مدارا کردن نقطه ضعف نیست

به گزارش ایکنا از قزوین، حجت‌الاسلام‌والمسلمین هادی کاظمی‌نژاد، مسئول نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه پیام نور استان قزوین، شب گذشته با حضور در برنامه «تا زندگی» در شبکه استانی قزوین اظهار کرد: ارتباط مؤثر تنها راه انتقال مفاهیم و احساسات است، ارتباط موثر یگانه راه‌حل معضلات، چالش‌ها و سوءتفاهم‌ها محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: امروز در خصوص «مدارا» صحبت خواهیم کرد که اگر این اصل رعایت شود زندگی و ارتباطات ما در عرصه‌های مختلف زیبا و بادوام شده و ما را از تنش‌ها و چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستیم به‌سلامت عبور خواهد داد.

کاظمی‌نژاد با بیان اینکه ما در زندگی به ارتباطات سالم نیازمندیم خاطرنشان کرد: در این مسیر آفت‌ها و عوامل مزاحم و آزار دهنده‌ای وجود دارد که باید در خصوص آن‌ها چاره‌اندیشی کرد، در غیر این صورت رابطه‌های شیرین ما را مورد هجمه و تهدید قرار خواهد داد.

این کارشناس مذهبی در تشریح اصل مدارا تصریح کرد: مدارا یعنی تحمل و تغافل نسبت به ناگواری‌ها و بدی‌هایی که از دیگران به ما می‌رسد و تا جایی‌که ممکن است دیگران را با بدحسابی‌ها، بدرفتاری‌ها، بدقولی‌ها و ناسازگاری‌هایشان بپذیریم چون ما توان تغییر دادن رفتار افراد را نداریم. اینگونه است که مدارا کردن هم به خود فرد، هم به طرف مقابل و هم به ثبات و پایداری رابطه کمک می‌کند.

وی ضمن پرداختن به موضوع مدارا در آیات و روایات تشریح کرد: ۴۶ حدیث در کتاب میزان‌الحکمة از مرحوم ری شهری و بالغ بر ۳۰ روایت در جلد ۷۵ بحارالانوار به موضوع مدارا پرداخته است. مدارا یعنی شما در ارتباط با فردی دیگر، گاهی مورد بی‌مهری، ظلم یا بی‌احترامی قرار می‌گیرد که برخی در مواجهه با این شرایط همه چیز را فراموش کرده و نابود می‌کنند در حالیکه برای ادامه یافتن رابطه باید از برخی موارد چشم‌پوشی کرد و آن‌ها را نادیده گرفت.

کاظمی‌نژاد با اشاره به قرآن گفت: وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا با او مدارا کن، بدی را فراموش و مهربانی کن تا ثمره‌ آن که آرامش، سلامت‌روان، تداوم روابط و تبدیل آن به احسن شرایط است حاصل شود. هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ حتماً پاسخ خوبی و مهربانی شما را با آرامش و مهربانی خواهد داد. خداوند به جبرئیل فرمود: به پیامبر من سلام برسان و بگو با مردم مدارا کن، آن‌ها تو را اذیت می‌کنند، ساحر و دروغگو خطاب می‌کنند، تنهایت می‌گذارند ولی تو با آن‌ها مدارا کن. پیامبر (ص) هم می‌فرماید: همانطور که خداوند به من دستور داده که به واجبات مقید باشم در کنارش به من دستور داده که مدارا کنم.

قانون را بدون مدارا نمی‌توان اجرا کرد

وی در ادامه این روایت بیان کرد: قانون را بدون مدار نمی‌توان اجرا کرد، قانون باید باشد، الزام‌آور هم باشد، مجازات هم داشته باشد اما چه خوب است که در کنار قانون و احکام اخلاق‌مداری هم وجود داشته باشد. برخی معتقدند مدارا یعنی قرار گرفتن در موضع ضعف، کوتاه‌آمدن و پررو کردن طرف مقابل در صورتی‌که امام علی (ع) می‌فرمایند: شما نرم‌خو باشید، مدارا کنید ولی ضعیف نباشید.

مسئول نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه پیام نور استان قزوین اظهار کرد: انسان کوچک و ضعیفی که رشد‌یافته نیست و از معارف دین و خدا و الگوهای خوب بهره‌ای ندارد در رابطه‌ها آسیب‌پذیر بوده و به دیگران هم آسیب می‌زند، ولی انسان قوی که به منطق خدا و اهل‌بیت (ع) مجهز است دریا‌دل بوده و نسبت به بدرفتاری‌ها بی‌اعتناست و به‌روی خود نمی‌آورد، محبت می‌کند، بدی‌ها را با خوبی جواب داده و مقابله‌به‌مثل نمی‌کند.

وی تصریح کرد: این آموزه غلطی است که در جامعه رایج شده «با هرکسی مثل خودش رفتار کن» یعنی خوبی جواب خوبی، بدی جواب بدی، این منطق غلط است و بویی از خدایی بودن ندارد. منش قرآن این است که در ارتباط با دیگران کاری نداشته باشید و به اقتضای شأن و شخصیت و تربیت خود رفتار کنید حال چه آن طرف دوستی صالح باشد چه دشمنی منافق.

کاظمی‌نژاد سیره‌ی رفتاری اهل‌بیت (ع) را الگوی مناسب برای مدارا کردن عنوان کرد و گفت: نرم‌خویی هدیه الهی است که باید از خدا گرفت و از طریق تقلید از بزرگان دین به آن عمل‌کرد. حاکم جامعه اسلامی باید نرم‌خوب و اهل مدارا باشد.

گذرواژه‌ ایمان، مدارا کردن است

وی ادامه این بحث گفت: امام صادق(ع) فرمودند: صانِع المُنافِقَ بِلِسانِكَ، و أخلِصْ وُدَّكَ لِلمُؤمِنِ، و إن جالَسَكَ يَهودِی فأحسِنْ مُجالَسَتَهُ، با منافق به زبان اظهار دوستى كن و با مؤمن دوست يكرنگ باش و اگر يک يهودى [نيز ] با تو همنشينى كرد، با او خوش‌رفتار باش. یعنی محبت خالص ویژه مؤمنی است که باطن و ظاهرش یکی است و به گفته و باور خود عمل می‌کند؛ اما با فردی که باطنش مملو از کینه و تنفر نسبت به ماست و شرور است و باطن و ظاهرش در تضاد با یکدیگر هستند باید با او مدارا کرد. تکلیف، شأن و شخصیت فرد آن است که با او حسن معاشرت داشته باشد. در مرتبه بالاتر قرآن از یهود یاد می‌کند که اگر با یهودی که دشمن خونین توست بدین توسط همنشین شدی با او همنشینی خوبی داشته باش.

این کارشناس مذهبی خاطرنشان کرد: اما زمانی که بدی طرف مقابل از حد بگذرد همانطور که با شما دشمنی کرده شما هم به همان میزان پاسخ او را بدهید. امام علی (ع) خطاب به فرزندانشان فرمودند: اگر من پس از ضربت ابن‌ملجم بهبودی حاصل کردم خودم با او رفتاری مناسب کارش خواهم داشت اما اگر در اثر این ضربه به شهادت رسیدم شما هم فقط یک ضربه به او بزنید. این منش، عمل به این آیه قرآن است که فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ.

کاظمی‌نژاد در پایان گفت: نقطه مقابل مدارا تندخویی و خشم است اما گذرواژه ایمان مدارا کردن است. امام باقر (ع) می‌فرمایند که هر چیزی قفلی دارد و قفل ایمان نرمی و مدارا است. لازمه زندگی ما تنها زیبایی و نظم ظاهری نیست بلکه باید دستی به سر و روی اخلاق هم بکشیم و در آیینه قرآن و اهل‌بیت (ع) به پیرایش خود بپردازیم که این سیره و روش اولیای دین است.