تفکر شاعرانه استاد موحد گذر از عاطفه به حکمت شعری است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مراسم بزرگداشت ضیاء موحد، شب گذشته، 20 آبان‌ماه، با حضور جمعی از اندیشمندان علاقه‌مندان در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

شهرام پازوکی، عضو هیئت علمی مؤسسه حکمت و فلسفه در این نشست بیان کرد: استاد موحد در سال 1364 به عنوان یک منطق‌دان به انجمن حکمت و فلسفه آمدند و از سوی آقای خرمشاهی به من معرفی شدند و گفتند که ایشان همکار جدید هستند. ابتدا تصور داشتم که یک شخصیت خشک و گاه عبوسی هستند. اتاقشان درست در کنار اتاق من و در حقیقت ایشان سومین موحدی بودند که آن زمان می‌شناختم و آن دو نفر دیگر محمدعلی و صمد موحدی بودند.

دفاع محکم از قرآن

وی ابراز کرد: استاد موحد برحسب اسم به یگانه موحد انجمن مبدل شدند. آن زمان که دانشجوی فلسفه دانشگاه تهران بودم، از اینکه می‌دیدم منطق‌دانی صاحب‌نام در کنار من است احساس خوبی نداشتم. شنیده بودم که از اصحاب آن دسته از روشنفکرانی است که عمدتاً تعلقی به دین ندارند و نمی‌دانستم که تکلیف بنده متظاهر به دین با ایشان چیست. مدتی گذشت تا اینکه به تدریج با او مأنوس شدم و دیدم ایشان برخلاف رشته‌اش، اهل شعر و ادبیات است و بسیار باذوق و شوخ‌طبع و در دل و جان و در ظاهر و عیان اهل دین است.

پازوکی با اشاره به خاطره‌ای از استاد موحد گفت: در یک جلسه علمی که با حضور چند نفر برگزار شد، نقل قولی از یک نفر صورت گرفت که منتقد قرآن بود. بنده که ساکت بودم، دیدم دکتر موحد چنان دفاعی از قرآن کرد که روحانی حاضر در مجلس متعجب شد. تاکنون که حدود 34 سال از آشنایی می‌گذرد، در این سال‌ها آنچه از او شنیدم و دیدم، بیشتر متوجه جنبه‌های پنهان وجودش شدم و او را بیشتر شاعر می‌دانم. البته نه به معنای ادیب که تقلیل شعر به ادبیات به معنای مصطلح، جفا به تفکر شاعرانه است. البته ایشان بنا بر آثارش بر ادبیات مسلط هستند، بلکه شاعر به این معنا که اهل تفکر شاعرانه است و خودش بصیرت شارعانه را مطرح می‌کند که گاهی در شعر ظهور دارد و گاهی در عرفان. لذا شعر و عرفان به هم پیوند می‌خورند.

ماهیت تفکر شاعرانه

وی افزود: در آثار قدما تفکر شاعرانه‌ای داریم که عین حکمت و معرفت است. البته نه از نوع منظومه حکمت سبزواری که ربطی به این مطلب ندارد، بلکه از آن نوع شعرهایی که تفکر شاعرانه‌ای دارد و با معرفت مرتبط است. دکتر موحد در زندگینامه‌ای که به صورت مصاحبه بیان کرده‌اند، تصریح می‌کنند که شعرهایشان رمانتیک و سانتیمانتال نیست و می‌خواهند بیان کنند که شعر صرف احساسات و بیان عواطف نیست. گفتند که شعر امروز عاطفی و عنصر اندیشه در آن کمتر است. گویی ایشان در تفکر شاعرانه می‌خواهد از بیان عواطف عبور کند و وارد بصیرت شاعرانه شود. شاید بتوان گفت مراد حکمت شعری‌ای باشد که عطار می‌گوید.

پازوکی با بیان اینکه منطق آن هم از نوع جدیدش هیچ سروکاری با تفکر شاعرانه به معنایی که بیان شد ندارد، اظهار کرد: نکته‌ این است که آیا موحد قائل به جمع فلسفه، منطق با شعر است یا نیست. به نظر من نیست. نمی‌خواهم دقت منطقی ایشان و آثاری را که نوشته‌اند نفی نمی‌کنم، اما تفکر شاعرانه یا همان بصیرت شعری در منطق پیدا نمی‌شود، آن هم منطق جدید و ایشان سعی کرده است در کتاب شعر و شناخت، مثل ابن رشد که می‌خواهد محدوده حکمت را تعریف کند، فلسفه را از دین جدا می‌کند. در هر صورت با تمام زحمات و ابتکارشان در منطق جدید، علاقه ایشان به منطق جدید نیز به دلیل رساله دکتری ایشان بوده و آن چیزی که دکتر موحد را شکل می‌دهد تفکر شاعرانه‌اش است.

وی در پایان با اشاره به علاقه استاد موحد به شاعری، تصریح کرد: انس ایشان با شعر و شاعری بوده است و حتی هنگام تغییر رشته در دانشگاه نیز مردد هستند و الان که در آستانه 77 سالگی ایشان هستیم، با اینکه مشغول هستند، ولی احساس می‌کنم که دل در گرو شاعری دارند و خلوت ایشان آنجاست.

برای مشاهده گزارش تصویری اینجا کلیک کنید.