جراحی اقتصادی بدون سلب قدرت بانک‌های خصوصی امکان‌پذیر نیست + صوت

حجت‌الاسلام والمسلمین علی نعمتی، عضو انجمن اقتصاد اسلامی ایران در گفت‌وگو با ایکنا، با باین اینکه برخی از کارشناسان در فضای اقتصاد اسلامی بر این باورند فضای هدفمندسازی یارانه‌ها مبتنی بر الگوهای تعدیل ساختاری نظریه نئولیبرالیسم است یا به توصیه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی انجام می‌شود، گفت: اصولاً در نگاه آنها سازوکار قیمت‌ها مبتنی بر رویکرد اقتصاد بازار است و با همین رویکرد، تمامی اقدامات دولت را نقد و غیراسلامی تلقی می‌کنند.

وی افزود: در حالی‌که این‌طور نیست. ما منتقد نظام سرمایه‌داری هستیم اما معتقدیم نظام سرمایه‌داری غیر از نظام بازار است و نظام سرمایه‌داری به اشتباه ادعای اقتصاد بازار را دارد. اتفاقاً شواهد و قرائن بسیاری وجود دارد که سرمایه‌داری یک نظام ضدبازار بوده و انحصار در عرصه‌های مختلف پول، بانک، تولید و غیره را دنبال می‌کند.

اسلام موافق اقتصاد بازار

دبیر هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان با بیان اینکه تنها اقتصاد اسلامی می‌تواند ادعای بازاری بودن یا اقتصاد بازار را داشته باشد، عنوان کرد: بازار ناب یا بازار خالص الگویی است که در طول تمدن متعالی اسلامی آن را شاهد بودیم. اقتصاد اسلامی انحصار را نمی‌پسندد و رقابت را اساس قرار داده است.

بیشتر بخوانید:

 نعمتی گفت: در اقتصاد اسلامی دولت نباید در قیمت مداخله داشته باشد و تمام قیمت‌های دولتی خلاف شرع و مبانی فقهی محسوب می‌شوند و کاملاً مطلوب و ایده‌آل این است که قیمت‌گذاری دستوری و دولتی رها و از سوی دیگر اجازه داده شود که قیمت‌ها در بازار تعیین شود.

وی افزود: اما نکته‌ای وجود دارد و آن نکته این است که ابعاد سرمایه‌سالارانه در اقتصاد باید شناسایی و با آن مقابله شود تا  دهک‌هایی پایین و اقشار ضعیف آسیب نبینند. اگر ما ادعا داریم که نظام قیمت‌ها براساس اقتصاد اسلامی است و دولت حق تسعیر و قیمت‌گذاری ندارد، در مقابل باید مخالف بانک‌های خصوصی و خلق پول دولتی و تمام سیاست‌هایی که منجر به ایجاد تورم می‌شود، بود.

این کارشناس اقتصاد اسلامی بیان کرد: اقتصاد اسلامی مخالف تبلیغات تجاری و الگوی شرکت‌های سهامی مدرن است که نیروی کار را اجیر می‌کنند و سود را در اختیار خودشان می‌گیرند. اگر در نظام اقتصاد اسلامی از بازار و نظام قیمت‌ها و لزوم احیا و اصلاح قیمت‌‎ها صحبت می‌کنیم، از سوی دیگر هم با نمادها و خصلت‌های نظام سرمایه‌داری مخالفت داریم.

نعمتی با بیان اینکه سیاست‌ها و نمادهایی وجود دارند که ایجاد تورم می‌کنند، گفت: دو مسئله اصلی نیازمندی به جراحی اقتصادی را به وجود آورده، یک: خلق پول در نظام بانک‌های تجاری و سیستم بانک مرکزی تورم را ایجاد می‌کند و موتور تورم پیوسته به نابرابری و بی‌عدالتی می‌انجامد و دوم مربوط به مداخلات دولت تحت عنوان قیمت‌گذاری‌هاست.

جراحی اقتصادی؛ منوط به مهار قدرت بانک‌های خصوصی

وی بیان کرد: مهمتر از اصلاح قیمت‌ها و مهمتر از مقابله با معلول، مقابله با علت و آن علت موتور تورم، یعنی بانک‌های خصوصی و سیاست‌های تورمی بانک مرکزی است. ما از دولت آقای رئیسی حمایت می‌کنیم اما باید دولت ارزشی و مردمی آقای رئیسی مدنظر قرار دهد تا زمانی‌که نظام بانکداری کشور اصلاح نشود و از قدرت بانک‌های خصوصی در خلق پول سلب نشود، هرگونه اصلاح یا جراحی اقتصادی موفق نخواهد بود و دوباره دو یا سه سال آینده جراحی اقتصادی دیگری لازم است.

پژوهشگر حوزه اقتصاد اسلامی گفت: نظام بانکی موجود ام‌الفساد اقتصاد و نابرابری‌های موجود است و از دولت محترم خواهش می‌کنیم با آن مقابله کند.

نظام سرمایه‌داری؛ نظام ضدبازار

نعمتی با بیان این مطلب که میان نظام بازار و سرمایه‌داری تفاوت‌های بسیاری وجود دارد، عنوان کرد: همانطورکه بر آن تأکید کردم نظام سرمایه‌داری یک نظام ضدبازار محسوب می‌شود و پول‌های اعتباری که در نظام سرمایه‌داری رواج دارد، یک نظام پولی کاملاً ضدبازار به شمار می‌رود و نظام بانکداری ذخیره جزئی که ما با آن سروکار داریم، یک الگوی انحصاری در ارائه خدمات مالی است و قدرت خلق پول را انحصاراً به چنین نهادی می‌دهد.

وی گفت: همچنین یکی دیگر از مؤلفه‌های انحصاری بودن نظام سرمایه‌داری، مقوله مالکیت فکری است. در نظام سرمایه‌داری حق تولید یک کالا به صورت انحصاری به کسی داده می‌شود که آن کالا را اختراع کرده است، درصورتی‌که در مقوله علم و دانش تلاشی که فرد مخترع و دانشمند می‌کند، پله‌ای است که برروی پله‌های گذشته سوار شده یا یک گامی محسوب می‌شود که بعد از گام‌های پیشین برداشته شده است و حجم زیادی از دانش و تکنیک‌ها حاصل و دستاوردهای نسل‌های پیشین است.

عضو انجمن اقتصاد اسلامی در پایان متذکر شد: بین لیبرالیسم اقتصادی و کاپیتالیسم تفاوت است و اصولاً طیف گسترده‌ای از لیبرال‌های متأخر مخالف مجموعه‌ای از نهادها و نظام سرمایه‌داری هستند که در اقتصاد نئولیبرال از آنها دفاع می‌شود.از سوی دیگر میان لیبرالیسم در ساحت اقتصاد با لیبرالیسم در ساحت سیاست تفاوت وجود دارد و به نظر می‌رسد مؤلفه‌های زیادی از آزادی‌ها در فضای اقتصاد متعارف با اقتصاد اسلامی مشترک است اما همه اینها در اقتصاد سرمایه‌داری نقض شده است.

گفت‌وگو از سعید امینی