سریال شهید باکری تصویری کاملتر از فیلم دارد/ قوانین شفاف ممیزی در سینما نداریم + فیلم و صوت

به گزارش ایکنا، نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «موقعیت مهدی» با حضور ابراهیم امینی؛ فیلمنامه‌نویس این فیلم و عباس کریمی عباسی؛ منتقد و کارشناس سینما، عصر روز گذشته 29 فروردین در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد.

در ابتدای این جلسه که دانشجویان نیز حضور داشتند کریمی عباسی گفت: چندان با نقد شفاهی موافق نیستم چون این شکل نقد را بیشتر اظهارنظری شخصی می‌دانم. با این توضیح بررسی خود را پیرامون فیلم «موقعیت مهدی» از نام اثر آغاز می‌کنم. این عنوان شامل دو بخش زمان و مکان است. نام فیلم خلاف نامگذاری فیلم‌های دفاع مقدسی که شکلی حماسی دارند چنین نیست و از سویی روی مکان و زمان تاکید دارد و از طرفی ایهام شخصیت اصلی را که در موقعیتی دشوار قرار گرفته بیان می‌کند.

وی افزود: فیلم دارای شش اپیزود است. ساختار اپیزودیک در سینمای دفاع مقدس نیز با فیلم خوب «خداحافظ رفیق» آغاز می‌شود. این کار از مرحله حماسی بودن گذر کرده و به یک خودشناسی پیرامون شخصیت دست یافته بود. در «موقعیت مهدی» نیز با کاراکتری روبه‌رو هستیم که به دیگران بیش از خود اهمیت می‌دهد.

فیلمنامه‌نویس مجموعه سفرهای سعدی افزود: یک سابقه فکری از شهید باکری در اذهان وجود دارد برای همین کار کردن فیلمی در این حوزه بسیار سخت است، چون این مسئله باعث می‌شود هر کس ذهنیتی از شهید در ذهن داشته باشد و تصویر موجد را نپسندد. این مسئله کار کارگردان را سخت می‌کند زیرا باید تمام سلایق را راضی نگاه دارد.

نویسنده کتاب «هفت مرد از حالا» افزود: فیلم از جلوه‌های ویژه به خوبی بهره برده است. این فیلم نشان می‌دهد با امکاناتی که در اختیار داریم قادریم فیلمی باورپذیر تولید کنیم. درضمن خلاف اکثر فیلم‌های ایرانی که روی موقعیت شخصیت‌پردازی می‌کنند این اثر سعی دارد در کنار استفاده از موقعیت و عمل و عکس‌العمل شخصیت اصلی، از موقعیت شخصیت‌های فرعی و به ویژه دیالوگ‌ها برای بهتر شدن شخصیت‌پردازی فیلم استفاده کند. نکته دیگر اینکه در این فیلم همه عوامل از جمله قاب‌بندی‌ها و جلوه‌های ویژه در خدمت فیلم است برای همین هم می‌توان با آن ارتباط برقرار کرد.

این کارشناس رسانه ادامه داد: نکته جالب‌تر اینکه در این فیلم شخصیت کاملاً واقعی است. یعنی برای تماشاگر غیر قابل دسترس نیست در‌صورتیکه در برخی از کارهای دفاع مقدسی شخصیت فرازمینی تصویر می‌شوند و همین امر هم سبب می‌شود مخاطب نتواند با آنها همذاتپنداری کند. مهدی باکری انسانی معمولی است که یکسری ویژگی‌های خوب دارد بدون اینکه پیرامون خوبی‌های او اغراقی صورت گرفته باشد. این اتفاق را در فیلم سینمایی «منصور» هم به نوعی دیگر شاهد بودیم.

در ادامه جلسه امینی نویسنده فیلم تصریح کرد: در ابتدا تاکید می‌کنم «موقعیت مهدی» فیلمی پرتره نیست چون از آغاز قرار نبودیم فیلمی با محوریت زندگینامه بسازیم. ما می‌دانستیم قراراست کارمان را در یک نسخه سینمایی کار کنیم و نسخه دیگر را تلویزیونی. در نسخه سینمایی این فیلم تنها چند موقعیت از زندگی شهید باکری را نشان می‌دهد ولی در سریال اینگونه نیست و به شکل کاملتری به این شهید می‌پردازیم. برای اینکه نسخه سینمایی و تلویزیونی هر دو موفق باشند سعی کردیم برای هر کدام ساختاری خاص در نظر بگیریم. برای همین در فیلمنامه این دو کار تفاوت‌هایی را شاهد هستیم.

این فیلمنامه‌نویس بیان کرد: این کار با وجود اینکه اپیزودیک است داستان‌هایش به یکدیگر بی‌ارتباط نیست. این درحالیست که در برخی از کارهایی ایچنینی اپیزودها با یکدیگر فرق دارد البته این موضوع به معنای خطی بودن فیلم قلمداد نشود. داستان «موقعیت مهدی» بسیار شگفت و تکان‌دهنده است. سه برادری که شهید شدند اما پیکرشان به دست خانواده نرسید. لازم به ذکر است برای مراقبت از فیلم هر کاری از دستمان بر می آمد انجام دادیم. برای نمونه قبل از اینکه متن را به ارشاد بفرستیم بارها آن را بین خودمان بازنویسی کردیم. شهید مهدی باکری دو برادر داشت که حمید را در فیلم می‌بینیم و برادر دیگر را در کار شاهد نیستیم. برادر (علی) دیگر قبل از انقلاب جز گروه‌های چپ بود. برای همین اگر می‌خواستیم اشاره‌ای به وی داشته باشیم کار دچار ممیزی‌های می‌شدو سعی کردیم به حوزه‌هایی ورود نکنیم که به کار صدمه‌ای وارد شود.

امینی در پاسخ به این سوال که چرا هادی حجازی‌فر در مصاحبه‌ای بیان کرده که دیگر فیلم دفاع مقدسی نخواهد ساخت، بیان کرد: فکر می‌کنم منظور کارگردان آثاری را شامل شود که پروداکشن‌های بزرگ نظیر «موقعیت مهدی» دارد. کارهای اینچنینی بسیار سخت هستند حتی اگر شرایط در بهترین شرایط تولید شود. پروژه تولید فیلم دو سال به طول انجامید چون بارها به دلیل مشکلات مالی کار تعطیل شود. تمام این مسائل باعث می‌شود کارگردان دیگر سراغ چنین کارهایی نرود. 

کریمی کارشناس سینما در انتهای این جلسه در ادامه توضیح امینی افزود: یکی از مشکلات رایج در سینمای ایران نداشتن قوانین مشخص و شفاف ممیزی در سینماست. همین موضوع و برخی کوتاه‌بینی‌ها باعث شده در سینما کمتر شاهد کارهای خوبی باشیم.  

محمد حاتمی