انکار آخرین امام به مثابه انکار اولین امام
نویسنده و پژوهشگر حوزوی با اشاره به روایت امام حسن عسکری(ع) که فرمودند: «هر کسی فرد آخر ما را منکر شود، مانند کسی است که نخستین امام را انکار کرده باشد...» به بیان اوصاف ظاهری امام، مفهوم غیبت و چگونگی غیبت صغری و کبری امام زمان(عج) پرداختند.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد نورموسوی، نویسنده و پژوهشگر حوزوی در یادداشتی، که در اختیار ایکنا قرار داده است، تأکید کرد: امام حسن عسکری(ع) به موسی بن جعفر بغدادی فرمودند: «هر کسی فرد آخر ما را منکر شود مانند کسی است که نخستین امام ما را انکار کرده باشد. بدانید که غیبت فرزندم به قدری طولانی میشود که مردم در شک واقع می‌شوند، مگر افرادی که خدا، ایمانشان را نگهداری کند. متن این یادداشت به شرح زیر است:آخرین امام شیعیان و دوازدهمین جانشین رسول خدا در سپیده دم جمعه، نيمه شعبان سال 255 ه.ق (مطابق 868 م)، در شهر سامرا یکی از شهرهای عراق همچون خورشيد درخشان از افق ولايت طلوع نمود. پدر گرامی او، پیشوای یازدهم شیعیان حضرت امام حسن عسکری(ع) و مادر بزرگوار آن حضرت، بانوی شایسته به نام نرجس (نام‌های ديگر آن صيقل، ريحانه و سوسن است) که آخرين شاخه سبز علوی را بر تنه دل آرای شجره مباركه معصومين رويانيد.
پنهان بودن ولادت
امام حسن عسکری، از پيشگويی‌ها آگاه بود و اهميت و عظمت آن مولود را نيز به درستی می‌دانست و از حساسيت دشمنان درباره تولد اين نوزاد، غافل نبود و اوضاع سياسی و شرايط اجتماعی را كاملاً می‌شناخت، از اين رو، به گونه‌ای مقدمات و پيش زمينه‌های ولادت فرزندش را فراهم ساخت كه نه تنها دشمنان بلكه بسياری از دوستان هم از اين امر آگاه نشدند و اين نخستين و آخرين حادثه نبوده است و در طول تاريخ بشری، نمونه‌های فراوانی وجود دارد مثل: ولادت پنهانی ابراهيم(ع) به دور از چشم نمروديان و ولادت پنهانی موسی(ع) به دور از چشم فرعونيان.
اوصاف ظاهری امام
حضرت مهدی(عج) مردی است از فرزندان من كه چهره‌اش مانند ستاره درخشان و رنگ پوستش، همانند عرب‌زبانان و جسم و هيكل او همانند قوم بنی اسرائيل است، زمين را پر از عدل می‌كند همانطوری كه از جور و ستم مالامال گشته است، اهل آسمان و حتی پرندگان در هوا هم، از حكومت وی خشنود و راضی هستند.
آغاز امامت
در باور شیعيان، امامت در سنين كم، محذوری ندارد و نمونه‌های ديگری نيز داشته است همان طوری كه از امامان، امام جواد و امام هادی(ع) و از پيامبران، حضرت يحيی و عيسی(ع) در سنين خردسالی به مقام امامت و نبوت رسيدند. در تاريخ هشتم ربيع‌الثانی، سال 260 ه ق، امام حسن عسکری(ع) در سامرا، چشم از گيتی فرو بست و به جوار حق شتافت و در هنگامی كه جعفر، برادر امام حسن عسکری، خواست بر پیکر امام، نماز بخواند، كودكی از ميان جمعيت خارج میشود و او را به عقب رانده و خودشان كه همان امام زمان بودند بر پیکر پدر به نماز ايستادند و به اين اقدام خويش، امامت خود را به شيعيان اعلام کردند.
غیبت و مفهوم آن
غیبت به معنی «پوشیده بودن از دیدگان» است نه حاضر نبودن. پس امام مهدی(عج) از چشمان مردمان غایب است و آنها او را نمی‌بینند و این در حالی است آن بزرگوار در بین مردم حضور دارد و در کنار ایشان زندگی می‌کند. این حقیقت در روایات امامان معصوم به عبارت گوناگون بیان شده است. امام علی(ع) فرمود: «سوگند به خدای علی، حجت خدا در میان مردم است و در راه‌ها (کوچه و بازار) گام بر می‌دارد، گفتار مردم را می‌شنود و بر ایشان سلام می‌کند؛ می‌بیند و دیده نمی‌شود تا وقت و وعده الهی. (الغیبة النعمانیه، باب 10، ص146) امام صادق(ع) نیز فرمود: «در صاحب این امر سنت‌هایی از انبیاء وجود دارد... اما سنت او از یوسف پنهان بودن است. خداوند بین او و مردم حجابی قرار می‌دهد (به گونه‌ای که) مردم او را می‌بینند، ولی او را نمی‌شناسند» (کمال الدین، ج2، باب33، ح46، ص28).
پیشینه غیبت
نهان زیستی، پدیده‌ای نیست که برای اولین بار و تنها درباره آخرین حجت پروردگار روی داده باشد، بلکه تعدادی از پیامبران بزرگ الهی، بخشی از زندگی خود را در پنهان و غیبت بوده‌اند و این امر به جهت حکمت و مصلحت خدایی بوده و نه یک خواسته شخصی یا مصلحت خانوادگی. قرآن کریم در سوره‌های متعددی از جمله: غافر آیه 58؛ فتح، آیه 23 و اسراء، آیه77، غیبت را از سنت‌های الهی مطرح کرده است که در زندگی پیامبرانی همچون ادریس، نوح، صالح، ابراهیم، یوسف، موسی، شعیب، الیاس، سلیمان، دانیال و عیسی(ع) جریان یافته است و هر یک از آن سفیران الهی به تناسب شرایط سالها در غیبت بسر برده‌اند.(کمال الدین، ج1، ص 254) به همین دلیل است که در روایات از غیبت مهدی به عنوان یکی از سنت‌های پیامبران یاد شده است.
غيبت صغری
حضرت مهدی، دو غيبت داشتند. غيبت صغری و غيبت كبری. گروهی مانند شيخ مفيد(ره) آغاز غيبت صغری را از هنگام تولد حضرت مهدی(عج) میدانند و در نتيجه، طول دوره غيبت صغری تقريباً 74 سال میشود، يعنی از آغاز ولادت تا پايان سفارت آخرين سفير حضرت. برخی برآنند كه غيبت صغری، از سال 260 ه.ق يعنی سال درگذشت امام حسن عسکری(ع) آغاز شد و اين مدت، تا شروع غيبت كبری، دوران آمادگی شيعيان و انس آنان به جدايی از امام زمان(عج) نام گرفت، اين دوران 69 سال، غيبت همه جانبه نبود. سفيرانی رابط بين امام و مردم بودند و مردم با واسطه، پرسش‌های دينی و دنيايی خود را از آن حضرت دريافت می‌كردند.
گروهی آغاز غيبت را از زمانی میدانند كه مأموران خليفه به منزل حضرت در سامرا هجوم آوردند، تا وی را دستگير كنند و آن حضرت در آن هنگام، در سرداب و همان جا، از ديدها پنهان شد و تاكنون در آنجا بدون آب و غذا زندگی می‌كند و روزی از آنجا ظهور خواهد كرد اين داستان چنان شهرت يافته كه وی را(صاحب سرداب) لقب داده‌اند ولی در پاسخ اينان بايد گفت كه در منابع شيعی و كتابهای اماميه، هيچ نامی از سرداب نيست و فقط نويسندگان اهل سنت در نوشته‌های خود بر اين نظر اصرار می‌ورزند.
امام با مردم در زمان غيبت صغری به وسيله تعيين چهار نفر از شخصيت‌های بارز و مورد اعتماد، به عنوان نائب خاص ايشان، دائماً در تماس با مردم و پاسخ‌های امام را به مردم می‌رساندند و آنان عبارتند از: عثمان بن سعيد، كه در سال 267 هجری قمری فوت كردند. محمدبن عثمان، در سال 305 ه ق، حسين‌بن روح نوبختی، در سال 326 ه ق فوت نمودند. علی بن محمد سمری در سال 329 ه ق با وفات ايشان دوره غيبت صغری به پايان رسيد.
غيبت بزرگ
غيبت كبری از دوران غيبت صغری آغاز و تا به امروز ادامه داشته و تا فرا رسيدن روز موعود و ظهور آن حضرت ادامه خواهد داشت. حال اين سؤال مطرح میشود كه غيبت طولانی امام عصر(عج) چه فايده‌ای دارد؟ از نظر شیعه و براساس تعالیم دینی، امام واسطه فیض‌رسانی پروردگار به همه پدیده‌های جهان آفرینش است. او در نظام هستی محور و مدار است و بی‌وجود او عالم و آدم، جن و ملک و حیوان و جمادی نمی‌ماند.
او در رساندن پیام‌های خدا به مردم و راهنمایی آنها به سوی کمال انسانی، واسطه است و هر فیض و لطفی در این بخش به سبب وجود او به همگان می رسد زیرا از ابتدا خداوند متعال از طریق پیامبران و سپس جانشینان آنها قافله بشری را هدایت کرده است. به بیان آشکارتر همه موجودات، آنچه از فیوضات و عطایای الهی را دریافت می‌کنند از طریق امام است.
