اندیشه علامه طباطبایی سنتی و عمیق‌تر و علامه جعفری روزآمدتر است
گروه حوزه‌های علمیه ــ علیپور با بیان اینکه اندیشه علامه طباطبایی سنتی‌تر، عمیق‌تر، جامع‌تر و عمدتاً تأملات فکری درون‌دینی است، اظهار کرد: حضور آکادمیک علامه جعفری در دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور سبب شد تا اندیشه‌های او عطف به مسائل جدید و نیازهای جامعه معاصر باشد. امروز جامعه اسلامی به تلفیقی از تفکرات این دو اندیشمند برای اسلامی‌سازی علوم انسانی محتاج است.
ابراهیم علیپور، رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با بیان اینکه علامه جعفری و علامه طباطبایی هر دو فیلسوف خردورزی بودند، اظهار کرد: علامه طباطبایی کسی است که در اوج بسیاری از شاخه‌های علمی همانند فقه و اصول، فلسفه و کلام و عرفان ایستاده بود و صاحب‌نظر است. با بررسی رزومه علمی این دو بزرگوار متوجه می‌شویم که حقیقتاً واژه «علامه» برازنده و شایسته این دو اندیشمند است.
علیپور با بیان اینکه جامعیت از ویژگی‌های مشترک این دو علامه است، تصریح کرد: گشاده فکری و سعه صدر این دو حکیم از ویژگی‌های برجسته مشترک آنان است؛ استاد دینانی در خاطراتش از علامه طباطبایی نقل کرده است که این مرد بزرگ در سنین پیری با سختی فراوان از قم به تهران می‌رفت و در جلساتی که هانری کربن حضور داشت شرکت می‌کرد و خیلی از علاقه‌مندان به فلسفه و حکمت حضور می‌یافتند تا از محضر علامه بهره ببرند، ولی برخی به شماتت از علامه می‌پرداختند که چرا در این نوع جلسات حضور می‌یافت و پاسخ علامه به آنان جالب است؛ علامه طباطبایی به آنان می‌گفت که این حضور را روزنه‌ای به عالم بیرون می‌بینم؛ یعنی اطلاعات علمی خود را روزآمد می‌کرد تا از قافله علم در دنیا عقب نباشد.
استاد جامعةالزهراء(س) با بیان اینکه علامه طباطبایی اندیشه‌های غرب را با سعه صدر می‌شنید و از همین رو شاگردان بزرگی مانند شهید مطهری و دیگرانی را تربیت کرد، ابراز کرد: در کنار افق فکری بلند و سعه صدر، این دو علامه نوآوری داشتند؛ البته نوآوری آنان در حیطه‌های مختلفی بروز یافت؛ اگر این عقبه فکری به همراه اندیشه‌های شاگردان علامه طباطبایی همانند مطهری در دهه‌هایی چند استمرار یابد، حتماً تحول واقعی در علوم انسانی رخ خواهد داد.
سرآمد تفاسیر
رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: هر دو علامه در زمینه‌هایی که خلأ و فقر فکری در آن وجود داشت وارد شدند؛ مثلاً علامه طباطبایی وارد عرصه تفسیر شد که مدت مدیدی بود در مجموعه تفاسیر اسلامی اعم از شیعه و سنی تفسیر قابل ملاحظه‌ای نوشته نشده بود و توانست به اذعان شیعه و سنی در قرن اخیر سرآمد همه تفاسیر شود.
علیپور تأکید کرد: در حکمت هم جدا از ابتکارات، با نوشتن فلسفه و روش رئالیسم و بدایة و نهایة، نظم جدیدی را برای نوشتن متون درسی ایجاد کرد که در دوره خود کم‌نظیر یا بی‌نظیر بود؛ گرچه امروز در این زمینه خلأهایی وجود دارد و نیازمند روزآمدی هستیم.
المیزان؛ فرهنگنامه علوم انسانی
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: تفسیر المیزان علامه طباطبایی صرفاً یک تفسیر نیست، بلکه مطالب این کتاب شریف در عرصه‌های علوم انسانی همانند اخلاق، عرفان، حکمت و ... قابل استخراج است؛ علامه وارد موضوعات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، کلامی و فلسفی شده و فرهنگنامه‌ای از موضوعات علوم انسانی است و علامه جعفری هم کار مشابه علامه طباطبایی در المیزان را بر روی نهج‌البلاغه انجام داده است.
علیپور اضافه کرد: ایشان در مجموعه مجلدات نهج‌البلاغه که خلاصه آن در ده جلد چاپ شده است و به زودی رونمایی خواهد شد، ابعاد بسیار زیادی از این کتاب شریف را باز کرده است و یکی از بهترین منابع انسان‌شناسی محسوب می‌شود.
روزآمدی اندیشه علامه جعفری
وی با بیان اینکه این دو بزرگوار در عین مشترکات وجوه تمایزی هم داشتند، اظهار کرد: علامه جعفری نسبت به علامه طباطبایی با توجه به حضور در مجامع آکادمیک و دانشگاهی، روزآمدتر و آشناتر به تحولات علمی بود؛ البته همان طور که گفتم علامه طباطبایی تلاش کرد از تحولات علمی عقب نباشد و این مسئله در آثار متعدد او نمایان است، ولی اندیشه‌های علامه جعفری با توجه به شناخت فیلسوفان دوره خود مانند راسل و مسائل متافیزیکی و ... به لحاظ روزآمدی پررنگتر و به‌روزتر و بیشتر مورد علاقه جوانان و فضای بین‌المللی است.
علیپور با ذکر اینکه اندیشه علامه طباطبایی سنتی‌تر، عمیق‌تر و جامع‌تر است، چون عمدتاً تأملات فکری درون‌دینی و درون‌مذهبی داشته است، اضافه کرد: حضور آکادمیک علامه جعفری در داخل و خارج کشور سبب شده بود تا اندیشه علامه جعفری عطف به مسائل جدید و نیازهای جامعه معاصر باشد. البته علامه جعفری در فلسفه بماهو فلسفه اولی آثار کمی تولید کرده است، ولی در مباحث انسان‌شناسی و عرفان جدید روزآمدتر است.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: نگاه علامه جعفری به عرفان مولوی عمیق و دارای لطایف بوده و توقفگاه او حساب می‌شود، ولی علامه طباطبایی مستقیماً در این عرصه کار نکرده است؛ همچنین در جامعه‌شناسی و روان‌شناسی جدید و مبحث پوزیتیویستی قرن 19 و 20 علامه جعفری مطالعات زیادی داشت و عرصه نیاز را بیشتر درک کرده بود.
وی تصریح کرد: علامه جعفری درک می‌کرد که در اروپا زبان عرفان با توجه به بروز و ظهور عرفان‌های نوظهور زبانی جدید است و سعی می‌کرد آورده‌های مذهبی را به این زبان نزدیک کند و طرحی نو دراندازد که این هنر است.
علیپور با پرداختن به اینکه در تمدن‌سازی اسلامی می‌توانیم از اندیشه‌های بدیع و ابتکارات این دو علامه بهره ببریم، گفت: امروز جامعه ما و جامعه اسلامی به اندیشه این دو نفر یعنی از یکسو اندیشه عمیق و سنتی‌تر علامه طباطبایی و اندیشه به‌روزتر علامه جعفری و تلفیق صحیحی از این دو نیاز دارد و باید محیط‌های حوزوی و دانشگاهی به این عرصه مهم بپردازند.
حیات علمی علامه طباطبایی در فضای بین‌الملل
رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به سفر روزهای اخیر خود به واتیکان، پالرمو و استانبول، گفت: جای بسی خوشحالی است که حیات علمی علامه طباطبایی در خارج از کشور هم جاری و ساری است و از عرصه درون‌دینی و درون‌مذهبی بیرون رفته است.
