بعثت در آینه آیات و روایات و درس آن برای جامعه امروز
اگر شاخص‌هایی را که پیامبر اکرم (ص) برای بشریت قرار داده مورد توجه قرار گیرند و به آنها عمل شود، جامعه‌ای الگو و تمدن‌ساز تشکیل می‌شود.
بعثت پیامبران الهی و نزول کتاب‌های آسمانی رابطه مستقیمی با جهان‌بینی قرآن دارد، هنگامی که قرآن می‌فرماید و وَ مٰا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاّٰ لِیَعْبُدُونِ و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون را نیافریده مگر این مسیر عبودیت مرا طی کنند، یا می‌فرماید: ای انسان تو با تلاش و رنج به سوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی کرد، به خوبی می‌توان فهمید که در این راه طولانی و پرخوف و خطری که انسان را به سوی کمال مطلق یعنی ذات پاک خداوند پیش می‌برد هرگز بی‌نیاز از رهبران الهی نیست و این مرحله بی همرهی خضر کردن نتیجه‌اش گرفتار شدن در ظلمات و گمراهی است.
به همین دلیل رهبران و کتب آسمانی به عنوان دستورالعمل‌هایی تعیین می‌شوند تا همت آنها بدرقه راه انسان گردد و این نوسفران را همراهی می‌کند تا به سر منزل مقصود برساند و از ظلمات رهایی یابند.
به بیان دیگر زندگی اجتماعی انسان نه در مرحله قانون‌گذاری و نه در مرحله ضمانت اجرا و نه تامین عدالت اجتماعی بدون هدایت جهان غیب و ذات پاک الهی ممکن نیست.
در حقیقت انبیا و پیامبران حلقه اتصال جهان انسانیت و عالم غیب‌اند و اگر بخواهیم پیوند جهان ملک و ملکوت را در همه عرصه‌ها ببینیم و مسیر به درستی طی شود تنها در سایه رهنمود‌ها و هدایت رهبران آسمانی است.
پیام پیامبران الهی و بویژه بعثت نبی مکرم اسلام به همه پیروان همان فلسفه بعثت انبیا و پیامبر اسلام است که اگر بخواهیم به طور خلاصه آن را مرور کنیم باید در آیات قرآن کریم تفکر کنیم، وقتی به آیات الهی مراجعه می‌کنیم مسئله تعلیم و تربیت، اقامه قسط و عدل، آزادی انسان‌ها از هرگونه اسارت، نجات از ظلمات، بشارت و انذار، اتمام حجت، رفع اختلاف، تذکر و یادآوری، دعوت به حیات و زندگی انسانی در این آیات تبلور پیدا کرده است.
در قرآن کریم سوره جمعه آیه ۲، هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ خداوند می‌فرماید: در این آیه خداوند به ۴ نکته مهم به عنوان فلسفه بعثت انبیا و به عنوان پیام مهم به پیروان خود اعلام می‌دارد که راه نجات و تکامل بشر و حرکت او به سوی بالندگی و کمال در سایه تربیت در سایه تعلیم و تلاوت آیات الهی و تزکیه است، به همین مضمون در سوره بقره آیه ۱۵۱ اشاره شده که کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولًا مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ که در این آیه باز تاکید بر تزکیه، تعلیم، حکمت و تلاوت آیات الهی شده و در این راستا در سوره بقره آیه ۱۲۹ می‌فرماید:رَبَّنَا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِکَ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُزَکِّیهِمْ ۚ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ از این آیات استفاده می‌شود که بشر اگر بخواهد مسیر کمال، پیشرفت، آسایش، آرامش، عبودیت و عدالت را به درستی طی کند و یک حرکت جامع داشته باشد باید از تربیت، تعلیم، حکمت از آیات الهی مدد بگیرد.
باز قرآن کریم به پیام و فلسفه دیگر بعثت اشاره می‌کند که بحث اقامه عدالت اجتماعی است و تاکید می‌شود که بشر باید به شکلی تعلیم ببینند که خود اقامه قسط کنند نه اینکه پیامبران به صورت اجباری و تحمیلی عدالت را برپا کنند.
خداوند در سوره اعراف آیه ۱۵۷ می‌فرماید: الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَائِثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ ۚ فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ ۙ أُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ هم بحث نظارت اجتماعی که بحث امر به معروف و نهی از منکر است در آن مرتبه قلبی و تذکر لسانی و برخورد عملی یادآور می‌شود و هم به آزادی انسان‌ها از هر نوع اسارت و محدودیت منفی اشاره دارد یعنی انسان را از هرگونه زنجیر بت‌پرستی خرافات و عادات و رسوم غلط رهایی کند و از زندگی طبقاتی و تبعیض نجات دهد و از زنجیر قوانین نادرست و اسارت و استبداد در زنجیر طاغوتیان و از نادانی‌ها و تعصب نابجا به سوی نور و وحدت و صفا و صمیمیت هدایت می‌کند.
خداوند در سوره انعام هدف از رسالت را بشارت و انذار معرفی کرده و تاکید کرده که آنانکه بشارت و انذار را ملاک عمل خود قرار دهند دچار خوف و حزن نخواهند شد، چون به تکلیف و وظیفه خود عمل کرده‌است ما در همه عرصه‌ها مامور به وظیفه‌ایم، اگر نتیجه حاصل شد فبها المراد و اگر نشد ما به وظیفه خود عمل کرده‌ایم پیروزیم.
در سوره نسا آیه ۱۶۵ اتمام حجت را به عنوان فلسفه بعثت انبیا معرفی می‌شود، لذا پیغمبران آمده‌اند تا حجت را تمام کنند و مردم استدلال نکنند که بر وظایف خود آگاهی نداشته باشند.
در آیه ۲۱۳ سوره بقره رفع اختلاف و نزاع و جنجال را با قصاوت درست به همراهی و همدلی و وحدت همه جانبه تبدیل می‌کند.
در آیه ۵۲ سوره ابراهیم بحث تذکر و یادآوری و اینکه آنچه انجام می‌دهیم باید به نگاه خداوند منان با نگاه به اقتضائات زندگی بشر و اینکه هر امری باید بر اساس خردورزی و تفکر انجام بگیرد و باید از روی آگاهی و دیدن خدا در آن تصمیم انجام گیرد.
در نهایت در سوره انفال آیه ۲۴ انسان‌ها به سمت حیات واقعی رهنمون می‌شوند و فلسفه بعثت نیز همین است و پیام انبیا به بشر این است که قیمتی زندگی کنید نه اینکه به هر قیمتی زندگی کنید.
در روایات نیز فلسفه بعثت به خوبی مطرح شده که مهم‌ترین آن رعایت اخلاق حسنه است، آنجا که پیامبر می‌فرماید «انَّما بُعِثتُ لِاُتمِمَّ مکارم الأخلاق» من برای اتمام ارزش‌های اخلاقی مبعوث شده‌ام و اخلاق تا این اندازه مهم است که پیامبر فرموده‌اند شبیه‌ترین افراد به من خوش خلق‌ترین شماست.
یا می‌فرماید: أَقْرَبُکُمْ مِنِّی غَداً فِی اَلْمَوْقِفِ أَصْدَقُکُمْ لِلْحَدِیثِ وَ آدَاکُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَوْفَاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ أَقْرَبُکُمْ مِنَ اَلنَّاسِ؛ یعنی: نزدیکترین شما‌ها به من فردا در موقف قیامت راستگوتر و امانت پردازتر و باوفاتر و خوش‌خلق‌تر و نزدیکتر شما‌ها است با مردم.
شاخص‌هایی را که پیامبر اکرم در این روایت بیان کرده‌اند که اگر مورد توجه قرار گیرند و به آنها عمل شود، چنین جامعه‌ای الگو و تمدن‌ساز خواهد بود.
مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب همه را به خودسازی، جامعه پردازی و تمدن‌سازی دعوت کرده‌اند که به این توصیه‌ها برمی‌گردد.
اگر آحاد جامعه و مسئولان این ویژگی‌ها را رعایت کنند یعنی راستگو و صادق باشند و اهل ادای امانت باشند و به عهد‌های وفا کنند و درد و مشکلات مردم را ببینند جامعه‌ای هم دل و همراه و با صفا خواهد بود، مخصوصا در شرایطی که جامعه گرفتار تورم، گرانی و مشکلات مسکن و اشتغال است.
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدباقر هاشمی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی ایلام
