قرار دهیم. دلیل انتخاب زبان طنز برای ناگفته‌های دهه شصت هم این بوده که می‌خواستیم مخاطب امروز آن را بپذیرد زیرا ممکن است بیان موضوعات دینی و انقلابی برای جوان امروزی با زبان جدی آنگونه که باید جریانسازی نداشته باشد.

ایکنا – در بسیاری از کمدی‌های امروز تنها با تکیه بر شوخی‌های رکیک کلامی و حرکات موزون تلاش می‌شود جذب گیشه به دست آید. «آپارتچی» خلاف این رویه رفته و زبانی شریف برای طنز خود انتخاب کرده است. به همین دلیل خانواده به خیالی راحت می‌تواند بیننده این فیلم باشد. پیرامون این رویکرد توضیح دهید.

وقتی هدف در فیلمسازی گیشه باشد به هر دستاویزی چنگ خواهیم زد. در چنین شرایطی برخی شوخی‌های غیر اخلاقی و تصاویر نامناسب امری طبیعی در سینما به حساب می‌آید! وضعیت پیش آمده نیز هر روز سخیف‌تر شده و وضعیت نامناسبی را فراهم آورده است. متاسفانه شرایط به وجود آمده روی سلیقه مخاطبان هم تاثیر منفی خود را گذاشته است به‌نحوی‌که برخی از مخاطبان وقتی بیننده کارهایی نظیر «آپارتچی» می‌شوند نسبت به آن عکس‌العملی منفی نشان می‌دهند!

شرایط به وجود آمده در سینما باعث شده بخش عمده‌ای از جامعه با سینما قهر کنند چون آثار طنز حاضر را مناسب دیدن خانواده خود نمی‌دانند. وقتی وضعیت موجود را می‌بینیم این سوال برایم پیش می‌آید که مسئولان سینمایی در حال انجام چه کارهایی هستند که چنین شرایطی را در سینما به ویژه فیلم‌های طنز شاهد هستیم؟ البته در سازمان سینمایی افراد دغدغه‌مند حضور دارند اما به هر حال دلیل پیش آمده وضعیت موجود حداقل برای من پوشیده است.

ایکنا – در دهه شصت آثار شریفی نظیر «اجاره‌نشین‌ها»، «ماموریت» و... در حوزه سینمای طنز تولید می‌شد که هم مردم را خشنود می‌کرد هم اینکه تماشاگر از آن به نوعی بهره اخلاقی می‌برد. چرا با وجود چنان غنایی، طنز امروز ما به این وضعیت نابسامان گرفتار آمده است؟

«اجاره‌نشینها» از جمله آثار بسیار شاخص سینمای ایران محسوب می‌شود که هنوز بعد از سال‌ها تماشای آن لذت دارد اما این‌که چرا امروز سینما کمدی به این وضعیت گرفتار آمده، جوابی روشن دارد آنهم اینکه رضایت گیشه به هر طریقی برای بخش خصوصی به اندازه‌ای مهم شده که دیگر اتفاقاتی دیگر برایشان اهمیت ندارد. این امر را در پلتفرم‌ها هم به شکل فراگیری شاهد هستیم! جالب این‌که اتفاقات در حالی رقم می‌خورد که دستگاه‌های نظارتی وجود دارد! حال تصور کنید اگر این مراکز وجود نداشتند چه اتفاقاتی رقم می‌خورد. در این میان مراکزی نظیر سازمان سینمایی سوره هم وجود دارند که دغدغه تولید کارهای فاخر دارند. این خواسته را هم در همه گونه‌ها مدنظر قرار داده‌اند به ویژه در حوزه طنز تلاش می‌کنند اتفاقات خوبی را رقم بزنند.

نکته دیگر وضعیت حاکم بر جامعه است چون نمی‌توان یکجانبه به موفقیت فیلم‌های سخیف طنز در سینما نگریست. شرایط اقتصادی به گونه‌ای شده که مردم برای رفتن به سینما تنها یک انگیزه دارند که آنهم فارغ شدن از مشکلاتشان به هر قیمتی است. پس ترجیح می‌دهند به پیام و محتوای اثر کمتر توجه کرده و صرفاً خندیدن به هر قیمتی را ترجیح دهند!

ایکنا- «آپاراتچی» توانسته اکران نوروزی را به دست آورد. اتفاقی که برای این فیلم در گیشه، رخ داده رضایت‌بخش بوده است؟

در حوزه تبلیغات با یک ناعدالتی آشکار مواجه هستیم چون برخی تولیدات شبکه‌های ماهواره‌ای را با ارزان‌ترین قیمت برای تبلیغات خود انتخاب می‌کنند و همین امر تا حدودی روی موفقیت آن تولیدات در گیشه تاثیرگذار است. این نکته برای رسانه ملی تلنگری جدی محسوب می‌شود که روی جذب مخاطب خود بیشتر دقت کند. با این توضیح به شخصه از اکران «آپارتچی» راضی نیستم هرچند در این میان همزمانی ماه مبارک با نوروز روی وضعیت اکران این فیلم هم تاثیرات آشکار خود را داشته است. بنابراین امیدوارم بعد از ماه مبارک فروش بتواند شرایط مطلوبتری داشته باشد.

گفت‌وگو از داوود کنشلو