نمایشگاه کتاب خوزستان؛ آغازگر رویدادهای فرهنگی اما با مخاطبان محدود

به گزارش ایکنا از خوزستان، نمایشگاه کتاب، قرآن و محصولات فرهنگی خوزستان، از نوزدهم تا بیست و ششم خرداد در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی خوزستان برگزار شد. این برنامه، اولین رویداد فرهنگی استان پس از تعطیلی‌ تجمعات عمومی در اثر کرونا در دو سال اخیر بوده است.

این رویداد فرهنگی، چند ویژگی‌ داشت، از جمله اینکه در این برنامه سه حوزه کتاب، قرآن و محصولات فرهنگی در یک نمایشگاه ادغام شده بود، ویژگی دوم، مدیریت یک مؤسسه فرهنگی هنری مردمی(مؤسسه آب و آینه) بر این رویداد بود. سومین ویژگی نمایشگاه نیز برپایی آن با اعتبارات استانی است، چراکه نمایشگاه‌های استانی کتاب که در نیمه دوم سال برگزار می‌شد، به واسطه کرونا در هیچ استانی برگزار نشد.

این رویداد از منظر برخی افراد و به خصوص مدیران دستگاه‌های استان، یک رویکرد جدید داشت که با وجود نقاط ضعف، نباید آن را نادیده گرفت و آن حضور یک مؤسسه مردمی به عنوان مجری در نمایشگاه استانی کتاب و قرآن است، چنانکه حجت‌الاسلام کلاه‌کج، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان این نمایشگاه را تجربه‌ای نو در سنجش توان مؤسسات فرهنگی خصوصی دانست و گفت: این نمایشگاه با وجود همه نقاط قوت و ضعف، تجربه‌ای نو برای بخش خصوصی بوده ولی با همه اشکالات بدون شک در ایجاد نشاط و بالا بردن انگیزه مطالعه اثر داشته است. این حرکت برای برون‌سپاری به بخش خصوصی انجام شد و جوانانی توانا این رویداد بزرگ فرهنگی را رقم زدند.

همچنین حجت الاسلام اخوان صباغ، مدیرکل تبلیغات اسلامی خوزستان نیز واسپاری مدیریت اجرای این نمایشگاه به مؤسسات مردمی و پشتیبانی دستگاه‌های اجرایی از حلقه‌های میانی را از نقاط قوت این نمایشگاه دانست.

حسین سعیدی، مدیر گروه قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان نیز با تصریح به اینکه ما سال‌ها است در زمینه خصوصی‌سازی صحبت می‌کنیم، اما از نظر عملیاتی هنوز به بخش خصوصی اعتمادی وجود ندارد، گفت: با توجه به سیاست‌هایی که وجود دارد باید کار به دست مؤسسات مردمی که به صورت تخصصی در حوزه فرهنگ و قرآن فعالیت می‌کنند، سپرده شود. با خصوصی سازی، جلوی خیلی از رانت‌هایی که داده می‌شد، گرفته می‌شود و به صورت خیلی خوبی می‌توان این قضیه را مدیریت کرد. 

با وجود این رویکرد که مدیران آن را یک گام رو به جلو برای خود بر می‌شمارند، نمایشگاه کتاب، قرآن و محصولات فرهنگی خوزستان از نگاه اهالی کتاب و بازدیدکنندگان کاستی‌هایی داشت که قابل چشم پوشی نبود.

این کاستی‌ها در چند حوزه قابل طرح است، حوزه اول، زیر ساخت نمایشگاه دائمی است. برگزاری یک رویداد استانی پس از تعطیلی نزدیک سه ساله نمایشگاه دائمی باعث شده بود که این مکان از امکانات اولیه برای برگزاری یک رویداد استانی متناسب با هوای گرم خوزستان در خردادماه به اندازه کافی برخوردار نباشد و این جزو اولین گله‌های غرفه‌داران بود. گرچه همین گرما و محدودیت امکانات سرمایشی باعث شده بود که برگزار کنندگان نمایشگاه را به سالن خلیج فارس محدود کنند.

موضوع دیگر، محدودیت نمایشگاه و مختصر بودن آن به رغم طرح سه موضوع (کتاب، قرآن و محصولات فرهنگی) در عنوان نمایشگاه است. غرفه‌های ناشران در نمایشگاه، محدود بود و علاوه بر آن عناوین و موضوعات کتب تکثر نداشتند و این محدودیت در نگاه اول به چشم اهالی کتاب می‌آمد و خبری از تازه‌های نشر و ناشران استانی در نمایشگاه نبود.  

مساله دیگر که جای خالی آن در نمایشگاه احساس می‌شد و می‌توانست عاملی برای جذب مخاطب عمومی باشد، تخفیف‌ در عرضه کتب و محصولات فرهنگی بود. در شرایط اقتصادی فعلی، نمایشگاه کتاب، قرآن و محصولات فرهنگی خوزستان، تخفیف‌های بسیار محدودی از سوی برخی ناشران برای مخاطبان خود داشت.

مساله مهم دیگر، نادیده گرفتن سلایق عمومی جامعه و مخاطبان کتاب، در این رویداد است؛ از طراحی پوستر نمایشگاه گرفته تا برنامه‌ریزی برنامه‌های جنبی آن، برگزار کنندگان، با دغدغه‌‎های فرهنگی خود نمایشگاه را برگزار کردند. طرح سه عنوان کتاب، قرآن و محصولات فرهنگی در کنار هم برای نمایشگاه، شاید ظرافتی بیش از این در طراحی پوستر و برنامه‌های جنبی می‌طلبید تا یک موضوع بر عناوین دیگر غلبه نکند و مخاطبان نمایشگاه، محدود به طیف خاصی نباشند. از جمله برنامه‌های جنبی نمایشگاه، چند جشن امضای کتاب بود که با وجود ارزشمند بودن این آثار به ویژه از حیث استانی بودن آنها، همگی در حوزه دفاع مقدس و موضوع مقاومت بودند، در حالیکه ما شاعران و نویسندگان توانمند دیگری در موضوعات دیگر نیز داریم که نمایشگاه فرصت خوبی برای معرفی آثار آنها بود.  

اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان، چهارده دوره تجربه برگزاری نمایشگاه کتاب و سیزده دوره نمایشگاه قرآن در استان را دارد و در این میان تجربه‌های موفقی در دعوت از برخی چهره‌ها و برگزاری برنامه‌های جنبی دارد که می‌شد از این تجربه‌ها برای برگزاری رویدادی این‌چنینی بهره برد. 

سخن پایانی این است که در استانی که رویدادهای استانی فرهنگی آن به دلیل مسائل مختلف، معدود و محدود هستند، باید قدردان این اتفاق بود و برای استمرار و تقویت آن کوشید، چنانکه بخش‌هایی در نمایشگاه امسال به صورت قوی ظاهر شد و فرصتی برای معرفی برخی مجموعه‌ها فراهم شد. از این رو، باید از برگزار کنندگان این رویداد و همت و دغدغه‌شان در رقم زدن این فضای فرهنگی در استان تجلیل کرد. بدیهی است که رفع برخی محدودیت‌ها و کاستی‌ها، شاید در توان یک مجموعه مردمی نباشد، اما انتظار اهالی فرهنگ و هنر و کتاب استان از برگزار کنندگان چنین برنامه‌هایی این است که دید خود را نسبت به مخاطبان چنین رویدادهایی وسعت ببخشیم و برای آنها جایی در دغدغه‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود باز کنیم.

یادداشت از کامله بوعذار خبرنگار ایکنا خوزستان