توازن میان تداوم دیپلماسی با ایران و اعلام همراهی نسبی با متحدان منطقهای آمریکا + صوت
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی هدف اصلی سفر منطقهای بایدن را اقتصادی و تضمین افزایش صادرات انرژی به آمریکا و غرب از سوی کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان دانست و گفت: بایدن از این سفر یک نوع توازن را دنبال می‌کند که در آن هم پایان دیپلماسی با ایران اعلام نشود و هم همراهی نسبی را با متحدان منطقهای آمریکا داشته باشد.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفتوگو با ایکنا، درباره سفر منطقهای بایدن به سرزمین‌های اشغالی و عربستان و جایگاه ایران به منزله یکی از اهداف این سفر گفت: برای اینکه بخواهیم یک سفر را تحلیل کرده و میزان ارتباط آن را با مؤلفه‌های منافع ملی جمهوری اسلامی ایران تبیین کنیم باید هدف اصلی این سفر را شناسایی کنیم. به نظر من هدف اصلی سفر آقای بایدن به منطقه، اقتصادی است و ایشان در شرایطی که وضعیت انرژی هم در داخل آمریکا و هم در کشورهای غربی به یک مشکل و بحران اساسی تبدیل شده به دنبال جلب همیاری بیشتر کشورهای عربی به ویژه عربستان در موضوع انرژی است.
وی افزود: موضوع دیگر این سفر که بیشتر برای رژیم صهیونیستی مهم است تا آمریکا، تحمیل راهبرد امنیتی رژیم صهیونیستی به تحولات منطقه است. سعی صهیونیست‌ها بر این است که پایان دیپلماسی را اعلام کرده و آمریکا را وادار کنند وارد یک فاز فشار حداکثری علیه ایران شود و این همان شرایطی است که در برجام هم شکل گرفت و تعلیق مذاکرات در عمل فضا را در اختیار صهیونیست‌ها قرار داد.
بیشتر بخوانید:
فلاحت‌پیشه اظهار کرد: به هر حال آقای بایدن پس از ورود به ریاست جمهوری دیپلماسی با ایران را اولویت خود قرار داد و این اقدام، تلاش صهیونیست‌ها و متحدان آمریکا را در منطقه به حاشیه راند اما وقتی طرفین فرصت احیای برجام را از دست دادند الان فرصت بیشتری برای صهیونیست‌ها ایجاد شده تا راهبردهای امنیتی خود را در قبال ایران به آمریکا تحمیل کنند. البته باز هم تأکید می‌کنم که هدف اصلی این سفر بیشتر اقتصادی است.
تأثیر سفر پوتین به تهران
فلاحت‌پیشه با اشاره به بروز برخی تحولات در خلال این سفر، از جمله سفر قبلا برنامه‌ریزی شده پوتین به تهران گفت: در خصوص این سفر یکسری تحلیل‌‌های راهبردی صورت گرفت که قطعا موجب نگرانی آمریکایی‌ها خواهد شد. آمریکایی‌ها احساس می‌کنند ممکن است در مقابل آنچه صهیونیست‌ها و برخی محافل ضد ایرانی عرب با عنوان ناتوی عربی مطرح می‌کنند، تقابل تازه‌ای شکل بگیرد و این تقابل زمانی جدی می‌شود که ایران و روسیه به سمت روابط راهبردی حرکت کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: تحولات اخیر نشان داده که مقامات دولت ایران از آمادگی لازم برای همکاری راهبردی با روسیه برخوردار هستند اما از آنجا که معمولا سیاست روس‌ها، چندجانبه‌گرایانه است، آنها سعی کردند به سمت رابطه راهبردی با ایران حرکت نکنند اما تحولات دنیا عملا تا حدی روس‌ها را به این سمت سوق می‌دهد و اگر شرایط به این سمت برود منجر به نگرانی آمریکایی‌ها خواهد شد.
اشتباه راهبردی احتمالی آمریکا
فلاحت‌پیشه در خصوص اتفاقات احتمالی از جمله واکنش آمریکا در صورت عملی شدن همکاری‌های راهبردی میان ایران و روسیه گفت: به اعتقاد من آقای بایدن یک نوع همراهی توأم با احتیاط را با مواضع متحدان منطقهای آمریکا شکل می‌دهد تا به هدف اقتصادی خود؛ تضمین افزایش صادرات انرژی به آمریکا و غرب از سوی کشورهای منطقه، برسد اما این شروع یک اشتباه راهبردی از سوی آمریکایی‌هاست به این دلیل که تنها منطقه بکر انرژی در دنیای امروز، ایران است؛ ایرانی که به سرعت می‌تواند روی 3 میلیون بشکه نفت به صادراتش اضافه کند و خیلی سریع می‌تواند امکان صادرات گاز از جمله در قالب گاز مایع را فراهم کند و در بلندمدت این ایران است که می‌تواند در چرخه انتقال گاز قرار بگیرد.
رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ابراز کرد: الان عربستان و برخی کشورهای عربی در حوزه انرژی با حداکثر ظرفیت در حال کار هستند و بیش از این نمی‌توانند به آمریکا کمک بکنند. لذا بایدن در این سفر سعی کرده برای پیشبرد اهداف اقتصادی آمریکا نوعی همراهی احتیاط‌آمیز را با متحدانش را شکل دهد و در عین حال کماکان فضا را برای احیای برجام باز بگذارد.
ناتوی عربی؛ هدفی صهیونیستی
فلاحت‌پیشه در پاسخ به این سؤال که آیا بحث ارتش یا ناتوی عربی بیشتر یک هدف صهیونیستی است تا آمریکایی اظهار کرد: صهیونیست‌ها تلاش می‌کنند که هدف خاص خود را از این سفر دنبال کنند و به همین دلیل می‌خواهند فضای امنیتی را بر مناسبات جدید منطقه پس از سفر بایدن حاکم کنند و از طرفی عربستان هم می‌خواهد مسائل مربوط به خود از جمله در یمن را حل و فصل کند و نوسانات در روابط با آمریکا را در آغاز دوره ریاست جمهوری بایدن تعدیل کند اما در این میان آقای بایدن از این سفر یک نوع توازن را دنبال می‌کند که در آن هم پایان دیپلماسی با ایران اعلام نشود و هم همراهی نسبی را با متحدان منطقهای آمریکا داشته باشد. به باور من بایدن بیش از آنکه در دام سیاست‌های امنیتی اسرائیل بیفتد به همکاری اقتصادی با کشورهای عربی دل بسته است.
این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی درباره اینکه آیا سفر بایدن را می‌توان نشانه بازگشت آمریکا به غرب آسیا ارزیابی کرد، گفت: فضای فکری بازیگران دنیا متفاوت است و فضای فکری آمریکایی‌ها هم هژمونی بین‌المللی است و براین اساس آنها تهدید اصلی خود را چین می‌دانند و در نشست کشورهای گروه 7 نیز چین را تهدید برای هژمونی جهانی، روسیه را یک تهدید نظامی و در مرحله بعد ایران را به عنوان یک چالش معرفی کردند که باید تفاوت این سه کلیدواژه را در نظر گرفت.
وی یادآور شد: برخی تحلیلگران در داخل کشور ناخودآگاه ایران را به عنوان هدف هرگونه سیاست تهاجمی در دنیا تبدیل می‌کنند که به هیچ وجه در راستای منافع ملی کشور نیست. الان آمریکایی‌ها می‌دانند چین چه نقاط قوتی دارد که از جمله آنها توان تجارت بین‌المللی آنها است. امروز یک سوم تجارت دنیا در دریای چین در حال انجام است و چینی‌ها شاهراه‌های عظیمی را برای تجارت با دنیا ایجاد کرده و سعی می‌کنند 160 کشور را در حیطه این شاهراه‌ها قرار بدهند.
بایدن در پی توازن
وی ادامه داد: لذا سیاست آقای بایدن به گونه‌ای است که نمی‌تواند در نیمه اول قرن 21 خارج از راهبرد امنیت ملی آمریکا حرکت کند و براین مبنا مسائل منطقه را در همراهی با متحدان منطقهای با حداقل حضور آمریکا پیش می‌برد. حتی در طرح گسترش گنبد آهنین به منطقه، صهیونیست‌ها یک حضور هماهنگ‌کننده را برای آمریکایی‌ها پیش‌بینی کرده بودند که بعید می‌دانم آمریکایی‌ها در همین سطح هم بخواهند خود را وارد چالش کنند.
فلاحت‌پیشه اظهار کرد: در واقع بایدن یکی از کم‌توجه‌ترین رؤسای جمهور آمریکا به غرب آسیا در چند دهه اخیر بوده و تنها مسائل اقتصادی و بحران انرژی او را مجبور به انجام این سفر کرد. بر همین اساس این سفر تغییری راهبردی در نگاه آمریکا به شرق آسیا و روسیه ایجاد نخواهد کرد، هرچند صهیونیست‌ها تلاش می‌کنند عکس این را نشان دهند اما واقعیت چیز دیگری است.
وی افزود: به عبارتی آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که مسائل منطقه راه حلی در خود منطقه داشته باشد و پس از این سفر و خروج از منطقه هم بایدن تلاش می‌کند کماکان دیپلماسی و برجام را به منزله گزینه اول روی میز حفظ کند منتهی اتفاقی که افتاده این است که عوامل آشوب‌ساز؛ رژیم صهیونیستی و مرتجعان منطقهای، که تا چند ماه پیش نقش کمرنگی داشتند نقش بیشتری در روند مذاکرات پیدا کرده‌اند و موضوع برجام سخت‌تر پیش خواهد رفت و در این فضا بایدن سعی می‌کند سنگ‌هایی را در این مسیر نیندازد که به معنای پایان برجام باشد.
سورپرایزهای ایران
فلاحت‌پیشه با بیان اینکه واکنش ایران به این سفر ملایم نیست، گفت: اگر این سفر در ادامه جنبه‌های تهدیدآمیزی پیدا کند، ایرانی‌ها سورپرایز خاص خودشان را برای آمریکایی رو خواهند کرد و این موضوعی است که نگرانی آمریکایی‌ها را از همین الان به دنبال خواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان در خصوص سورپرایزهای احتمالی ایران تصریح کرد: ایران یک نگاه کلی به نقش آمریکا در منطقه دارد و آن این است که آمریکا همواره یک بازیگر بحران‌ساز در منطقه بوده و اگر این بحران‌سازی ادامه پیدا کند آن موقع ایران سیاست‌هایی را در پیش می‌گیرد که نشان بدهد آمریکا در مدیریت تحولات منطقه با مشکل مواجه است. لذا این موضوع هم آمریکایی‌ها را محتاط می‌کند و هم لحن مذاکرات مقامات ایران با پوتین را تغییر خواهد داد. البته پوتین هم از این آمادگی برخوردار است که یکسری مضامین راهبردی را در نشست‌ها با مقامات ایرانی بیشتر مطرح کند.
گفتوگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
