محمدمهدی آزاد:
قاری؛ سفیر فرهنگی و قرآنی یک کشور/ روح تلاوت در گروی زندگی قرآنی قاریان + فیلم
کانون خبرنگاران نبأ: قاری قرآن کریم در رابطه با تأثیر عمل به قرآن در تلاوت قاری گفت: اگر خواستار تعلیم و آموزش به افراد هستیم افرادی را پرورش دهیم که در واقع تنها در پی قرائت قرآن نباشند، روح تلاوت به دست نمی‌آید مگر اینکه زندگی قاری، قرآنی باشد.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، محمدمهدی آزاد قاری قرآن کریم به بیان نحوه ورود خود به عرصه فعالیت‌های قرآنی و پیشه‌ای که توأم با فعالیت‌های قرآنی به آن مشغول است پرداخت و گفت: بنده لیسانس مهندسی عمران دارم، از این جهت شغل بنده بیشتر فعالیت در زمینه کارهای ساختمان، سازه و راه است.
عرصه قرآنی، جزء لاینفک زندگیم را تشکیل می‌دهد
وی عنوان کرد: در راستای حرفه‌ام به فعالیت‌های قرآنی نیز می‌پردازم و به عبارتی عرصه قرآنی، جزء لاینفک زندگی مرا تشکیل می‌دهد، بنده هر آنچه را که در زندگی خود کسب کردم به سبب یاری و حمایت‌های والدینم است، آن زمان که کودک بودم دستم را می‌گرفتند و بنده را به جلسات قرآن می‌بردند و از طریق همین جلسات، هیئت‌ها، مساجد و همچنین تلاشی که در این زمینه داشتم توانستم پیشرفتی در این زمینه داشته باشم.
این قاری قرآن کریم به بیان شیوه یادگیری قرآن کریم پرداخت و گفت: شیوه اصلی یادگیری قرآن در ابتدا به صورت سنتی بود و در محضر اساتید بزرگوار حضور می‌یافتم؛ در جلسات محلی که حاضر می‌شدم نخست در خدمت آقای پونکی و حاج آقای گلکار و سپس خدمت مرحوم آقای غفاری شرفیاب می‌شدم.
هرگز مسابقات به نحو جدی برایم مطرح نبود
وی افزود: بعضاً در جلسات اساتید دیگر نیز حضور می‌یافتم همانند جلسات حاج آقای عباسی، عارف حسینی و خدام حسینی؛ در دوران دبیرستان و اوایل سال‌های ورود به دانشگاه، هر زمان جلساتی در سطح شهر برگزار می‌شد تلاش می‌کردیم که در آن شرکت کنیم، هم‌اکنون چند سالی است که بیشتر در محضر آقا مهدی قره شیخلو حضور می‌یابم و از محضر ایشان بهره می‌برم.
آزاد با بیان اینکه بحث مسابقات هرگز به نحو جدی برایش مطرح نبوده است، عنوان کرد: البته یک زمانی در این مسابقات حضور می‌یافتم به گونه‌ای که توانستم در میان دانشجویان کشور رتبه سوم را کسب کنم، همچنین در مسابقات دعاخوانی توانستم رتبه دوم کشوری را در میان دانشجویان به دست آورم، در دوران سربازی نیز در مسابقات نیروهای مسلح شرکت کردم و به کسب رتبه سوم در سپاه نائل آمدم، در مسابقات اوقاف و محلی نیز مقاماتی کسب کردم؛ اما در بحث مسابقات هیچ وقت به صورت جدی وارد نشدم.
مسابقات زمینه دلزدگی قاریان را فراهم می‌کند
وی اظهار کرد: برخی از دوستان در مسابقات شرکت می‌کنند و در این راستا تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند؛ اما گاهی این مسابقات زمینه دلزدگی را در میان برخی از قاریان فراهم می‌کند؛ برخی از دوستان ما تلاش می‌کنند و حقیقتاً درجه یک هستند، مسابقات قرائت پنج الی ده دقیقه‌ای است و نمی‌تواند ملاک خوبی برای سنجش افراد قرار گیرد، به گونه‌ای که شاید نفر نخست یک مسابقه با نفر دهم آن، آنچنان تفاوتی نداشته باشد.
این قاری قرآن کریم ضمن اشاره به کم لطفی برخی از افراد نسبت به قاریانی که در رتبه برتر قرار نمی‌گیرد، افزود: کسانی که در رتبه دوم، سوم و یا رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند آنچنان به این افراد بها داده نمی‌شود، البته این فضا در حال تغییر است، با فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری و با همت شورای عالی قرآن که هم‌اکنون درصدد سطح بندی قاریان و مدرسان هستند این فضا رو به اصلاح پیش رفته است.
وی گفت: برگزاری مسابقات را می‌توان خوب دانست اما اگر رویکردمان تنها مسابقات باشد جالب نیست، شاید کسی در یک زمینه دیگر بتواند رشد و پیشرفت داشته باشد، این مهارت‌ها باید به گونه‌ای دیگر سنجیده و ارزش‌گذاری شود، بنده پس از مدتی دریافتم که دیگر نیاز نیست که در این مسابقات حضور یابم.
آزاد به بیان حیطه فعالیت‌های قرآنی خود در زمینه تدریس و تعلیم قرآن پرداخت و گفت: بنده پیش از این با کودکان چهار الی پنج ساله، بچه‌های دبستانی، راهنمایی، دبیرستانی و طلاب حوزه‌‌های علمیه به تدریس قرآن می‌‌پرداختم که این تدریس در زمینه روخوانی، روان‌خوانی، تجوید، وقف و ابتدا و فعالیت‌های صوتی و لحنی بود، بنده درخواست کردم که جلسات قرآنی تعطیل نشود و به صورت منظم برگزار شود.
وی در ادامه سخنانش افزود: در مسجد امام علی(ع) واقع در میدان پونک جلسات قرآنی برگزار می‌کنم و مباحث تجوید و وقف و ابتدا در آن تعلیم داده می‌شود، بنده سعی می‌کنم که در کنار این تعلیمات، آداب تلاوت را نیز بیان کنم تا از آن غافل نشویم و تا آنجا که در توان دارم به بیان معنا و مفهوم آیات شاخص بپردازیم، باید سعی کنیم که قرآن را در زندگی خود وارد کنیم و اگر حدیث مرتبط داریم آن را بازگو کنیم، تشویق‌ها باید متناسب با سن قرآن پژوهان در نظر گرفته شود.
این قاری قرآن کریم نقش تشویق را در رشد و پیشرفت در زمینه تلاوت قرآن مؤثر دانست و تصریح کرد: در هر سنی انسان به این تشویق نیازمند است و این ابزار می‌تواند در پیشرفت وی مؤثر باشد، اینکه خداوند در قرآن بازخورد عمل صالح را رسیدن به بهشت یا لقاء الله می‌داند خود دلیلی بر نقش مؤثر تشویق در روند پیشرفت و تکامل آدمی است.
وی بر ضرروت ترغیت و تشویق قرآن پژوهان در جهت تعلیم و آموزش مباحث قرآنی تأکید کرد و گفت: بنده در زندگی خود نقش تشویق‌ها را بسیار مفید دیدم و تلاش می‌کنم در جلسات قرآنی خود بحث تشویق را داشته باشم و خوشبختانه این شیوه تعلیم مفید واقع شده است.
وی ضمن اشاره به دغدغه قرآنی خود در زمینه فعالیت‌های قرآنی، بر ضرورت معناگرایی از سوی قاریان تأکید کرد و گفت: یکی از دغدغه‌های بنده این است که نسل ما با نسل پیشین بسیار متفاوت است، تلاوت‌های نسل پیشین قاریان، از روح خاصی برخوردار بودند، هم‌اکنون نسل ما فنی‌تر تلاوت می‌کنند و پیشرفت خوبی در این زمینه داشتند، بهتر آن است که ما به گونه‌ای تلاوت کنیم که تلاوت ما دارای روح باشد، دومین نکته این است که اگر خواستار تعلیم و آموزش به افراد هستیم افرادی را پرورش دهیم که در واقع تنها در پی قرائت قرآن نباشند، روح تلاوت به دست نمی‌آید مگر اینکه زندگی قرآنی داشته باشیم.
آزاد بیان کرد: امیدوارم که لحظه به لحظه زندگی ما قرآنی شود چه در کاسبی و چه در زمینه‌های دیگر، دغدغه بنده این است که نخست بتوانم به این شیوه رفتار کنم و زندگی قرآنی داشته باشم تا بتوانم تأثیرگذار باشم، همیشه از خداوند خواستم که زندگیم را قرآنی قرار دهد، اگر زندگی ما قرآنی باشد می‌توانیم جامعه خود را قرآنی کنیم، اگر این اصلاحات را از خودمان آغاز نکنیم در همان بحث تلفظ، تجوید، صوت و لحن باقی می‌مانیم.
گستردگی افق نگاه، همت‌ها را افزایش می‌دهد
وی بر ضرورت قرآنی بودن زندگی و منش رفتاری قاریان تأکید کرد و گفت: بزرگترین آرزوی قرآنی ما به قرائت قرآن مرتبط نمی‌شود بلکه اصل قرآن را دربرمی‌گیرد، آرزوی بنده این است که قرآنی زندگی کنم و قرآنی نیز از این دنیا کوچ کنم، اگر به این جایگاه دست یابم رستگار می‌شوم، بنده تمایل دارم که عزیزان، افق نگاهشان بسیار وسیع باشد، هیچ وقت به کم قانع نباشند، اگر می‌خواهند قاری شوند پیش خود بگویند که می‌خواهم همانند مصطفی اسماعیل یا عبدالباسط شوم.
این قاری قرآن کریم تأکید کرد: اگر افق نگاهمان گسترده‌تر شد، قطعاً همت ما نیز افزایش می‌یابد، از این رو باید حد اعلای همه چیز را ببینیم تا به جایگاهی درخور خود دست یابیم، اگر تنها بنده را ببینند، همتشان کاهش می‌یابد و نازل‌تر از سطح بنده قرار خواهند گرفت که این موضوع در مباحث غیر قرآنی و علمی نیز عمومیت دارد، در تلاش باشیم که در مباحث دیگر نیز شاخص باشیم، رعایت چنین مسائلی می‌تواند بیشتر تأثیرگذار باشد، افق آرزوهایمان باید بسیار وسیع باشد.
وی به حضور خود در جلسات تواشیح استاد محمد‌حسین پورمعین اشاره کرد و گفت: یکی از برکت‌های زندگی من آشنایی با جناب استاد محمد‌حسین پورمعین است که آن آشنایی نیز از مسجدی که در آن جلسات قرآن دارم آغاز شد که به برکت قرآن و تشکیلات جلسات به آن دست یافتم، جناب آقای پورمعین در ارتباط با آموزش تواشیح جلساتی را برگزار می‌کردند و به پیشنهاد ایشان در این کلاس‌ها حضور یافتم، کلاس بسیار سنگینی بود و مباحث ریتم و تئوری موسیقی و سلفش را در برمی‌گرفت، قریب به 14 سال است که از محضر ایشان در قالب گروه بین‌المللی تواشیح و هم‌سرایی هدی تلمذ می‌کنم.
آزاد در رابطه با برگزاری و اجرای تواشیح در سطح کشور و همچنین در سطح بین‌المللی عنوان کرد: برنامه‌های زیادی در جهت اجرای تواشیح چه در داخل و چه در خارج از کشور داشتیم، چند مرتبه نیز در محضر مقام معظم رهبری تواشیح اجرا کردیم که شاخص‌ترین اجراهای ما را دربرمی‌گیرد، تواشیح اگر اصولی پیاده شود بسیار اصولی خواهد بود و تأثیر مستقیمی بر تلاوت قرآن می‌گذارد.
تواشیح غیر اصولی، بر تلاوت تأثیر منفی می‌گذارد
وی تصریح کرد: اگر این تواشیح، اصولی پیاده و اجرا نشود تأثیر منفی بر روی تلاوت قرآن می‌گذارد، برخی از دوستان به بنده می‌گفتند که رفتن به سمت تواشیح موجب افت تلاوت در تو می‌شود، اما آن زمان که در پاسخ می‌گفتم که بنده از محضر استاد پورمعین بهرم می‌برم و آن را به صورت اصولی می‌آموزم، یادگیری تواشیح را بلامانع می‌دانستند.
این قاری قرآن کریم اصل و ریشه هنر تواشیح را از کشور مصر دانست و گفت: در واقع تواشیح اشعاری در مدح نبی مکرم اسلام بوده است، به عبارتی اصل تواشیح عربی است؛ یعنی اگر ما اجرای غیر عربی داشته باشیم نمی‌توانیم آن را تواشیح بنامیم و باید آن را نوعی هم‌سرایی قلمداد کنیم، اصل این کار باید بدون موسیقی اجرا شود که در اصطلاح موسیقایی، کارهای آکاپلا گفته می‌شود، به عبارتی دیگر کارهای ریتمیک و آهنگین، بدون دخالت ابزار آلات موسیقی را تواشیح می‌نامند.
اجرای هم‌سرایی با زبان محلی در کشورهای مختلف
وی افزود: در کشور ما این هم‌سرایی به زبان فارسی اجرا می‌شود و ضرورت نیز ایجاب می‌کند که به این شیوه صورت گیرد زیرا مستمع باید دریابد که چه چیزی خوانده می‌شود، ما به کشورهای دیگر که سفر داشتیم درصدد بودیم که به زبان محلی آن کشور برنامه اجرا کنیم، در واقع اشعار دینی را در قالب زبان دیگر درمی‌آوردیم.
آزاد با اظهار تأسف از ورود موسیقی به هم‌سرایی‌ها و تواشیح‌ها عنوان کرد: اصالت کار این است که اجرا زنده باشد، یعنی افراد به صورت زنده کار را اجرا کنند، نه آنکه یک برنامه را در استودیو ضبط کنیم و اصطلاحاً لب بزنیم و پلی بک بخوانیم، هنر تواشیح، هنر صدا است و باید کسی آن را اجرا کند که قاری قرآن کریم باشد و به زبان عربی و تلاوت مسلط باشد، علت اینکه گروه اولیه تواشیح ما ماندگار شده، به جهت حضور اساتید و قاریان برجسته ما در آن برنامه است به گونه‌ای که یک کار اصیل ارائه می‌دادند، هر چه بیشتر می‌گذرد ما از این اصالت دورتر می‌شویم.
موسیقی پاپ نمی‌تواند تواشیح باشد
وی بیان کرد: موسیقی پاپ نمی‌تواند تواشیح باشد، می‌گوییم مردم این موسیقی را دوست دارند پس باید به گونه‌ای اجرا کنیم که مردم به آن علاقه‌مند باشند، ما اگر حرفی برای گفتن داریم باید آن تواشیح اصیل را اجرا کنیم و حتی نیازمند آن هستیم که فرهنگ را در تواشیح بالا ببریم و یک تواشیح ناب و اصیل را به مستمع ارائه دهیم.
وی در رابطه با پیروی نکردن هنر تواشیح از فضای و سلایق عمومی اظهار کرد: اگر ما با فضای عمومی همراه شدیم هنری نکردیم، اگر ما توانستیم آن اصالت اولیه را در این زمان با چاشنی‌های مطابق با شرع ارائه دادیم آن زمان است که هنری را در این حیطه به منصه ظهور رساندیم.
این قاری قرآن کریم به ذکر تأثیرگذارترین استاد خود در بحث تلاوت قرآن پرداخت و گفت: استاد پورمعین تأثیرگذارترین استاد بنده در مبحث تلاوت و قرائت قرآن کریم است، دبیرستانی بودم که بنده با ایشان در مسجد آشنا شدم، این استاد بزرگ نه تنها قاری قران کریم بودند بلکه در کنار آن استاد علم موسیقی نیز هستند، بنده خدمت ایشان رسیدم و ریتم و تئوری را از محضر ایشان فراگرفتم، این مسئله بسیار تأثیرگذار در مبحث تلاوت قرآن بود.
وی اظهار کرد: بیشترین سفرهای قرآنی بنده با این دوستان در گروه تواشیح بین‌المللی هدی شکل گرفت، به اکثر شهرهای کشور سفر کردیم، 10 الی 11 سفر به کشورهای خارجی داشتیم که در این کشورها، هم به تلاوت قرآن کریم می‌پرداختیم و هم تواشیح اجرا می‌کردیم، به خاطر نمی‌آورم که سفری به کشوری برایم پیش آمده باشد و بنده در آن سفر تلاوت قرآن نکرده باشم.
قاری؛ سفیر فرهنگی و قرآنی یک کشور
آزاد با اینکه اکثر اعزام شدن وی به کشورهای مختلف از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات و وزارت ارشاد بوده است، افزود: دو سفر ما به کشور تایلند و دو سفر دیگر به کشور امارات بود، همچنین به کشورهای اندونزی، الجزایر و لبنان نیز سفر داشتیم، یک قاری در واقع سفیر فرهنگی و قرآنی جمهوری اسلامی ایران است، به عنوان مثال چون ما در اجرای تواشیح بسیار فعالیت داشتیم ما به هر کشوری که وارد شدیم سعی کردیم به زبان رسمی و محلی آن کشور، تواشیح را اجرا کنیم.
وی بر برد فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی در سطح کشور تأکید کرد و ادامه داد: شاید اگر آن زمان که به کشور دیگری اعزام می‌شدیم و به زبان فارسی یا عربی تواشیح اجرا می‌کردیم نمی‌توانستم به میزان در نظر گرفته شده، کار انجام دهیم، به عنوان مثال ما در کشور تایلند به زبان تایی به هم‌سرایی در زمینه مدح امام زمان(عج) و پیامبر اکرم(ص) پرداختیم، در کشور اندونزی نیز چنین شیوه‌ای را پیاده کردیم.
انتظارات از قاری بیش از یک سفیر است
این قاری قرآن کریم یادآور شد و گفت: در کشور الجزایر به زبان فرانسوی که زبان دوم این سرزمین است هم‌سرایی را اجرا کردیم، نکته مهم دیگر آن است که قاری قرآن باید به ادب و آدابی که در این زمینه به کار گیرد واقف باشد، آن زمان که بنده و قاریان دیگر به کشوری اعزام می‌شویم از سوی آن سرزمین زیر ذره‌بین قرار داریم؛ یعنی حرکات ما را مورد بررسی قرار می‌دهند، ما سفری به شهرهای جنوبی کشور تایلند داشتیم.
وی افزود: ما در زمره نخستین گروه از قاریانی بودیم که وارد آن شهر شده بودیم و به یک دید و نگرش خاص به ما می‌نگریستند؛ نگرششان نسبت به قاریان متفاوت از یک سفیر است و انتظار ویژه‌ای از یک قاری دارند، بنده به همین جهت سعی می‌کنم که یک زندگی قرآنی داشته باشم که این مسئله موجب شود که قرآن با خون و گوشت ما آمیخته شود، اگر به این منوال نباشد نمی‌توانیم کاری را پیش ببریم.
آزاد در رابطه با نقش قرآن در زندگی روزمره خود گفت: قرآن در لحظه لحظه زندگیم تأثیر داشته است، هر چه که دارم به برکت قرآن است و این بیان بنده اغراق محسوب نمی‌شود، اگر دوستان لطف می‌کنند به ما احترام می‌گذارند به برکت قرآن است، اگر شغل و حرفه‌ای در زمینه تحصیلی خود می‌یابیم باز به برکت وجود قرآن است، اگر ازدواج کردیم به برکت قرآن بوده است، یعنی هر چه که در زندگی خود کسب کردیم به برکت قرآن آن را به دست آوردیم.
وی بیان کرد: اگر بخواهم به خاطرات قرآنی که برای بنده در طی این سال‌ها پیش آمده و در زندگیم تأثیرگذار بوده است، اشاره کنم باید خاطرات بسیاری را در این حیطه بیان کنم، اگر احیاناً در جایی لغزشی داشته باشیم خداوند تفضل می‌فرماید و به برکت قرآن به من کمترین یاری می‌رساند و بسیاری از لغزش‌ها که ممکن است برای بنده پیش آید به برکت قرآن دور می‌شود.
فاجعه منا؛ تلخ‌ترین و سخت‌ترین خاطره قرآنی‌ام
این قاری قرآن کریم به بیان تلخ‌ترین خاطره خود در حیطه فعالیت‌های قرآنی پرداخت و گفت: تلخ‌ترین خاطره‌ام مرتبط به فاجعه منا می‌شود که جامعه قرآنی با جان و دل درگیر آن شده‌اند که دوستان تواشیح باقرالعلوم و همچنین قاریان بین‌المللی به درجه رفیع شهادت نائل آمدند که بسیار دردناک بود که به جرأت می‌توانم بگویم که یکی از تلخ‌ترین و سخت‌ترین خاطره قرآنی است که می‌توانم از آن یاد ببرم.
وی در ادامه بیان شیرین خاطره قرآنی خود نیز پرداخت و عنوان کرد: شیرین خاطره بنده آن زمانی است که خدمت مقام معظم رهبری در ماه مبارک رمضان با دوستان در گروه تواشیح شورای عالی قرآن برنامه داشتیم، آن زمان که بنده دست حضرت آقا را بوسیدم و ایشان دستم را فشردند و شاید در آنجا شیرین‌ترین لحظاتی بود که در زندگیم تجربه کردم.
فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ...
آزاد سوره محبوب خود را سوره الرحمن دانست و اظهار کرد: با تمام قرآن مأنوس هستم، خداوند توفیق داده است و روزانه قرآن تلاوت می‌کنم، اما در تلاوت‌های خود از قرائت سوره الرحمن بسیار لذت می‌برم، آنجا که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید «فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» برایم بسیار جالب است و یک انس ویژه با این سوره برقرار کرده‌ام.
عرصه قرآنی، جزء لاینفک زندگیم را تشکیل می‌دهد
وی عنوان کرد: در راستای حرفه‌ام به فعالیت‌های قرآنی نیز می‌پردازم و به عبارتی عرصه قرآنی، جزء لاینفک زندگی مرا تشکیل می‌دهد، بنده هر آنچه را که در زندگی خود کسب کردم به سبب یاری و حمایت‌های والدینم است، آن زمان که کودک بودم دستم را می‌گرفتند و بنده را به جلسات قرآن می‌بردند و از طریق همین جلسات، هیئت‌ها، مساجد و همچنین تلاشی که در این زمینه داشتم توانستم پیشرفتی در این زمینه داشته باشم.
این قاری قرآن کریم به بیان شیوه یادگیری قرآن کریم پرداخت و گفت: شیوه اصلی یادگیری قرآن در ابتدا به صورت سنتی بود و در محضر اساتید بزرگوار حضور می‌یافتم؛ در جلسات محلی که حاضر می‌شدم نخست در خدمت آقای پونکی و حاج آقای گلکار و سپس خدمت مرحوم آقای غفاری شرفیاب می‌شدم.
هرگز مسابقات به نحو جدی برایم مطرح نبود
وی افزود: بعضاً در جلسات اساتید دیگر نیز حضور می‌یافتم همانند جلسات حاج آقای عباسی، عارف حسینی و خدام حسینی؛ در دوران دبیرستان و اوایل سال‌های ورود به دانشگاه، هر زمان جلساتی در سطح شهر برگزار می‌شد تلاش می‌کردیم که در آن شرکت کنیم، هم‌اکنون چند سالی است که بیشتر در محضر آقا مهدی قره شیخلو حضور می‌یابم و از محضر ایشان بهره می‌برم.
آزاد با بیان اینکه بحث مسابقات هرگز به نحو جدی برایش مطرح نبوده است، عنوان کرد: البته یک زمانی در این مسابقات حضور می‌یافتم به گونه‌ای که توانستم در میان دانشجویان کشور رتبه سوم را کسب کنم، همچنین در مسابقات دعاخوانی توانستم رتبه دوم کشوری را در میان دانشجویان به دست آورم، در دوران سربازی نیز در مسابقات نیروهای مسلح شرکت کردم و به کسب رتبه سوم در سپاه نائل آمدم، در مسابقات اوقاف و محلی نیز مقاماتی کسب کردم؛ اما در بحث مسابقات هیچ وقت به صورت جدی وارد نشدم.
مسابقات زمینه دلزدگی قاریان را فراهم می‌کند
وی اظهار کرد: برخی از دوستان در مسابقات شرکت می‌کنند و در این راستا تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند؛ اما گاهی این مسابقات زمینه دلزدگی را در میان برخی از قاریان فراهم می‌کند؛ برخی از دوستان ما تلاش می‌کنند و حقیقتاً درجه یک هستند، مسابقات قرائت پنج الی ده دقیقه‌ای است و نمی‌تواند ملاک خوبی برای سنجش افراد قرار گیرد، به گونه‌ای که شاید نفر نخست یک مسابقه با نفر دهم آن، آنچنان تفاوتی نداشته باشد.
این قاری قرآن کریم ضمن اشاره به کم لطفی برخی از افراد نسبت به قاریانی که در رتبه برتر قرار نمی‌گیرد، افزود: کسانی که در رتبه دوم، سوم و یا رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند آنچنان به این افراد بها داده نمی‌شود، البته این فضا در حال تغییر است، با فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری و با همت شورای عالی قرآن که هم‌اکنون درصدد سطح بندی قاریان و مدرسان هستند این فضا رو به اصلاح پیش رفته است.
وی گفت: برگزاری مسابقات را می‌توان خوب دانست اما اگر رویکردمان تنها مسابقات باشد جالب نیست، شاید کسی در یک زمینه دیگر بتواند رشد و پیشرفت داشته باشد، این مهارت‌ها باید به گونه‌ای دیگر سنجیده و ارزش‌گذاری شود، بنده پس از مدتی دریافتم که دیگر نیاز نیست که در این مسابقات حضور یابم.
آزاد به بیان حیطه فعالیت‌های قرآنی خود در زمینه تدریس و تعلیم قرآن پرداخت و گفت: بنده پیش از این با کودکان چهار الی پنج ساله، بچه‌های دبستانی، راهنمایی، دبیرستانی و طلاب حوزه‌‌های علمیه به تدریس قرآن می‌‌پرداختم که این تدریس در زمینه روخوانی، روان‌خوانی، تجوید، وقف و ابتدا و فعالیت‌های صوتی و لحنی بود، بنده درخواست کردم که جلسات قرآنی تعطیل نشود و به صورت منظم برگزار شود.
وی در ادامه سخنانش افزود: در مسجد امام علی(ع) واقع در میدان پونک جلسات قرآنی برگزار می‌کنم و مباحث تجوید و وقف و ابتدا در آن تعلیم داده می‌شود، بنده سعی می‌کنم که در کنار این تعلیمات، آداب تلاوت را نیز بیان کنم تا از آن غافل نشویم و تا آنجا که در توان دارم به بیان معنا و مفهوم آیات شاخص بپردازیم، باید سعی کنیم که قرآن را در زندگی خود وارد کنیم و اگر حدیث مرتبط داریم آن را بازگو کنیم، تشویق‌ها باید متناسب با سن قرآن پژوهان در نظر گرفته شود.
این قاری قرآن کریم نقش تشویق را در رشد و پیشرفت در زمینه تلاوت قرآن مؤثر دانست و تصریح کرد: در هر سنی انسان به این تشویق نیازمند است و این ابزار می‌تواند در پیشرفت وی مؤثر باشد، اینکه خداوند در قرآن بازخورد عمل صالح را رسیدن به بهشت یا لقاء الله می‌داند خود دلیلی بر نقش مؤثر تشویق در روند پیشرفت و تکامل آدمی است.
وی بر ضرروت ترغیت و تشویق قرآن پژوهان در جهت تعلیم و آموزش مباحث قرآنی تأکید کرد و گفت: بنده در زندگی خود نقش تشویق‌ها را بسیار مفید دیدم و تلاش می‌کنم در جلسات قرآنی خود بحث تشویق را داشته باشم و خوشبختانه این شیوه تعلیم مفید واقع شده است.
وی ضمن اشاره به دغدغه قرآنی خود در زمینه فعالیت‌های قرآنی، بر ضرورت معناگرایی از سوی قاریان تأکید کرد و گفت: یکی از دغدغه‌های بنده این است که نسل ما با نسل پیشین بسیار متفاوت است، تلاوت‌های نسل پیشین قاریان، از روح خاصی برخوردار بودند، هم‌اکنون نسل ما فنی‌تر تلاوت می‌کنند و پیشرفت خوبی در این زمینه داشتند، بهتر آن است که ما به گونه‌ای تلاوت کنیم که تلاوت ما دارای روح باشد، دومین نکته این است که اگر خواستار تعلیم و آموزش به افراد هستیم افرادی را پرورش دهیم که در واقع تنها در پی قرائت قرآن نباشند، روح تلاوت به دست نمی‌آید مگر اینکه زندگی قرآنی داشته باشیم.
آزاد بیان کرد: امیدوارم که لحظه به لحظه زندگی ما قرآنی شود چه در کاسبی و چه در زمینه‌های دیگر، دغدغه بنده این است که نخست بتوانم به این شیوه رفتار کنم و زندگی قرآنی داشته باشم تا بتوانم تأثیرگذار باشم، همیشه از خداوند خواستم که زندگیم را قرآنی قرار دهد، اگر زندگی ما قرآنی باشد می‌توانیم جامعه خود را قرآنی کنیم، اگر این اصلاحات را از خودمان آغاز نکنیم در همان بحث تلفظ، تجوید، صوت و لحن باقی می‌مانیم.
گستردگی افق نگاه، همت‌ها را افزایش می‌دهد
وی بر ضرورت قرآنی بودن زندگی و منش رفتاری قاریان تأکید کرد و گفت: بزرگترین آرزوی قرآنی ما به قرائت قرآن مرتبط نمی‌شود بلکه اصل قرآن را دربرمی‌گیرد، آرزوی بنده این است که قرآنی زندگی کنم و قرآنی نیز از این دنیا کوچ کنم، اگر به این جایگاه دست یابم رستگار می‌شوم، بنده تمایل دارم که عزیزان، افق نگاهشان بسیار وسیع باشد، هیچ وقت به کم قانع نباشند، اگر می‌خواهند قاری شوند پیش خود بگویند که می‌خواهم همانند مصطفی اسماعیل یا عبدالباسط شوم.
این قاری قرآن کریم تأکید کرد: اگر افق نگاهمان گسترده‌تر شد، قطعاً همت ما نیز افزایش می‌یابد، از این رو باید حد اعلای همه چیز را ببینیم تا به جایگاهی درخور خود دست یابیم، اگر تنها بنده را ببینند، همتشان کاهش می‌یابد و نازل‌تر از سطح بنده قرار خواهند گرفت که این موضوع در مباحث غیر قرآنی و علمی نیز عمومیت دارد، در تلاش باشیم که در مباحث دیگر نیز شاخص باشیم، رعایت چنین مسائلی می‌تواند بیشتر تأثیرگذار باشد، افق آرزوهایمان باید بسیار وسیع باشد.
وی به حضور خود در جلسات تواشیح استاد محمد‌حسین پورمعین اشاره کرد و گفت: یکی از برکت‌های زندگی من آشنایی با جناب استاد محمد‌حسین پورمعین است که آن آشنایی نیز از مسجدی که در آن جلسات قرآن دارم آغاز شد که به برکت قرآن و تشکیلات جلسات به آن دست یافتم، جناب آقای پورمعین در ارتباط با آموزش تواشیح جلساتی را برگزار می‌کردند و به پیشنهاد ایشان در این کلاس‌ها حضور یافتم، کلاس بسیار سنگینی بود و مباحث ریتم و تئوری موسیقی و سلفش را در برمی‌گرفت، قریب به 14 سال است که از محضر ایشان در قالب گروه بین‌المللی تواشیح و هم‌سرایی هدی تلمذ می‌کنم.
آزاد در رابطه با برگزاری و اجرای تواشیح در سطح کشور و همچنین در سطح بین‌المللی عنوان کرد: برنامه‌های زیادی در جهت اجرای تواشیح چه در داخل و چه در خارج از کشور داشتیم، چند مرتبه نیز در محضر مقام معظم رهبری تواشیح اجرا کردیم که شاخص‌ترین اجراهای ما را دربرمی‌گیرد، تواشیح اگر اصولی پیاده شود بسیار اصولی خواهد بود و تأثیر مستقیمی بر تلاوت قرآن می‌گذارد.
تواشیح غیر اصولی، بر تلاوت تأثیر منفی می‌گذارد
وی تصریح کرد: اگر این تواشیح، اصولی پیاده و اجرا نشود تأثیر منفی بر روی تلاوت قرآن می‌گذارد، برخی از دوستان به بنده می‌گفتند که رفتن به سمت تواشیح موجب افت تلاوت در تو می‌شود، اما آن زمان که در پاسخ می‌گفتم که بنده از محضر استاد پورمعین بهرم می‌برم و آن را به صورت اصولی می‌آموزم، یادگیری تواشیح را بلامانع می‌دانستند.
این قاری قرآن کریم اصل و ریشه هنر تواشیح را از کشور مصر دانست و گفت: در واقع تواشیح اشعاری در مدح نبی مکرم اسلام بوده است، به عبارتی اصل تواشیح عربی است؛ یعنی اگر ما اجرای غیر عربی داشته باشیم نمی‌توانیم آن را تواشیح بنامیم و باید آن را نوعی هم‌سرایی قلمداد کنیم، اصل این کار باید بدون موسیقی اجرا شود که در اصطلاح موسیقایی، کارهای آکاپلا گفته می‌شود، به عبارتی دیگر کارهای ریتمیک و آهنگین، بدون دخالت ابزار آلات موسیقی را تواشیح می‌نامند.
اجرای هم‌سرایی با زبان محلی در کشورهای مختلف
وی افزود: در کشور ما این هم‌سرایی به زبان فارسی اجرا می‌شود و ضرورت نیز ایجاب می‌کند که به این شیوه صورت گیرد زیرا مستمع باید دریابد که چه چیزی خوانده می‌شود، ما به کشورهای دیگر که سفر داشتیم درصدد بودیم که به زبان محلی آن کشور برنامه اجرا کنیم، در واقع اشعار دینی را در قالب زبان دیگر درمی‌آوردیم.
آزاد با اظهار تأسف از ورود موسیقی به هم‌سرایی‌ها و تواشیح‌ها عنوان کرد: اصالت کار این است که اجرا زنده باشد، یعنی افراد به صورت زنده کار را اجرا کنند، نه آنکه یک برنامه را در استودیو ضبط کنیم و اصطلاحاً لب بزنیم و پلی بک بخوانیم، هنر تواشیح، هنر صدا است و باید کسی آن را اجرا کند که قاری قرآن کریم باشد و به زبان عربی و تلاوت مسلط باشد، علت اینکه گروه اولیه تواشیح ما ماندگار شده، به جهت حضور اساتید و قاریان برجسته ما در آن برنامه است به گونه‌ای که یک کار اصیل ارائه می‌دادند، هر چه بیشتر می‌گذرد ما از این اصالت دورتر می‌شویم.
موسیقی پاپ نمی‌تواند تواشیح باشد
وی بیان کرد: موسیقی پاپ نمی‌تواند تواشیح باشد، می‌گوییم مردم این موسیقی را دوست دارند پس باید به گونه‌ای اجرا کنیم که مردم به آن علاقه‌مند باشند، ما اگر حرفی برای گفتن داریم باید آن تواشیح اصیل را اجرا کنیم و حتی نیازمند آن هستیم که فرهنگ را در تواشیح بالا ببریم و یک تواشیح ناب و اصیل را به مستمع ارائه دهیم.
وی در رابطه با پیروی نکردن هنر تواشیح از فضای و سلایق عمومی اظهار کرد: اگر ما با فضای عمومی همراه شدیم هنری نکردیم، اگر ما توانستیم آن اصالت اولیه را در این زمان با چاشنی‌های مطابق با شرع ارائه دادیم آن زمان است که هنری را در این حیطه به منصه ظهور رساندیم.
این قاری قرآن کریم به ذکر تأثیرگذارترین استاد خود در بحث تلاوت قرآن پرداخت و گفت: استاد پورمعین تأثیرگذارترین استاد بنده در مبحث تلاوت و قرائت قرآن کریم است، دبیرستانی بودم که بنده با ایشان در مسجد آشنا شدم، این استاد بزرگ نه تنها قاری قران کریم بودند بلکه در کنار آن استاد علم موسیقی نیز هستند، بنده خدمت ایشان رسیدم و ریتم و تئوری را از محضر ایشان فراگرفتم، این مسئله بسیار تأثیرگذار در مبحث تلاوت قرآن بود.
وی اظهار کرد: بیشترین سفرهای قرآنی بنده با این دوستان در گروه تواشیح بین‌المللی هدی شکل گرفت، به اکثر شهرهای کشور سفر کردیم، 10 الی 11 سفر به کشورهای خارجی داشتیم که در این کشورها، هم به تلاوت قرآن کریم می‌پرداختیم و هم تواشیح اجرا می‌کردیم، به خاطر نمی‌آورم که سفری به کشوری برایم پیش آمده باشد و بنده در آن سفر تلاوت قرآن نکرده باشم.
قاری؛ سفیر فرهنگی و قرآنی یک کشور
آزاد با اینکه اکثر اعزام شدن وی به کشورهای مختلف از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات و وزارت ارشاد بوده است، افزود: دو سفر ما به کشور تایلند و دو سفر دیگر به کشور امارات بود، همچنین به کشورهای اندونزی، الجزایر و لبنان نیز سفر داشتیم، یک قاری در واقع سفیر فرهنگی و قرآنی جمهوری اسلامی ایران است، به عنوان مثال چون ما در اجرای تواشیح بسیار فعالیت داشتیم ما به هر کشوری که وارد شدیم سعی کردیم به زبان رسمی و محلی آن کشور، تواشیح را اجرا کنیم.
وی بر برد فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی در سطح کشور تأکید کرد و ادامه داد: شاید اگر آن زمان که به کشور دیگری اعزام می‌شدیم و به زبان فارسی یا عربی تواشیح اجرا می‌کردیم نمی‌توانستم به میزان در نظر گرفته شده، کار انجام دهیم، به عنوان مثال ما در کشور تایلند به زبان تایی به هم‌سرایی در زمینه مدح امام زمان(عج) و پیامبر اکرم(ص) پرداختیم، در کشور اندونزی نیز چنین شیوه‌ای را پیاده کردیم.
انتظارات از قاری بیش از یک سفیر است
این قاری قرآن کریم یادآور شد و گفت: در کشور الجزایر به زبان فرانسوی که زبان دوم این سرزمین است هم‌سرایی را اجرا کردیم، نکته مهم دیگر آن است که قاری قرآن باید به ادب و آدابی که در این زمینه به کار گیرد واقف باشد، آن زمان که بنده و قاریان دیگر به کشوری اعزام می‌شویم از سوی آن سرزمین زیر ذره‌بین قرار داریم؛ یعنی حرکات ما را مورد بررسی قرار می‌دهند، ما سفری به شهرهای جنوبی کشور تایلند داشتیم.
وی افزود: ما در زمره نخستین گروه از قاریانی بودیم که وارد آن شهر شده بودیم و به یک دید و نگرش خاص به ما می‌نگریستند؛ نگرششان نسبت به قاریان متفاوت از یک سفیر است و انتظار ویژه‌ای از یک قاری دارند، بنده به همین جهت سعی می‌کنم که یک زندگی قرآنی داشته باشم که این مسئله موجب شود که قرآن با خون و گوشت ما آمیخته شود، اگر به این منوال نباشد نمی‌توانیم کاری را پیش ببریم.
آزاد در رابطه با نقش قرآن در زندگی روزمره خود گفت: قرآن در لحظه لحظه زندگیم تأثیر داشته است، هر چه که دارم به برکت قرآن است و این بیان بنده اغراق محسوب نمی‌شود، اگر دوستان لطف می‌کنند به ما احترام می‌گذارند به برکت قرآن است، اگر شغل و حرفه‌ای در زمینه تحصیلی خود می‌یابیم باز به برکت وجود قرآن است، اگر ازدواج کردیم به برکت قرآن بوده است، یعنی هر چه که در زندگی خود کسب کردیم به برکت قرآن آن را به دست آوردیم.
وی بیان کرد: اگر بخواهم به خاطرات قرآنی که برای بنده در طی این سال‌ها پیش آمده و در زندگیم تأثیرگذار بوده است، اشاره کنم باید خاطرات بسیاری را در این حیطه بیان کنم، اگر احیاناً در جایی لغزشی داشته باشیم خداوند تفضل می‌فرماید و به برکت قرآن به من کمترین یاری می‌رساند و بسیاری از لغزش‌ها که ممکن است برای بنده پیش آید به برکت قرآن دور می‌شود.
فاجعه منا؛ تلخ‌ترین و سخت‌ترین خاطره قرآنی‌ام
این قاری قرآن کریم به بیان تلخ‌ترین خاطره خود در حیطه فعالیت‌های قرآنی پرداخت و گفت: تلخ‌ترین خاطره‌ام مرتبط به فاجعه منا می‌شود که جامعه قرآنی با جان و دل درگیر آن شده‌اند که دوستان تواشیح باقرالعلوم و همچنین قاریان بین‌المللی به درجه رفیع شهادت نائل آمدند که بسیار دردناک بود که به جرأت می‌توانم بگویم که یکی از تلخ‌ترین و سخت‌ترین خاطره قرآنی است که می‌توانم از آن یاد ببرم.
وی در ادامه بیان شیرین خاطره قرآنی خود نیز پرداخت و عنوان کرد: شیرین خاطره بنده آن زمانی است که خدمت مقام معظم رهبری در ماه مبارک رمضان با دوستان در گروه تواشیح شورای عالی قرآن برنامه داشتیم، آن زمان که بنده دست حضرت آقا را بوسیدم و ایشان دستم را فشردند و شاید در آنجا شیرین‌ترین لحظاتی بود که در زندگیم تجربه کردم.
فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ...
آزاد سوره محبوب خود را سوره الرحمن دانست و اظهار کرد: با تمام قرآن مأنوس هستم، خداوند توفیق داده است و روزانه قرآن تلاوت می‌کنم، اما در تلاوت‌های خود از قرائت سوره الرحمن بسیار لذت می‌برم، آنجا که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید «فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» برایم بسیار جالب است و یک انس ویژه با این سوره برقرار کرده‌ام.
