پژوهشهای تفسیر تطبیقی در ایستگاه 10
گروه اندیشه ــ دهمین شماره از نشریه پژوهشهای تفسیر تطبیقی، به صاحب امتیازی دانشگاه قم، مدیرمسئولی غلامحسین اعرابی و سردبیری علی‌‌احمد ناصح منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از پژوهشهای تفسیر تطبیقی، مقالاتی با عناوین «بررسی و تحلیل تفسیری ظلمت مؤمن و نور کافر در آیه 257 بقره» نوشته سیدمحمد موسوی‌‌مقدم، علی حاجوی، رقیه یوسفی و داود صائمی؛ «پژوهشی تطبیقی در تفسیر آیه الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ از منظر فریقین» تالیف علیرضا طبیبی و مجید زیدی جودکی؛ «بررسی تطبیقی دیدگاه ها پیرامون عبارت «مِنَ السَّماءِ» در آیات مربوط به باران» به قلم محمود قاسم زاده خشکرودی و محمدکاظم رحمان ستایش؛ «نظریة اذن و ولایت الهی پیامبر اکرم (ص) در تشریع احکام الهی مبتنی بر آیات قرآن و آرای علمای فریقین» تالیف محمدجواد ابوالقاسمی؛ «بررسی تطبیقی استناد اختلاف قرائات به اجتهاد یا سنت» نوشته محمدصادق یوسفی مقدم و «بررسی مصداق کوثر در سوره کوثر در تفاسیر روائی شیعه و سنی» تالیف محمدرضا قضایی، امین مرادی و محمدمهدی کریمی‌‌نیا منتشر شده است.
همچنین مقالات «بررسی و تحلیل حرکت خورشیددر قرآن از منظر مفسران با علم» نوشته محمد کاوه؛ «منظورشناسی و مصداق یابی کنز با تحلیل تطبیقی آرای مفسران» تالیف محمدعلی نظری، محمدعلی رضایی کرمانی و علی اسدی اصل؛ «بررسی بازتاب رویارویی با تمدن نوین غربی در رویکرد عقلی –اجتماعی دو تفسیر المنارو المیزان» نوشته زهره حیدری نصرت آبادی و محمدجواد نجفی؛ «بررسی و نقد نظریات مفسران در بیان وجه ارتباط شرط و جزایِ آیه سوم سوره نساء» تالیف محمد سلطانی رنانی؛ «بررسی و تجزیه و تحلیل کارگفت‌های اعلامی در سور و آیات نازله در غزوات رسول خدا(ص)» نوشته بهمن گرجیان و رحیم احمدی نرگسه و «تاریخ تطبیقی انگارۀ تحریف بایبل در تفاسیر شیعه و اهل سنت» به قلم محمدعلی طباطبایی، عبدالهادی مسعودی و محمدعلی مهدوی راد نیز از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره هستند.
ظلمت مؤمن و نور کافر در آیه 257 بقره
نویسنده مقاله «بررسی و تحلیل تفسیری ظلمت مؤمن و نور کافر در آیه 257 بقره» در طلیعه نوشتار خود آورده است آیه 257 سوره بقره، از جمله آیات بحث انگیز قرآن است که در آن از «إخراج مؤمنان از ظلمات به نور» و «إخراج کافران از نور به ظلمات» سخن به میان آمده است. مسئله اصلی این پژوهش، چیستی ظلمت مؤمن و نور کافر است. در این راستا آراء مفسران جمع‌‌آوری و در شش بخش مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. اغلب مفسران به مصادیق ظلمت و نور اشاره کردهاند. تعبیر إخراج مؤمنان از ظلمات به نور توسط خداوند، ناظر بر یک سنت مهم الهی یعنی هدایت و آمرزش پروردگار در روند سیر تکاملی مؤمنان است و مراد از ظلمت مؤمن، حجاب‌‌هایی است که در اثر جهل و ارتکاب معاصی، میان انسان و خداوند ایجاد میشود. با توجه به مراتب فراوان ظلمت و نور، انبیا و صالحین نیز حجاب‌‌هایی متناسب با مرتبه خود دارند. تعبیر إخراج کافران از نور به ظلمات توسط طاغوت نیز کنایه از إضلال شیاطین میباشد و نور کافر اشاره به فطرت توحیدی است که در نهاد همه انسان‌‌ها وجود دارد.
پژوهشی تطبیقی در تفسیر آیه «الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ»
در چکیده مقاله «پژوهشی تطبیقی در تفسیر آیه الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ از منظر فریقین» می‌‌خوانیم در عصر جدید پژوهشهای تطبیقی بین مذهبی عمدتا در حوزه شیعی با هدف بررسی دیدگاه‌های فریقین و نقد و ارزیابی آنها در حال انجام است. در همین راستا این نوشتار به بررسی آیه بیست و ششم سوره نور که دیدگاه‌های مفسران فریقین و همچنین روایات تفسیری اهل بیت، صحابه و تابعان دربارۀ آن متفاوت بوده پرداخته است. بدین صورت که نظرات مفسران صحابه و تابعین از یک سو و روایات اهل بیت(ع) از دیگر سو گزارش شده سپس با تطبیق نظرات مفسران شیعه و اهل سنت آرای مفسران ارزیابی شده است. که سرانجام از رهگذر این بررسی تطبیقی حاصل شد فریقین دو رای متفاوت ارائه داده‌اند؛ اکثر مفسران اهل سنت ترجیح داده‌اند که خبیثات به معنای اقوال خبیث میباشد، ولی عمده مفسران شیعی بر این باورند که خبیثات به معنای زنان دامن آلود میباشد. البته اشکالاتی بر نظر هر دو گروه متوجه بود که بعد از بیان اشکالات، قول شیعی را بر قول سنی با توجیه جدید ترجیح داده و سعی شده قول دیگری که با سیاق سازگارتر بوده نیز، ارائه شود.
عبارت «مِنَ السَّماءِ» در آیات مربوط به باران
نویسنده مقاله «بررسی تطبیقی دیدگاه ها پیرامون عبارت «مِنَ السَّماءِ» در آیات مربوط به باران» در طلیعه نوشتار خود آورده است باران، در آیات مختلف قرآن و ضمن بیان صفات الهی، ذکر سرگذشت اقوام مختلف، برشمردن نعمتهای الهی و ... آمده است. در میان این آیات، تعبیر «مِنَ اَلسَّماءِ» به چشم می‌‌خورد که می‌‌تواند ناظر به مبدأ آبِ باران قلمداد شود و نگاهی به برخی تفاسیر، گویای آن است که عبارت‌‌هایی نظیر «مِنَ السَّماءِ» ناظر به سرچشمه آبِ باران محسوب شده است. اختلاف نظر مفسّران و استناد ایشان به شواهد و قراین مختلف، بررسی و ارزیابی دلایل ایشان را ضروری می‌‌سازد. با توجّه به مجموع نظرات مفسّران می‌‌توان گفت که دو دیدگاه درباره منبع آبِ باران وجود دارد، یکی باران را به سرچشمه‌‌ای آسمانی مرتبط می‌‌داند و دیگری از نقش آب‌‌های زمین و تبخیر آنها در پیدایش باران سخن می‌‌گوید. تمایز اصلی این دو دیدگاه را می‌‌توان به نقش علوم تجربی قطعی و شناخت حاصل از آن نسبت داد، عاملی که یک قرینه مهم در برخی از برداشت‌‌های مفسّران بوده است. با توجّه به تفاسیر بررسی شده، تمسّک به ظاهر آیات برای اثبات منبع آسمانی آبِ باران، قرینه معتبری نخواهد بود. هم چنین برخی روایات، تصویری از ابر ارائه می‌‌دهند که ظاهراً مقتضی بارش باران از بالای ابرهاست امّا این موارد می توانند یک تشبیه و تمثیل قلمداد شوند.
استناد اختلاف قرائات به اجتهاد یا سنت
در چکیده مقاله «بررسی تطبیقی استناد اختلاف قرائات به اجتهاد یا سنت» می‌‌خوانیم موضوع این مقاله بررسی دو نظریه استناد اختلاف قرائات به اجتهاد قاریان یا سنت نبوی است. بر این اساس، نخست با بیان اجمالی کیفیت اختلاف قرائات، مساله استناد قرائات به اجتهاد یا سنت، به عنوان محل اختلاف تبیین شده، آنگاه دلائل هر دو دیدگاه بررسی و نقد شده و ثابت گردیده است که عالمان قرائت، قرائت غیر مستند به سنت را معتبر نمی‌دانند و مدعیان استناد قرائات به اجتهاد، میان اجتهاد در قرائت و اختیار قرائت به صورت استدلالی، خلط کردهاند. افزون بر آن در برخی موارد که صحابه رسول خدا(ص) اجتهاد کردهاند، برخی دیگر از صحابه در برابر اجتهادات آنان ایستاده‌اند. نیز دیدگاه استناد اختلاف قرائات به سنت از دو حیث سنت متواتر و آحاد مورد بررسی و نقد قرار گرفته و ثابت شده است که بر فرض صحت تواتر قرائات پس از زمان پیامبر(ص)، افزون بر آنکه تواتر نقشی در صحت محتوای قرائات ندارد، قاعده در فرض تعارض به جهت علم اجمالی به اینکه همه قرائات مراد واقعی نیست، رجوع به قرائت اظهر و در صورت نبود آن، تساقط قرائات و رجوع به دلیل دیگر است.
انتهای پیام
