نگاهی به شخصیت حضرت خدیجه(س) در کتاب «یوما»

به گزارش ایکنا از قم به نقل از پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه(س)، ماه مبارک رمضان به نام امام علی(ع)، امام حسن مجتبی(ع) و حضرت خدیجه(س) به‌عنوان نخستین بانویی که به اسلام ایمان آورد و ام‌المؤمنین و مادر حضرت زهرا(س) هستند، گره خورده است.

یکی از اهداف محوری امور فرهنگی خواهران آستان مقدس حضرت معصومه(س) معرفی سیره و شخصیت بانوان برگزیده اسلامی به دختران نوجوان و جوان در جامعه اسلامی است.

از آنجایی که شخصیت حضرت خدیجه(س) در تاریخ اسلام مظلوم واقع شده و با وجود خدمات این بانوی بزرگوار به گسترش اسلام و داشتن دختری مانند حضرت فاطمه(س) در معرفی شخصیت این بانو به زنان جامعه اسلامی کوتاهی شده است؛ بر همین اساس امور فرهنگی خواهران آستان مقدس حضرت معصومه(س) در روزهای ماه مبارک رمضان اقدام به معرفی شخصیت این بانوی بزرگوار در قالب «رمان یوما» به دختران نوجوان کرده است.

رمان یوما نوشته مریم راهی اثری است که برای هر مخاطب ادبیات دینی و با هر نوع سلیقه‌ای، حرف‌هایی جدی و تازه برای روایت دارد، بستر اصلی این رمان بیان فرازهایی از زندگی حضرت خدیجه کبری(س) است.

نویسنده موقعیت زمانی روایت خود را از ساعت‌های منتهی به ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) شروع کرده و با توصیف موقعیت منزل، ذهنیت حضرت خدیجه و مردمان شهر که نمایندگانی از آن‌ها به بهانه‌هایی به منزل پیامبر(ص) رفت آمد دارند، داستانی را تعریف می‌کند که بیشتر از جذابیت‌های قصه‌پردازانه، از منظر روایت لذت­‌بخش است.

نویسنده کتاب «یوما» با وجود انتخاب یک زاویه دید غالب، به‌صورت متناوب نقطه نگاه پرداخت روایت را تغییر می­‌دهد و در واقع چندین روایت موازی را با چند زاویه دید به ظاهر متفاوت با یکدیگر در دل داستان می‌نشاند. او راوی سکنات و وجنات خدیجه کبری(س) در آستانه میلاد حضرت زهراست.

نویسنده در این نقش به زیبایی هر چه تمام‌تر تصویری مینیاتوری و بسیار تأثیرگذار از شیفتگی بانوی بزرگ اسلام به پیامبر اکرم(ص) را تصویر کرده است.

خلق صحنه‌هایی چون عطرآمیز شدن بدن کودکانی که پیامبر(ص) آنان را نوازش کرده و یا جملاتی که نمایانگر گفت‌وگوی رسول اکرم(ص) با حضرت خدیجه(س) است از درخشان‌ترین و ماندگارترین بخش‌های این رمان از این منظر است.

از سوی دیگر این داستان روایتی رئالیستی از مکه و مدینه در دوران حیات پیامبر اکرم(ص) را به تصویر می‌کشد و به‌طور غیر مستقیم به ارزش‌گذاری‌های اجتماعی اعراب جاهلیت اشاره می‌کند؛ به روشنی و البته به دور از هرگونه بیرون‌زدگی از اسلوب داستان. جدای از این، موفقیت مهم نویسنده در ترسیم سیمای کفار در زمان پیامبر اکرم(ص) است.

نویسنده برای این منظور با بهره‌گیری هوشمندانه و بسیار هنرمندانه از ادبیات و واژه‌ها، جان باورها و اعتقادات اعراب در دوران بعثت را در قالب دیالوگ‌هایی که نشان از توان اعراب آن دوران در بهره‌مندی از کلمات و واژگان نیز است به تصویر می‌کشد.

این هنرمندی در لفاظی‌های شخصیت‌هایی مانند ام­ جمیل به بهترین شکل ممکن خود را به تصویر کشیده و جذابیت متن را دو چندان می‌کند. از این نقطه نگاه شاید بتوان استراتژی نویسنده برای ترسیم چهره قهرمان داستانش از زبان چهره‌های منفی را. عنوان رمان یوما برگرفته از عبارتی است عربی است که کنیز حضرت خدیجه(س) به وی اطلاق می‌کند.

این نام از سوی نویسنده چنان هوشمندانه در بخش‌هایی از متن قرار گرفته است که مخاطب پس از به پایان رساندن کتاب، ناخودآگاه به معنای آن پی برده و علت اطلاق آن به چنین بانویی را درک می‌کند.

یوما دختری زیبا و دلرباست اما نه طناز و عشوه‌گر، با اصل و نسب و بسیار ثروتمند اما نه مغرور و متکبر. خواستگاران زیادی دارد از ثروتمندترین مردان تا قدرتمندترین مردانی که دختران زیادی آرزوی ازدواج با آن‌ها را دارند ولی او نه دنبال ثروت است و نه قدرت و تمام خواستگارانش را جواب کرده و منتظر خورشید بخت خود است، نه شمع‌های بی‌فروغ.

امور فرهنگی خواهران آستان مقدس حضرت معصومه(س) با قرار دادن بریده‌هایی از رمان یوما در کانال معصومانه با محوریت برنامه مجازی «پله‌های دانایی» شخصیت حضرت خدیحه(س) را به دختران نوجوان معرفی می‌کنند.

در بریده‌هایی از این رمان خطاب به خوانندگان بیان شده است: «من خدیجه‌ام، از قریش، دختر خُوَیلَد، همسر نبی خدا، محمد مصطفی و عروس آمنه و عبدالله. زادگاهم مکه است و به آیین ابراهیم خلیل و رسول خاتم، کعبه را طواف می‌کنم.

ایامی داشته‌ام تاکنون که هر یکی نیکوتر از دیگری، اما امروز نیکوترین آنهاست به عدد رحمت و برکت.

این خبر را من از محمدم شنیده‌ام و تا این لحظه کسی جز ما دو تن از آن آگاه نیست.

باورم کن عزیزتی!… بالله، من از سوی آسمان مامورم.»

علاقه‌مندان برای مطالعه بخش‌های این رمان و آشنایی با برنامه‌های معارفی و فرهنگی امور فرهنگی خواهران آستان مقدس حضرت معصومه(س) می‌توانند به کانال معصومانه در ایتا به آدرس @masumaneh مراجعه کنند.