تاثیر زیاد مسابقه ایران و ولز در افزایش هویت ملی

به گزارش خبرنگار ایکنا، غلامحسین خدری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، امروز سه‌شنبه 8 آذر در همایش «بازخوانی اندیشه آرمانشهری در سنت اسلامی» با موضوع «اندیشه آرمانشهری و نقش آن در زیست‌بوم بشری» سخنرانی کرد.

در ادامه گزیده سخنان وی را می‌خوانید.

امشب ایران با آمریکا مسابقه فوتبال دارد و امیدواریم تیم ما پیروز شود، همانگونه که در مقابل ولز پیروز شد. اینقدر این مسابقات مهم است که رهبر نظام می‌گویند چشم ملت را روشن کردید. اما چگونه است که یک بازی می‌تواند هویت ملی را انسجام ببخشد؟ باورم این است که صدها همایش به اندازه کاری که فرزندان این کشور در صحنه بازی ولز انجام دادند در هویت ملی اعتبار ندارد. همه اینها نشان می‌دهد که ما شناخت درستی از انسان امروز نداریم یا نمی‌خواهیم داشته باشیم. انسان امروز تغییر کرده است. ظاهر وی انسان است، ولی باید از باطن وی تعریف دیگری کنیم. این انسان زوایای مختلف و فراز و فرودهای بسیاری دارد.

سابقه اندیشه آرمانشهری

اگر بخواهیم به نقش آرمانشهری در زیست‌بوم بشری بپردازیم، باید بگوییم هویت انسان امروز مرهون یک عامل اساسی است که به آن رسانه می‌گویند. اگر امروز امکان داشت پیامبری برانگیخته شود، اعجاز این پیغمبر با رسانه است. این رسانه انسان‌ها را چنان هدایت می‌کند که به هر سویی که مایل هستند می‌کشاند. آرمانشهر از پنج قرن قبل میلاد از سوی افلاطون در پناه اندیشه استادش سقراط مطرح شد. وی چهار تجربه حاکمیت سیاسی داشت که از همه آنها سرخورده شد. بنابراین به فکر جامعه آرمانی و اصلاح جامعه بشری و محدود کردن زاد و ولد و واگذاری انسان به یک جامعه خاص بدون مالکیت خصوصی بود.

بنیان معرفتی افلاطون بر این است که انسان‌ها سه دسته؛ طلا یعنی فرمانروایان، نقره یعنی پاسداران و مفرغ یعنی عموم مردم هستند. او در گفتارش چهار فضیلت شامل حکمت، شجاعت، خویشتنداری و عدالت را بر این جامعه آرمانی بیان می‌کرد، اما افلاطون از همه اینها سرخورده شد چون نظام دموکراتیک آتنیِ مرعوب از دستگاهی که زنون آن را طراحی کرده بود ابرفیلسوف آرمانی وی را به محکمه برده و به او جام شوکران دادند. بنابراین جامعه آرمانی وی دقیقاً در مقابل دموکراسی آتنی قرار دارد. لذا وی گفت باید شاه فیلسوف باشد یا فیلسوف‌ها شاه شوند. او در دو کتاب خود با طراحی اجتماعی و سیاسی و بر مبنای معرفت‌شناسی و وجودشناسی خاص، جامعه‌ آرمانی سوسیالیستی را به تصویر می‌کشد که بعداً توماس مور آن را مطرح کرد.

مزایای تشکیل مدینه فاضله

در قرون وسطا به جای شهر زمینی، شهر خدای توماس آگوستین مطرح شد. کتاب وی قریب به ده قرن در اروپا سیطره پیدا کرد اما نتیجه‌ای حاصل نشد. در عالم اسلامی فارابی به درستی توانست یک طرح‌اندازی را بر مبنای آموزه‌های افلاطون و انتقاداتی ارائه دهد که ارسطو درباره افلاطون بیان می‌کرد. این شهر دو خصوصیت دارد. خصوصیت اول این است که ساکنان آن چندملیتی یعنی جهان‌وطنی هستند. خصوصیت دوم این است؛ شهری که وی از آن نام می‌برد در محدوده فضای مکانی تحدید شده نیست، بلکه این شهر آنقدر وسیع است که در آن اقوام و ادیان متنوع و سبک‌های مختلف زندگی وجود دارد و همه در حال تلاش و تعالی هستند و گویا نقشه راهی جهانی و فراگیر است و خصوصیت بارز آن تکثر دین و سلایق و تفکرات است.

فارابی معتقد است در این مدینه مردم اهل فضل و دانش حاکم هستند و نخبگان جامعه جای شاهان و دولت‌های کم‌دانش و بی‌کفایت را می‌گیرند. از منظر او اگر چنین شود، به مدینه فاضله رسیده‌ایم و همه چیز سر جای خودش است و گرسنگی و فقر و نادانی از بین می‌رود. ما نیازمندیم که بشر امروز، آرزوها، نیازها، آرمان‌ها، دغدغه‌ها و نیز گفتمان حال و آینده او را بشناسیم و بدون اینکه در گذشته بمانیم، از گذشته عبرت بگیریم و طرحی نو دراندازیم.