فاطمه(س)؛ مصداق ذی القُربی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن در نشست مجازی با موضوع «سیره حضرت زهرا (س)» که 25 آذرماه، برگزار شد، اظهار کرد: اولین مرتبه از مراتب وجودی حضرت صدیق طاهره(س) که دور از دست‌یافت آدمیان است، وجود نورانی آن حضرت است، یعنی حضرت دارای مرتبه‌ای ملکوتی و علوی است که بشر از رسیدن به آن ناتوان است. متأسفانه درک چنین مقامی برای ما میسّر نیست و تنها درحد توان رسول مکرم اسلام(ص)، علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)، ائمه معصومین(ع) و دیگر انبیای الهی است و از دسترس عقل ما خارج است.

وی در خصوص دومین مرتبه خاص وجودی حضرت زهرا(س)، ادامه داد: مرتبه دوم، وجود وحیانی و تنزیلی آن حضرت است که خداوند در آن، فاطمه(س) را در قاب «قوسینِ وحی» به معنای حقیقی اهل دل معرفی کرده و جایگاه آن بانوی وارسته را در حقیقتِ تنزیل نشان می‌دهد. همچنین امام صادق(ع) در این باره می‌فرماید: «... وَ هِیَ الصِّدِّیقَۀُ الْكُبْرَى وَ عَلَى مَعْرِفَتِهَا دَارَتِ‏ الْقُرُونُ‏ الْاوُلیَْ؛ او صدیق کبری است و قرن‌های پیشین بر محور شناخت ایشان گردیده‌اند.»

انصاری بیان کرد: در مرتبه سوم، شخصیت حضرت زهرا(ع) نیز شگفت‌انگیز است. ایشان پس از مقام نورانی و تنزیلیِ خویش در مقام بشر به صحنه زندگی قدم گذارده و دو ارتباط را به نمایش می‌گذارد، یکی ارتباط با خداوند و دیگری ارتباط با انسان‌ها محسوب می‌شود.

صاحب تفسیر مشکاة تصریح کرد: با توجه به آیات و روایات بررسی شده، بانویی که می‌تواند همراه بزرگان به مباهله برود، بانویی که خداوند حقانیت او را تثبیت و پیامبر(ص) را مؤظف به پرداخت حق او می‌کند، زنی که تا آنجا پیش می‌رود که بر اریکه تطهیر تکیه می‌زند و خداوند روح و هستی او را از هرگونه آلودگی می‌زداید، بزرگ‌زنی که می‌تواند استحقاق مودت یک امت را داشته باشد و خداوند در حق او و فرزندانش بگوید: «إِلاَّ الْمَوَدَّۀ فِي الْقُرْبَی»، بزرگ‌بانویی که امید استمرار نسل و دین پیامبر(ص) است و شخصیت برجسته‌ای که در کنار همسر خود، امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان گران‌قدرش، اسوه‌ای برای ایثار و اخلاص و ایمان می‌شود، فاطمه(ع) است و بس و همین یک فخر برای جنس زنان کفایت می‌کند.

وی اظهار کرد: آیات بسیاری از قرآن کریم مقام والای بانو حضرت زهرا(س) را نشان می‌دهد، که یکی از آنها آیه 26 سوره مبارکه «اسراء» است که خداوند در بخشی آن می‌فرماید: «وَ آتِ ذَا الْقُرْبَی حَقَّهُ؛ و حقّ نزديكان را بپرداز.» شیخ طوسی گوید: چنین روایت کنند وقتى که این آیه نازل گردید، پیامبر اکرم(ص) دختر خود حضرت فاطمه(س) را صدا زدند و فدک را به وى بخشید و تسلیم او فرمود. 

انصاری گفت: برخی از مفسران معتقدند که «ذَا الْقُرْبَی» حول وجود زهرای مرضیه(ع) می‌چرخد. نزدیک‌ترین شخص به رسول اکرم(ص) جز محبوبه احمد که می‌تواند باشد؟ بانویی که علاوه بر قرابت نَسَبی و خَلقی، نزدیکی خُلقی نیز با نبی مکرم(ص) دارد. مقام او به آنجا می‌رسد که پدرش فدایش می‌شود و می‌فرماید: «فِدَاهَا أَبُوهَا وَ اَمّا ابْنَتِي فَاطِمَۀُ فَإِنَّهَا سَيِّدَۀُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ هِيَ بَضْعَۀٌ مِنِّي وَ هِيَ نُورُ عَيْنِي وَ هِيَ ثَمَرَۀُ فُؤَادِي وَ هِيَ رُوحِيَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيَّ وَ هِيَ الْحَوْرَاءُ الْإِنْسِيَّۀ؛ پدرش فدایش باید و اما دخترم فاطمه، همانا او سرور زنان جهانیان از اولین تا آخرین است و او پاره تن من و نور چشم من و میوه دل من است و هم و روح من است که بین دو پهلوی من قرار دارد و او حوراء انسیه است.»

«ام ابیها» عنوانی که تاریخ را به تحیر می‌برد

این مفسر قرآن افزود: یکی از القاب حضرت زهرا(س)، ام ابیها است که این عنوان «أُمِّ أَبِيهَا» سخنی است که تاریخ را به تحیر فرو می‌برد، زیرا یعنی پیامبری که عصاره همه انبیاست، می‌فرماید: «فاطمه، ریشه من است، فاطمه ام من است، فاطمه خلاصه وجود من است.» همچنین خداوند برای زهرای اطهر(ع) در قرآن، حقی ویژه قائل می‌شود و این، تا اندازه‌ای محکم است که پیامبر(ص) مؤظف به پرداخت آن در زمان حیات خود می‌شود. گیرنده حق، فاطمه و اداکننده آن، پدر شریفش است. حقانیت حضرت زهرا(ع) را در این آیه شریفه به‌روشنی می‌بینیم. 

وی تشریح کرد: چنین نکته‌ای را درباره هیچ‌کس نداریم که خداوند خود، امر به ادای حق او کند و استحقاق آن را داشته باشد که رسول خدا خود چنین کاری برای او انجام دهد. این حق، سرزمین فدک است که پیامبر(ص) به امر خداوند به فاطمه(ع) می‌بخشد و بعدها غم‌نامه‌ای می‌شود که در طول تاریخ جاری شده و صدای اعتراض به غصب آن تا ابدیت در گلوی حق‌مداران و ظلم‌ستیزان خاموش نمی‌شود.