قسط و عدالت در قرآن + اینفوگرافیک

به گزارش ایکنا، اگر با خط فرضی، انسان را به دو قسمت «مساوی» تقسیم کنیم، با تقارن اجزای بدن و تعادل بکار رفته در ظاهر و صورت انسان، متوجه می‎‌شویم که چرا گرایش به عدالت‎، (توازن و تعادل در باطن انسان) «فطری» است. (عدالت تکوینی)

«عدل» به عنوان میانه‌‎روی و حد وسط امور، با مشتقاتش ۲۸ و «قسط» نیز با مشتقاتش ۲۵ مرتبه در قرآن به کار رفته است. توازن از الزامات سلامت در روابط اجتماعی و از شرایط تحقق عدالت در جامعه است، خداوند در آیه ۳۵ سوره اسراء مصادیقی از افراط و تفریط و اعمال ناموزون را یادآوری و بعد بر لزوم رعایت «کیل و وزن» در امور تأکید می‎‌کند. «ترازوداری» تنهـا به مصداق عینی آن، یعنی رفتار فروشنده و مغازه‌‎دار محدود نمی‌شود.

بار‌ها منافع فردی افراد در تعارض با دیگران قرار می‌‎گیرد، ترازوداری در این موارد هنر است! وزن را برای تحقق قسط و عدل در جامعه برپا دارید و از میزان تخطی نکنید، همانطور که در آیه ۹ سوره الرحمن آمده «وَأَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ»؛ آیه اشاره به این دارد که جامعه نامتوازن رو به زوال است.

عدالت «مایه زندگی» است، آنجا که امام علی(ع) ندای عدالت الهی فرمودند: «العدل حیاه». در حدیثی امام کاظم (ع)، ذیل آیه ۱۷ سوره حدید «یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا» فرمودند: «منظور زنده کردن زمین با باران نیست، بلکه خداوند مردانی را می‌فرستد که عدالت را زنده می‌کنند و با زنده‎‌ شدن عدالت زمین نیز زنده می‌شود. بشارتی که از این فرمایش بر می‎‌آید، سال‎‌هاست زمین جانمان را، تشنه نگاه داشته و منتظریم تا امام عدل‌‎گستر، حضرت مهدی «عج» عدالت را هم سیراب کند.»

درباب اهمیت عدالت در قرآن همین بس که خداوند دوستدار عدالت پیشگان است و عدالت نزدیک‌ترین راه به سوی تقوا بیان شده است. فرمان الهی به عدالت و احسان، عدالت نسبت به کفار و دشمنان و عدالت از اهداف مهم انبیاء(ع) بیان شده است.

حتی در مصحف شریف به اقسام عدل الهی؛ عدل تکوینی(عدالت در آفرینش و تدبیر) بنابر آیه ۱۸ سوره آل‌عمران، سوره طه، آیه ۵۰ و سوره اعلی آیات ۲ و ۳، عدل تشریعی بنابر آیه ۴۷، سوره انبیاء، و عدل جزائی بنابر آیه ۶۲، سوره مؤمنون، آیه ۲۵ سوره حدید اشاره شده است.

حتی موارد و مصادیق عدالت در قرآن کریم آمده که از آن جمله می‌توان به عدالت در اصلاح میان متخاصمین (آیه ۹، سوره حجرات)، شرط شهود و گواهان (آیه ۲، سوره طلاق)، در اقتصاد (آیات ۸۴ و ۸۵ سوره هود)، بهره‌گیری و مصرف (آیه ۳۱ سوره اعراف و آیه ۱۴۱ سوره انعام)، عدالت به همه همسران ممکن نیست (آیه ۱۲۹، سوره نساء)، عدالت در سخن گفتن هرچند در مورد خویشاوندان (آیه ۱۵۲، سوره انعام) و ... اشاره کرد.

در پایان به معنای قسط و عدل می‌پردازیم. «قسط» عبارت است از عدالت و تقسیط بالسویه که ظاهر و محسوس و آشکار باشد از این رو کیل و وزن قسط نامیده می‌شود.

«عدل» در مطلق تقسیط بالسویه چه آشکار و چه پنهان به کار می‌رود.

در نتیجه هر قسطی عدل است، ولی هر عدلی قسط نیست (عموم و خصوص مطلق)

محتوای این اینفوگرافیک کاری از حجت‌الاسلام علی رجبی، حافظ، مفسر و مدرس دوره‌های تدبر در قرآن است که جلساتی را حول تدبر در آیات و بیان مهندسی هر سوره دارد. او مشغول به تحصیل علوم دینی و درس خارج از حوزه است. رجبی دارای تألیفاتی، چون کتاب آموزه‌های قرآن بر مبنای تدبر موضوعی، کتاب بهداشت در قرآن، شرح حکمت ۳۸ نهج‌البلاغه (نصیحت پدرانه) است.

همچنین پایگاه اطلاع‌رسانی حجت‌الاسلام علی رجبی به نشانی https://fslt.ir قابل دسترسی است.