رمان‌های تاریخی ما در زبان نخبگانی و مدرنیته مانده است
یک منقد ادبی گفت: اگر رمان تاریخی بخواهد تأثیرگذار باشد، باید زبان جهان‌شمول داشته باشد ولی ما در زبان نخبگانی و در مدرنتیه مانده‌ایم.
به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، دومین نشست انجمن علمی ادبی ساهور با موضوع کارکرد ادبیات در دوره‌های تاریخی (دوره معاصر ادبیات غرب) در سالن نشست‌های دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد.
زهرا خاتمی، منتقد ادبی در این نشست با بیان اینکه امروزه رمان‌های تاریخی در لیست پرفروش‌‌ترین رمان‌های غرب است به کارکرد روایت‌های ادبی در برهه‌های تاریخی و چگونگی بازگشت رمان‌های تاریخی به عرصه ادبیات اشاره کرد و گفت: رمان‌های تاریخی در قرن ۱۹ شکل گرفتند اما مدتی بعد به حاشیه رفتند. از ویژگی‌های این دوره فردگرایی، احساس‌گرایی و نثرهای توصیفی است. دوره بعدی دوره علم‌گرایی، گرایش به زبان علمی و نثرها توصیفی است که در این دوره جنگ جهانی دوم رخ داد.
خاتمی در رابطه با ویژگی‌های دوره نچرالیسم، اظهار کرد: در این دوران نویسنده خدای جامعه است، یک زبان فاخر ادبی ایجاد می‌شود، نخبه‌گراست و مردم عادی متوجه نمی‌شوند. در دوره مدرنیزم نویسندگان در برابر ساینس یا علم جبهه گرفتند و بیان می‌کردند علم منتهی به جنگ می‌شود. در این دوره زبان نوشته‌ها تفکیک شد و بین زبان عامه و نخبگانی مرز ایجاد شد. در این دوره نقد ادبی تاریخ‌گرایی داریم.
این منقد ادبی اضافه کرد: در دوره چهارم ادبیات، تاریخ، روزنامه‌نگاری و علم از هم جدا شدند. در اینجا هر آنچه فرد ایجاد کرده بود، در واقع مرز بین فکت و فیکشن از بین رفت.
وی با بیان اینکه در رمان پست‌مدرن به طور دائم پاورقی داده می‌شود و می‌خواهد روایت‌های تاریخی را دستاویز متن خود قرار دهد، افزود: رمان‌های تاریخی حال حاضر، تاریخ گزارش حوادث گذشته است.
خاتمی در رابطه با دوره گذشته نزدیک، گفت: در این دوره تصویری از شرق ارائه شده و بیان می‌شود که مشرق همان تروریسم است، در باور دنیا انسان شرقی مساوی ترور ترسیم شده است. بازتولید انسان در رمان‌های داخلی نیز مردسالاری و زن منفعل است.
وی با بیان اینکه ما مجبور هستیم مؤلفه‌هایی را که دیگر ملل چیده‌اند، استفاده و طبق ریل آن‌ها حرکت کنیم چون در ادبیات خودمان این ریل‌گذاری را نداریم، تصریح کرد: بر اساس مؤلفه‌های آنان در این دوره زن مثل عروسک خیمه‌شب‌بازی است که نخ آن در دست مرد است.
وی ادامه داد: ما می‌خواهیم بدون اینکه زحمت بکشیم و حداقل یک بار تفکر و مطالعه کنیم، از پست‌مدرن چند آثار ترجمه شده داشته باشیم، اما چند نفر از نویسنده‌های ما و تاریخ‌دانان ما می‌توانند ترجمه کنند یا به زبان اصلی بنویسند؟
در مدرنیته مانده‌ایم
خاتمی با بیان اینکه اگر کارکردهای روایت در ادبیات را ندانیم، نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم، اضافه کرد: ما در مدرنیته و مرزبندی‌های آن مانده‌ایم.
وی تکثر را از ویژگی‌های پست‌مدرن عنوان کرد و افزود: در جوامع اسلامی ده‌ها مدل زن اعم از زن بلوچ، زن کرد، زن سیستانی و... وجود دارد. ما باید با انسان منفعل در ادبیات خودمان و ادبیات غرب آشنا شویم.
این منتقد ادبی با بیان اینکه ما جلوی گفتمان هویتی خودمان هم می‌ایستیم، اضافه کرد: عموم مردم، مخاطب رمان تاریخی شدند. در رمان‌های تاریخی ادبیات و تاریخ با هم خوانده می‌شود.
خاتمی در رابطه با وجه اشتراک آثار گذشته بسیار نزدیک، گفت: بازسازی تصویر کارها و اقناع مخاطب برای اهداف سیاسی از ویژگی‌های این آثار است. آن‌ها مخاطب را ناخودآگاه داخل ماجرا میکشند. در این رمان‌های تاریخی با شخصیت تاریخی همزادپنداری کرده و هویتی که دوست داریم را به آن تزریق می‌کنیم.
وی ادامه داد: رمان‌های فاجعه‌گری هم هستند که با اخبار عجین‌اند؛ مثل طوفان، زلزله، حادثه ۱۱ سپتامبر و... که در این رمان‌ها شواهدی بر گزاره تروریست بودن مسلمانان بیان می‌شود و اسلام مساوی بن لادن، داعش و فاجعه معرفی می‌شود.
منتقد ادبی بیان کرد: تاریخ‌نگاران گذشته یا خودشان دیدند یا روایتی را خواندند یا کتابخانه‌نشین بودند ولی رمان‌های تاریخی امروز اینگونه نیستند. مثلاً زلزله و طوفان را قبل از وقوع در اخبار می‌شنوند و به مخاطب القا می‌کنند هر چه ما پیش‌بینی کنیم به وقوع می‌پیوندد. این روند، فرایند مجازی‌سازی است. آن‌ها روایت و اخبار را از طریق تلویزیون می‌بینند و مجازی‌سازی می‌کنند.
وی با بیان اینکه رمان‌های تاریخی مربوط به یک زمان در جغرافیای خاص نیست، عنوان کرد: رمان تاریخی نوعی داستان است و چون در این زمینه رسانه و سبک ادبی آن‌ها را نداریم، باید از آن‌ها پیروی کنیم.
خاتمی با اشاره به اینکه رمان‌های تاریخی در غرب کنشگری ایجاد می‌کند و آینده بر اساس این کنش‌ها ساخته می‌شود، اظهار کرد: اکنون در رمان‌های تاریخی ایرانی چگونه زن را نشان می‌دهند؟ کنشگری زن را چگونه نشان دهند؟ آنقدر بار انفعال در زن ایجاد کردند که به مرز نابودی کشانده می‌شود.
وی ادامه داد: اگر رمان تاریخی بخواهد تأثیرگذار باشد، باید زبان جهان‌شمول داشته باشد ولی ما در زبان نخبگانی مانده‌ایم. خودمان در خودمان دوقطبی ایجاد کرده‌ایم ادبیات و هنر ما نمی‌تواند کاری انجام دهد و پشت درها ماندند، ما با هنر نتوانستیم جوانان را همراه کنیم لذا باید یک پل بین ما و جوانان ایجاد شود.
انتهای پیام
