نسبت‌یابی حکمرانی مردمی و اقتدار ولی جامعه

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طاهری، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان شامگاه، یکم تیرماه در آیین افتتاحیه رویداد محله مقاوم با موضوع «حکمرانی مردمی» که با حضور امامان و اعضای شورای محلات مقاوم استان در اردوگاه تفریحی آورگان برگزار شد با اشاره به اینکه وظیفه مؤمنان در جامعه‌ای که ولی خدا در رأس آن قرار دارد ایجاد اقتدار و اعتماد برای ولی خداست، اظهار کرد: وظیفه ما آن است که قدرت خود را تا حدی بالا ببریم که ولی جامعه به ما اعتماد کند. ولی خدا زمانی می‌تواند به مؤمنان اعتماد کند که آنان اقتدار او را رقم بزنند، در غیر این صورت ولی جامعه سکوت می‌کند، منزوی می‌شود و دیگر فرمانی صادر نمی‌کند.

وی با ذکر اینکه حکمرانی مردمی سنخی از حکمرانی است که برای ولی توسعه وُسع ایجاد می‌کند، ادامه داد: حکمرانی مردمی ولی را قدرتمند و حوزه مخاطبش را وسیع‌تر می‌کند، پرسش اینجاست که برای تحقق این مهم مردم جامعه چه باید بکنند؟ کارهای ما به‌عنوان سربازان امام زمان(عج) و ولایت فقیه باید در جهت اقتداربخشی به ولایت فقیه باشد.

نمونه‌هایی از حکمرانی مردمی در طول تاریخ

طاهری با تصریح اینکه چندین نوع حکومت مردم بر مردم یا مردم برای مردم وجود دارد، گفت: یک نمونه آن ناظر به ۴۰۰ سال پیش از میلاد و عهد یونان باستان و شهر آتن بود که هرگاه مردم می‌خواستند در خصوص کاری تصمیم بگیرند، در میدان شهر جمع می‌شدند و با هم این تصمیم را می‌گرفتند. در همان دوره گاه اغراض و تمایلات شخصی مردم بر حکمرانی آنان غلبه می‌کرد و لذا اندیشمندانی چون سقراط، ارسطو و افلاطون این مدل را که امیال و منافع شخصی عده‌ای معیار حکومت بود، حکومت جاهلان می‌خواندند که به تعبیر آنان به دور از عقلمندی بود.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اضافه کرد: این دانشمندان معتقد بودند که حکمت و عقلانیت باید بر جامعه حاکم شود و منفعت اجتماع مقدم بر منفعت افراد است. بعد از این دوران و ۱۵ قرن بعد این تفکر در جامعه بشری حاکم شد که نمی‌شود با مردم جامعه را اداره کرد بلکه سنخ حکومت باید از جنس ملکوت باشد و کسانی چون آگوستین مسئله شهر خدایی و شهر زمینی را مطرح کردند که اولی مملو از نیکی و دومی با نیکی‌های اندک است. آنان قائل بودند که باید تلاش شود تا شهر زمینی را هر چه بیشتر شبیه‌تر به شهر خدایی کرد و شهر خوب شهریست که به شهر خدایی پهلو بزند.

طاهری با یادآوری اینکه این تفکر در طی ۱۵ قرن منجر به حاکمیت کلیسا شد، ادامه داد: به‌ این ترتیب عملا.ً شهر کلیسا به جای شهر خدا حاکم شد و از دل کلیسا کسانی چون مارتین لوتر و کالون بیرون آمدند که می‌گفتند ساحت قدسیت یک امر فردی می‌باید اما اجتماع مادی امری جمعی است. در قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی که بتدریج بُعد اجتماعی بشر از بُعد فردی آن جداسازی شده بود، خدا از زندگی‌ها حذف شد و امثال نیچه‌هایی پدید آمدند که قائل بودند «خدا مُرد». در چنین شرایطی طبیعتاً امیال بشر در مقام حکمرانی قرار می‌گیرد و از آنجا که دموکراسی مستقیم مبتنی بر مدل یونان باستان ممکن نبود، دموکراسی نمایندگی جمعی مطرح شد.

این مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه در چنین شرایطی برای حاکمیت لیبرال دموکراسی تلاش می‌شد، گفت: با اینحال خود غرب می‌گوید که آنان در این امر توفیق نداشتند و حکومت مردمی شکل نگرفت تا جایی که شاهدیم در انتخابات آمریکا مشارکت از ۱۳ درصد فراتر نمی‌رود. آنان قائل بودند که پایان علم، پایان تاریخ و پایان مدیریت اجتماعی ما هستیم و بهتر از ما پدید نخواهد آمد. در بحبوحه تمام این ادعاها، امام خمینی(ره) ظهور و مدلی متفاوت از تمام حکمرانی‌ها طراحی کردند و معتقد بودند که کمال اجتماع تنها از این مسیر محقق می‌شود.

طاهری با تأکید بر اینکه مدل جامع حکمرانی امام به تمام ابعاد و ساحت‌های حیات دنیوی و اخروی انسان‌‌ها توجه دارد و مدیریت اجتماع را مورد دقت و توجه قرار می‌دهد، افزود: رهبر معظم انقلاب در برهه‌ای که یک جریان غربگرای اصلاحات مسئله جامعه مدنی را عنوان می‌کرد، مدل حکمرانی امام(ره) را بازخوانی و مسئله مردم‌سالاری دینی را مطرح کردند.

تکلیف امامان محلات در اقامه امر ولی جامعه

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان با طرح این پرسش که مردم‌سالاری دینی چه می‌گوید؟ تصریح کرد: وقتی خداوند یک ولی را برای جامعه منصوب می‌کند در بدو امر، ما نسبت به ولی الهی تکلیف داریم و باید نسبت به او حس تکلیف کنیم یعنی پیش از اشارتی از جانب ولی بر تکلیف خود واقف و عامل باشیم. این آمادگی و فهم عمیق نه تنها در سطح تبعیت بلکه برای اقامه امر ولی جامعه باید در لایه‌های اجتماع ایجاد شود و در محلات مشهود باشد که این وظیفه ما امامان محلات است.

طاهری با اشاره به مدل جنگ‌های موزائیکی و اعتقاد به اینکه هر یک از محلات باید بتواند مستقل از دیگر محلات توان دفاع و مراقبت از خود داشته باشد و دوام بیاورد، ادامه داد: تصور کنید تمام راه‌های ارتباط با استان ما تا مدت‌ها قطع شود پرسش اینجاست که تا چند وقت می‌توانیم دوام بیاوریم و مقاوم باشیم؛ همین پرسش را می‌توان برای تحریم‌های همه‌جانبه دشمنان علیه ایران طرح کرد که ایران مقاومت کرده است.

وی با تأکید بر اینکه نباید حس اجتماعی اهالی نسبت به یکدیگر در محلات را با ورود و حمایت این یا آن نهاد دولتی و حکومتی از بین ببریم، گفت: محله مقاوم یعنی اینکه وقتی یک زن سرپرست خانوار با پنج فرزند اجاره ۱۰ ماه را نتوانسته پرداخت کند، اهالی محله نسبت به او حس اجتماعی داشته و حتی‌الامکان مشکل را تقلیل دهند چرا که نهادهای دولتی و حکومتی به‌تنهایی برای مقام ساختن محلات کافی نیستند و تکیه به این نهادها محلات را ضعیف می‌کند.

طاهری با تصریح اینکه نهادها حیطه خدمات خود را باید به سمت خدمات عمومی سوق دهند، بیان کرد: مثلا ً اینکه مردم نمی‌توانند یک پارک برای خود احداث کنند و اینجاست که نهادهای دولتی باید پای کار بیایند. مردم محلات باید مصداق آیه شریفه وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ (اعراف/۹۶) باشند؛ وقتی برای جذب و سوق دادن کمک این یا آن نهاد دولتی و حکومتی به محله تلاش شد باید دانست که این حس ارزشمند اجتماعی مردم بتدریج از بین می‌رود چرا که آنان مشاهده می‌کنند افراد نیازمند زیر چتر حمایتی نهادها قرار گرفته‌اند لذا دیگر نیازی به کمک و دستگیری ندارند.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بیان کرد: سرمایه‌های اجتماعی و نه سرمایه‌های نهادی باید تبدیل به خدمت اجتماعی شوند، چه بسیار فعالان فرهنگی که با پول این یا آن نهاد تبدیل به فعال فرهنگی شدند و بسیاری از فعالان فرهنگی نیز با پول این یا آن نهاد بی‌خاصیت شدند و مردم به آنان اعتماد ندارند؛ باید دید مردم در چه کارهایی دیگر به ما کمک نمی‌کنند، اگر با کمک نهادها خیری به مردم برسانیم خیر آن خدمت از ما برداشته خواهد شد، خیر سرمایه اجتماعی نباید از فعالیت‌های اجتماعی جدا شود.

طاهری با ذکر اینکه هیچ پیامبری به تنهایی رسالت خود را پیش نبرد، ادامه داد: بر این اساس، سه واژه کلیدی «حواریون»، «عریف» و «اسباط» ناظر به سرمایه مردمی از آیات و روایات استخراج می‌شوند و اصل مطلب این است که هر امام محله نیازمند یک حلقه از یاران و همراهان است که گرد او جمع شوند و یاری‌گر باشند.

وی با تصریح اینکه جامعه نیازمند دو قسم رهبر یعنی رهبر کلان و رهبران خرد اجتماعی است، گفت: در صدر اسلام، پیامبر(ص) رهبر کلان جامعه و ابوذر و سلمان و دیگر صحابه حضرت رهبران خرد بودند. در محله مقاوم نیز سرشار از مسائل مختلف است که یاران امام محله باید نظام مسائل را استخراج کنند و با استناد به بیانیه گام دوم انقلاب می‌توان پنج وظیفه «علم و پژوهش»، «اخلاق و معنویت»، «سبک زندگی»، «اقتصاد محله» و «بصیرت و دشمن‌شناسی» را برای رهبران محلات تعریف کرد.

طاهری گفت: وظیفه امامان محله این است که این پنج موضوع را آنچنان در محلات خود تعمیق و گسترش دهند که بتوانند ادعای اقتدارآفرینی و ایجاد اعتماد برای ولی جامعه را داشته باشند؛ محله مقاوم محله‌ای است که اهالی آن پای کارند.