موسیقی آئینی درگیر ضدفرهنگ‌هاست + صوت
امیرحسین سمیعی گفت: در حوزه موسیقی‌های آئینی درگیر ضدفرهنگ‌هایی هستیم که متعلق به فرهنگ و مناسک عاشورایی و شیعی موسیقی ما نیست.
انتشار آلبوم «نواحی اشک دو»، «کاتبان سوگ» و اجرای پوئم سمفونی «اروند» از جمله فعالیت‌های مختلف و تولیدات سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در دو ماه محرم و صفر امسال بوده و در همین ارتباط، ایکنا گفت‌وگویی با امیرحسین سمیعی؛ معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران انجام داده است که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانیم.
ایکنا- در رابطه با فعالیت‌های فرهنگی هنری سازمان توضیح دهید.
از اواخر سال 1400 که من به معاونت هنری آمدم؛ اقداماتی را طرح‌ریزی کرده و در حوزه‌های مختلف هنری ریل‌گذاری‌هایی کردیم. این برنامه‌ها بین هنرهای مختلف تقسیم شد و در نیمه اول سال در حوزه هنرهای تجسمی بسیار فعال بودیم و در هنرهای نمایشی در نیمه دوم سال به آن بازدهی اساسی خواهیم رسید.
«کاتبان سوگ» برنامه‌ای در حوزه هنرهای تجسمی در ماه محرم بود که به احیای هنر پارچه‌نویسی و خوشنویسی بعد از سه دهه در تهران می‌پرداخت. در این برنامه 72 خوشنویس، 30 هزار متر پارچه را به شیوه‌‌هایی که تا دهه 70 در تهران رایج بود خوشنویسی کردند و در مکان‌های مختلف تهران اکران شد. هنر خوشنویسی هنر بسیار مهم در ساختار دینی و مذهبی ماست و این حرکت به نوعی بازگشت به این هنر قدسی و الوهی است.
همچنین برنامه تصویرسازی «مادری از دیار آفتاب» را در چند گالری معتبر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بر اساس داستان‌های کتاب «مهاجری از سرزمین آفتاب» اثر خانم کونیکو یامامورا، مادر شهید بابایی برگزار کردیم و داستان‌های این کتاب تصویرگری شد. این آثار خلق شده به صورت کارت‌پستال و گیفت عرضه خواهد شد. برنامه‌های «کن از نمای نزدیک» و کارگاه خوشنویسی ولایت از دیگر فعالیت‌های شش ماه اولیه سال بود که می‌توان به آن اشاره کرد. در کل ما برنامه داریم تا محصولات فرهنگی رنگ و بوی نظام اعتقادی و ملی ما را بگیرد و این موضوع را ترویج کنیم.
ایکنا- در بخش موسیقی چه فعالیتی داشتید؟
پوئم سمفونی «اروند» همزمان با اولین روز هفته دفاع مقدس در 31 شهریور به همراه ارکستر سمفونیک صداوسیما در موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اجرا شد. این پوئم سمفونی از تولیدات مشارکتی سازمان فرهنگی هنری شهرداری با ارکستر سمفونیک صداوسیما، حوزه هنری و باغ موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است. بخشی از این پوئم سمفونی قبلاً اجرا شده بود اما این بار این کار به صورت کامل به همراه و بخش‌هایی از پوئم سمفونی «سرباز» اجرا شد. پروژه موسیقایی «نواحی اشک دو» به همراه چهار قطعه به مناسبت اربعین در دهه اول محرم و ایام اربعین منتشر و آلبوم این قطعات نیز رونمایی شد.
«آیین آواز» از برنامه‌های میدانی ماست که برای بزرگان هنر موسیقی بزرگداشتی برگزار می‌کنیم که می‌توان به نکوداشت‌های استاد غلامحسین کریمخانی و آقای سلیم مؤذن‌زاده اشاره کرد.
مجموعه‌ای تحت عنوان «صدای شاعر» را در حال آماده‌سازی هستیم که شعرخوانی چند تن از شاعران معاصر است و به صورت آلبوم مجزا منتشر می‌شود. در این مجموعه سعی کردیم به ادبیات و موسیقی جدی بپردازیم. همچنین برنامه «شب شعر شهر» نیز در حال برنامه‌ریزی است که به زودی به دبیری آقای علی داوودی شروع به کار کند.
ایکنا- مخاطبان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران چه قشری از جامعه هستند؟ آیا به نیاز مخاطبان عام جامعه هم توجهی شده است؟
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران یک سیاست کلی دارد که باید به آن موضوعات گفته شده بپردازیم. برای مثال اولین سالگرد حاج قاسم و موسیقی مذهبی از مهم‌ترین اهداف سازمانی ماست. ما یک ضرورتی را احساس می‌کنیم و بر آن اساس به آن موضوع ورود کنیم. الان با توجه به رویه الگوسازی مناسب به حوزه موسیقی پاپ ورود کردیم. بنابراین نمی‌توان گفت که آثار تولیدی صرفاً مناسبتی هستند. آلبوم موسیقی «باید ستاره شد» که منتشر خواهد شد اثر مناسبتی نیست بلکه الگوسازی است و سلایق عموم هم در آن در نظر گرفته شده است.
در آلبوم «صدای شاعر» نیز سلیقه مخاطب در آن در نظر گرفته شده است. ما نهادی فارغ از سیاست‌گذاری کلی نظام در عرصه موسیقی و بنگاه خصوصی نیستیم و نمی‌توانیم آثاری را تولید کنیم که فاقد چهارچوب‌های ساختاری ما باشد.
سیاست‌گذاری‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر نهادهای مربوطه مبنای عملکردی ماست. تلاش می‌کنیم با رعایت تمام چهارچوب‌ها، سازنده الگویی باشیم که فاقد نگاه ضدفرهنگی باشد. باید اثر باورمندی را تولید کنیم که جذابیت هم داشته باشد و در عین حال چراغی روشن کند و به آگاهی جامعه اضافه کند. نباید سوار بر موجی باشیم که پیامد ضدفرهنگی هم داشته باشد. بنابراین ما این چهارچوب‌ها را الگوی خود می‌دانیم و در همان راستا عمل خواهیم کرد.
ایکنا- آیا آثاری که منتشر کردید در جامعه معرفی شده‌اند؟
برای اولین سالگرد شهادت حاج قاسم پوئم سمفونی «سرباز» تولید شد که همان سال چندین درخواست از کشورهای مختلف برای اجرا داشتیم ولی به دلیل شرایط کرونایی نتوانستیم برای اجرا به این کشورها سفر کنیم. این اثر در کنسرتی به نام مقام حماسه و در افتتاحیه جشنواره فجر اجرا شد و اکنون نیز در هفته دفاع مقدس برای چندمین بار اجرا خواهد شد. این موضوع نشان‌دهنده معرفی جریان هنری است که در زمانی که هیچ نهادی در دوره کرونا فعالیتی نداشت در دفتر موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شروع شد.
ایکنا- کدام کشورها درخواست اجرا داشتند؟
کشورهای لبنان، عراق و سوریه درخواست داشتند که این پوئم سمفونی در آنجا هم اجرا شود.
ایکنا- به الگوسازی در موسیقی پاپ اشاره کردید لطفاً در این رابطه بیشتر توضیح دهید.
در حوزه موسیقی پاپ بسیار آسیب‌پذیر هستیم به همین علت در تلاشیم تا در این حوزه الگوسازی انجام دهیم. به همین منظور آلبوم موسیقی «باید ستاره شد» را در دست انتشار داریم که با صدای آقای وهاب ابراهیمی با محوریت موضوعات اجتماعی و ارائه یک الگوی مناسب موسیقی پاپ منتشر خواهد شد. در این اثر سعی شده تا از اشعار عاشقانه که چهارچوب‌های ما را بیان می‌کند هم استفاده شود.
ما به موسیقی پاپ نیاز داریم و ظرفیت‌های این ژانر موسیقی می‌شناسیم. معتقدیم که باید این نوع موسیقی در جامعه باشد ولی با الگوهای مناسبی هدایت نمی‌شود به همین منظور سعی کردیم الگوهای متعددی را برنامه‌ریزی و به جامعه ارائه کنیم.
ایکنا- تجربه‌های شکست خورده بسیاری پیرامون الگوسازی برای جامعه داریم و اجتماع همیشه نشان داده مسیر خود را می‌رود؛ با این حال آیا الگوسازی موفق خواهد بود؟
بله، این اتفاق می‌افتد برای مثال طبق گزارش‌ها و پیام‌هایی که از پوئم سمفونی «سرباز» به دست ما رسید خیلی موفقیت‌آمیز بود. دیدگاه مردم نسبت به سمفونی و پوئم سمفونی اثری بود که شنیدن آن بسیار سخت است ولی چهره این موضوع با پوئم سمفونی «سرباز» عوض شد زیرا کسانی که اجرا را دیدند و شنیدند بسیار با این اثر ارتباط برقرار کردند. این قالب موسیقایی به دلیل نوع اجرایی آن، همیشه سخت و پیچیده است ولی پوئم سمفونی سرباز نشان داد که می‌توان این اثر را به عنوان یک الگوسازی مناسب در نظر بگیریم. البته اینکه چقدر این الگوسازی موفق خواهد بود نیاز به زمان دارد و نمی‌توان اکنون بررسی کرد.
معتقدم که در دهه هفتاد در مرکز موسیقی صداوسیما الگوسازی رخ داده است. با توجه به اینکه موسیقی در آن دوره به شکل جدی حضور نداشت اما با برنامه‌ریزی حرفه‌ای الگو‌هایی پرورش یافتند که هنوز هم الگو هستند مانند آقای محمد اصفهانی ولی در دهه‌های بعد دیگر شاهد چنین الگوهای استانداردی نبودیم. خواننده‌هایی که در این دهه آثارشان پخش شد الگو شدند و بسیاری از آنها به قدری استاندارد هستند که هنوز هم وقتی می‌خواهیم نام ببریم از آنها یاد می‌کنیم. بنابراین الگوسازی در حوزه موسیقی جوابگو است اما نه در میان مدت بلکه در بلند مدت.
ایکنا- چه چیزی باعث شد تا به حوزه موسیقی مذهبی ورود کنید؟
در حوزه موسیقی‌های آئینی درگیر یک سری ضدفرهنگ‌ها هستیم که آنها برای فرهنگ و مناسک عاشورایی و شیعی موسیقی ما نیست. ما بر این باوریم که باید در این حوزه کار کنیم و به میراث کهنمان را که پیوند ناگسستنی‌ای با هنر و آیین‌های عزاداری دارد را حفظ کنیم.
به همین دلیل ضرورت آن را احساس کردیم که باید در این حوزه فعالیت کنیم. «مرثیه ناتمام» اولین فعالیت در حوزه آوازخوانی عاشورایی بود و در سال 1400 «نواحی اشک یک» و «آن روز که آسمان گریست» و امسال «نواحی اشک دو» که شعرخوانی و آواز عاشورایی بود منتشر شد. این جریان از دو سال پیش شروع شد و تا امروز آن را ادامه دادیم.
اینطور نیست که اول قطعه‌ای را تولید کنیم و به این فکر نکنیم که این اثر چه تأثیری در جامعه خواهد داشت. اگر احساس کنیم که فایده‌ای ندارد تولید نخواهیم کرد. حوزه موسیقی کودک از دغدغه‌های ماست و برنامه داریم تا امسال اثری را در این حوزه تولید کنیم. به این شکل نیست که ما برای پر کردن بیلان کاری بخواهیم کاری را تولید کنیم. پرونده ما از زمان فعالیت در مدیریت موسیقی نشان دهنده این است که بدون پژوهش وارد حوزه‌ای نشدیم.
ایکنا- آیا نواحی اشک 3 هم خواهیم داشت؟
بله. این جریان قرار نیست که به یک یا دو سال محدود شود. بلکه ریل‌گذاری‌ای برای بازگرداندن اصالت‌های آیین عزاداری به زمان اکنون و ارائه الگوی مناسب است. همانطور که موسیقی ما از گزند ضدفرهنگ‌ها در امان نیست طبیعتاً نوحه نیز از این قاعده مستثنا نیست. برای نواحی اشک از همین الان در حال برنامه‌ریزی هستیم که شاید با گویش‌ها و لهجه‌های استان‌ها نیز همراه شود.
ایکنا- چه شد که اثری برای سردار سلیمانی تولید کردید؟
آثار خودجوشی برای سالگرد شهادت حاج قاسم در انواع ژانرهای موسیقایی ساخته شد اما در حوزه موسیقی ارکسترال برای سردار بزرگ کشورمان که یک شخصیت جهانی در مقاومت است هیچ اثری تولید نشده بود و ضرورت ساخت اثر در این رابطه را حس کردیم. این یک کار مشترک بود که به نوعی نهادهای دیگر هم درگیر شدند. ما ارکستر نداشتیم و با همکاری ارکستر سمفونی صداوسیما، حوزه هنری و دیگر نهادها یک سیاست راهبردی را پیش بردیم و این اثر را تولید کردیم.
ایکنا- آیا سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران از آثار موسیقی اصیل ایرانی حمایت کرده است؟
بله، با توجه به اصالت و فرهنگ ما، ضریب دادن به موسیقی ایرانی از ضرورت‌هایی است که قطعاً به آن می‌پردازیم. یکی از وظایف ما حمایت از اینگونه موسیقی‌هاست و این حمایت‌ها صرفاً به تولید آلبوم محدود نمی‌شود. ما از گروه‌های کر و موسیقی‌های ایرانی که مکان تمرین ندارند حمایت می‌کنیم. با توجه به برنامه‌های امسال سازمان فرهنگی هنری، اگر شرایطش باشد از یک اثر موسیقی ایرانی حمایت خواهیم کرد.
گفت‌وگو از سجاد محمدیان
انتهای پیام
