نگاهی به شرایط دشوار عصر حضرت جوادالائمه(ع)

حجت‌الاسلام والمسلمین سعید سعدی، مدیر مؤسسه حقوق و قضاء اسلامی اهواز در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، ضمن تسلیت سالروز شهادت امام جواد(ع) گفت: امام محمد تقی(ع) در سال 195 هجری قمری در مدینه ولادت یافتند و بعد از آنکه امام رضا(ع) در سال 203 شهید شدند امامت مردم را بر عهده گرفتند.

وی اظهار کرد: ایشان از سال 203 تا 220 حدود 17 سال امامت را بر عهده داشتند. امام جواد(ع) در دوران امت خود با چند چالش مواجه بود. نخست آنکه ایشان در سنین پایین به امامت رسیدند و در سن حدودا هفت سالگی این مقام را به عهده گرفتند. بسیاری از شیعیان باور نمی‌کردند ایشان به عنوان امام مطرح باشند و بعد از امتحانات گوناگون و اینکه بعضی‌ها نسبت به امامت ایشان سست‌نظر شده بودند، بالاخره امامت ایشان را پذیرفتند؛ این از جهت جبهه داخلی بود که مشکلاتی به وجود آورده بود.

این محقق دینی ادامه داد: نکته بعدی این است که با توجه به جایگاهی که امام رضا(ع) داشتند، مقامات معنوی و جایگاه خاصشان بین شیعیان و مقام ولایتعهدی که باعث می‌شد از نظر سیاسی چهره‌ای شناخته شده باشند، جایگزینی ایشان برای امام جواد(ع) یک مقدار مشکل بود. در آن سطوح تلاش‌های زیادی می‌شد که جریان امامت را دچار چالش علمی کند و با خود می‌گفتند الان که امام رضا(ع) نیستند، فرزند نوباوه ایشان را می‌شود از نظر علمی محکوم کرد و در نتیجه جریان امامت از میان جریان‌های علمی خارج شود.

سعدی افزود: همان طور که می‌دانید نقطه قوت جریان امامت این است که از ناحیه علم و منطق به شدت حمایت بشود؛ یعنی هم علمی است و هم منطقی است. سعی می‌کردند زیور علم را از وجود امامت تشیع جدا کنند. ابتدا هجوم‌های زیادی را از نظر علمی به ایشان آوردند و علی رغم سن کم امام، کارساز نبود.

مدیر مؤسسه حقوق و قضاء اسلامی اهواز گفت: چالش دیگری که امام جواد(ع) با آن مواجه بودند، این بود که بعد از شهادت امام رضا(ع)، مأمون صلاح دید دختر خود؛ ام‌فضل را به ازدواج امام جواد(ع) دربیاورد و در واقع با این ازدواج از درون خانه برای ایشان جاسوس گذاشت و او لحظه به لحظه زندگی امام را به مأمون گزارش می‌داد. این موضوع نیز بسیار مشکل بود که امام جواد(ع) از این ناحیه هم توانست پیروز شود و به گونه‌ای حرکت کند که با وجود سن کم، دستگاه خلافت با تمام وجود از ایشان احساس خطر می‌کرد.

وی با اشاره به بعد علمی امام جواد(ع) اظهار کرد: مناظرات امام جواد(ع) در کتاب «احتجاجات» بسیار زیاد آورده شده و به توان علمی ایشان اذعان دارند و جایگاه ایشان را بین علمای آن زمان؛ آن هم علمای تراز اول نشان می‌دهد.

سعدی گفت: بعد از جریان امام رضا(ع) شیعه کم کم مهیای ایام غیبت می‌شد، شرایط سختی که برای امام جواد(ع) پیش آمد، باعث شد شیعیان تمرینی را برای دوران غیبت داشته باشند و این مسئله در مورد امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) نیز مشهور است که دیدار آنها برای شیعیان سخت بود و عمدتا در محاصره زندگی می‌کردند و رفت و آمدها به خانه ایشان کنترل می‌شد، گزارش می‌شد که خود این موضوع درایت امام جواد(ع) را طلب می‌کرد و امام توانست از این جریان هم به سلامت عبور کند و جریان امامت را زنده نگه دارد و به دست فرزند برومندشان امام هادی(ع) بسپارند که این خود از چالش‌های مهم زندگی ایشان بود.

این مدرس حوزه در پایان گفت: زندگی کوتاه امام جواد(ع) در سال 220 هجری در سن 25 سالگی به پایان رسید و طبق نقل مشهور با سمی که همسرشان؛ دختر مأمون به ایشان داد در عنفوان جوانی به شهادت رسیدند.