تواضع صفت ذاتی نجفقلی حبیبی است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مراسم گرامیداشت نجفقلی حبیبی، از استادان برجسته فلسفه و مصححان مطرح متون فلسفی، شب گذشته، 8 اردیبهشت، با حضور جمعی از اندیشمندان در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، در این مراسم بیان کرد: محال است مجلسی به نام آقای دکتر حبیبی باشد و از شیخ اشراق ما و حقیقت حکمی سخن نرود. متناسب با تلاشی که ایشان در باب احیای برخی از آثار شیخ اشراق داشته‌‌اند و رساله نایابی را در دست تصحیح دارند، مایلم سخنم را با نکته‌ای آغاز کنم و به شیخ اشراق و در نهایت استاد ختم کنم.
وی در ادامه افزود: سخن اول در این است که جناب افلاطون تأملی شگرف دارند. بحثی دارند در باب رسالت یک فیلسوف و فلسفه نیز جزء جدایی‌ناپذیر حیات دکتر حبیبی است و افلاطون بحث مهمی دارد که تعریف فلسفه، رسالت فیلسوف و دستاوردهای فلسفه‌ورزی خردمندان برای جوامع چیست. مسلمانان به شدت این تعریف را جدی گرفته‌اند و از کندی تا صدرا تمامی فلاسفه این تعریف و رسالت فیلسوف را قبول کرده‌اند و در آثار خود از آن سخن گفته‌اند، اما سؤال این است که رسالت فیلسوف در یک کلمه چیست؟
اهمیت نظم جهان
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ادامه تصریح کرد: البته نمی‌دانم جوامع به این نظر افلاطون احترام می‌گذارند یا خیر، اما به هر حال فیلسوف این تعریف را دارد که می‌گوید نوع منظر فیلسوف، جهان محسوس و معقول نیست که البته این تعریف متأثر از تعالیم فیثاغورث است. افلاطون معتقد است که جهان سراسر زیبایی معقول را سراسر نظم است. این بحث جالبی است که بنیاد فلسفه زیبایی‌شناسی مسلمین است. هندسه را که معادل نظم است در حقیقت عامل ساختاری و زیبایی‌شناسانه در تمدن اسلامی می‌دانیم و محال است که در تدریس خودم، وقتی به جهان سراسر زیبایی می‌رسم، به نظم اشاره نکنم؛ نظمی که ریشه در جریان تئوریک فیثاغوریان دارد.
هر که منظرش جهان معقول شد جانش میل نظم می‌کند
وی در ادامه افزود: افلاطون فرمود که نگاه یک فیلسوف به جهان معقول است که در این جهان نظم وجود دارد. این روایت یونانیان از تعادل و نسبت بین هندسه و نظم در کتاب توحید مفضل از سوی ششمین امام شیعی تقریر شد که به مفضل می‌گوید که یونانیان چون به نظم هستی نگریستند، راضی نشدند این چهان را چیزی بنامند جز اینکه به «آسموس» اشاره کردند که به معنای نظم و زیبایی است. افلاطون می‌گوید هر که منظرش جهان معقول شد، جانش و میلش میل نظم می‌کند، چون جان به نظم آراسته شد، اینک آن را باید به نظم آراسته کرد و این جمله سِر جمله مشهور افلاطون است. همچنین باید اشاره کنم که این تعریف سرلوحه دستاوردهای فیلسوف برای جامعه خود است.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود به ابعاد اخلاقی که در نجفقلی حبیبی وجود دارد به ویژه تواضع وی اشاره و در این زمینه بیان کرد: نکته دوم در مورد نسبت استاد و مسئله تشبه به اله است که تواضع علمی ایشان به هیچ وجه اغراق نیست و در برخی افراد شاید شبهاتی وجود داشته باشد اما در ایشان نیست. آنان که با ایشان بوده‌اند می‌دانند که این صفت ذاتی اوست و معتقدم که این نگاه زمانی حاصل می‌شود و این سلوک زمانی به دست می‌آید که شخص جان خود را در آثار بلند شیخ اشراق به تزکیه و تطهیر شست‌وشو دهد.
شرح توحید صدوق حبیبی، مصداق بارز داشتن ذکرالله
در ادامه نوبت به سخنرانی سیدکاظم اکرمی، وزیر اسبق آموزش و پرورش رسید. وی با اشاره به آیه‌ای از قرآن بیان کرد: خداوند می‌فرماید: «رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقَامِ الصَّلَاةِ وَ إِيتَاءِ الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ»، ذکر خدا هم لفظی و هم عملی و هم قلبی است. جناب دکتر حبیبی با تصحیح توحید شیخ صدوق که آرزوی مرحوم آیت‌الله بروجردی و مرحوم آیت‌الله سید شهاب‌‌الدین مرعشی نجفی بوده است، عملاً در تمام این مدت کارشان ذکر الله بوده است.
وی ضمن ارائه تبیینی از انواع برنامه‌های درسی که در مقاطع تحصیلی مدرسه و دانشگاه وجود دارد، تصریح کرد: ما در برنامه درسی از سه نوع برنامه نام می‌بریم؛ برنامه صریح، ضمنی و پوچ. برنامه آشکار، همین دروسی است که در دانشگاه‌ها و مدارس می‌آموزیم. برنامه درسی پنهان، گرایش‌ها و نگرش‌ها و عواطف و رفتاری است که دانسته و نادانسته در کلاس نشان می‌دهیم. بسیاری از چیزهایی که از معلمان آموخته‌ایم دروس پنهان بوده است که عبارت از عمل و رفتار است. برنامه پوچ یعنی آنچه متخصصان برنامه‌ریزی به دلایلی آن را حذف می‌کنند و هر کشوری با توجه به سیاست‌هایی که دارد، برخی دروس را حذف و اضافه می‌کند. معلم نیز ممکن است در کلاس برخی چیزها را رد کند و نخواهد بدان‌ها بپردازد.
پرداختن به تحقیق در کنار تصحیح متون
اکرمی در ادامه افزود: بر این اساس، اگر بخواهیم آثار آقای دکتر حبیبی، این استاد جامع، را عرضه کنیم، ایشان سی و هشت جلد کتاب، با بیست و چهار عنوان در فلسفه و عرفان و کتاب‌شناسی منتشر کرده است. علاوه بر تصحیح متون، به تحقیق نیز پرداخته است که می‌توان به شرح دعای صباح اشاره کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به ارائه نمونه‌هایی از دقت‌های حبیبی در تصحیح متون اشاره و تصریح کرد: ایشان در صفحه 37 این شرح، وقتی مرحوم سبزوای حدیث «کُلَّمَا مَيَّزْتُمُوهُ بِأَوْهَامِکُمْ فِي أَدَقِّ الْمَعَانِي» را ذکر می‌کند، می‌نویسند که بعد از تتبع زیاد در کتب روایی این حدیث را ملاحظه نکردم و توضیح دادند که سیدحیدر آملی، آن را آورده و از کلمات شبلی دانسته است. در مورد کلام امام علی(ع) که فرمود «أنّه ما نَظَرتُ إلَی شَیءٍ إلّا و رَأیتُ اللَهَ قَبلَهُ و بَعدَهُ و مَعَهُ»، نیز گفته‌اند این سخن را در جوامع روایی مشهور ملاحظه نکردم، بعد از نقل سخنی از فتوحات و کشف المحجوب می‌نویسد که بجاست بگوییم کلامی است که به زبان دیگران جاری شده و اگر این‌ها را کسی جمع کند، ممکن است کتاب شود اما کار ساده‌ای نیست.
مروری بر خدمات علمی نجفقلی حبیبی
اکرمی با اشاره به خدمات عملی حبیبی بیان کرد: در مورد دانشکده علوم قضائی، تأسیس پلیس قضائی را داشتند که ایشان در کنار تاسیس این دانشکده، پلیس قضائی را نیز بر عهده گرفتند. در راه‌اندازی دانشگاه تربیت مدرس نیز تلاش کردند و البته افرادی با اندیشه‌هایی سعی داشتند که دانشگاه تربیت مدرس راه نیفتد، اما ایشان تربیت مدرس را احیا کردند. انجمن اسلامی مدرسان که ایشان تأسیس کردند نیز کار بسیار مهم اجتماعی است. استادان بسیاری از مسائل کشور انتقاد می‌کنند و کار عظیم ایشان این است که این هزار و اندی استاد را جمع‌آوری کردند و سالی یکی دو بار جمع می‌شوند و این‌ها را به خانواده انقلاب نزدیک می‌کنند، اگرچه سخن این گروه در این جامعه شنیده نمی‌شود.
وی تصریح کرد: در مورد اخلاق ایشان، صدق در گفتار را باید اشاره کرد. یکی از مشکلات جامعه نیز همین نبود سخن صادقانه است. دلسوزی عمیق در تمام مراحل مدیریت، توجه به کرامت همه اشخاص، اعم از استاد و دانشجو و برخورد انسانی و غیرسیاسی با استادان و دانشجویان و شنیدن سخن مخالفان و قبول نقد درست آنان و همراهی با دانشجویان از جمله ویژگی‌های بارز ایشان است.
نقش بی‌بدیل همسر در موفقیت
اکرمی در ادامه به بحث نقش و اهمیت خانواده و همسر حبیبی در موفقیت او اشاره کرد و افزود: پرکاری در زمینه علمی و معلمی تمام‌عیار بودن نیز مهم است. ایشان معلمی جامع و نمونه است. همچنین نکته دیگر اینکه پشت سر هر مرد موفقی خانم پرکاری وجود دارد و از همسر ایشان نیز باید تشکر کرد که ایشان مقدمات این همه توفیق را فراهم کرده‌اند. مهم‌ترین وجه ایشان نیز شخصیت اجتماعی و سیاسی دکتر حبیبی است. بسیاری از استادان دانشگاه حضور اجتماعی ندارند، اما آقای دکتر حبیبی از ابتدای انقلاب حضور داشتند. به عنوان کسی که مسائل اجتماعی را لمس می‌کنند و موضع می‌گیرند. گاهی در هفته دو مقاله و یا یک مقاله به مناسبت مسائل مختلف می‌نویسند و راه حل ارائه می‌دهند که ای کاش این راه حل‌ها به گوش مدیران مملکت می‌رسید. در مقابل حضور اجتماعی، هزینه‌اش را نیز پرداخته‌اند.
اکرمی تصریح کرد: بنابراین ایشان مردی است که هم از نظر برنامه درسی آشکار و هم پنهان، جامع علم و عمل و اخلاق و سیاست و مدیریت هستند و نمونه یک استاد تمام‌عیار دانشگاهی‌اند که همه باید از ایشان سرمشق بگیرند.
انتهای پیام