کتابی متقن در تبیین شخصیت حضرت فاطمه(س)

تاریخ معاصر کشورمان این مهم را در تک‌تک برگ‌های زرین خود به اثبات رسانده که ملت غیور و انقلابی ایران از ابتدای آغاز نهضت و خیزش علیه رژیم طاغوت به تحقیق در دریافت این معنا دستی بالا داشته‌اند که برای از بین بردن ریشه‌های حکومت جور؛ تحقق دو کلیدواژه‌ «اتحاد» و «وحدت» می‌تواند آنها را در تحقق پیروزی انقلاب یاری رساند.

همچنین ملت انقلابی ایران‌زمین بر این مهم واقف بودند که با محوریت شعائر دین هدایتگر و مبین اسلام؛هم‌راستا شدن با دید و هم‌افق شدن با مفهوم ولایت و دل سپردن و اطمینان بر ولی کشور؛ اساسی‌ترین شرایطی است که در راستای تحقق عوامل وحدت‌بخش برای ملت مسلمان و انقلابی می‌تواند در مسیر پیروزی آنها، در ساحت مهم‌ترین مؤلفه قد راست کند.

همسو شدن با همدلی جامعه‌ انقلابی به‌ویژه جوانانی که سهمی بزرگ از تحقق انقلاب اسلامی بر عهده و گرده آنها قرار دارد با مفهوم انس و الفت با کتاب، ابن یار مهربان و مطالعه آثار بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام‌خمینی(ره) و مقام معظم رهبری؛ دیگر اصلی است که در حوزه تحققِ ادراک مفهوم تحقق انقلاب بر پایه خواست، اراده ملت و مسئله بصیرت‌افزایی می‌تواند خود به تنهایی روشنگر چراغ راه توسعه انقلاب و کشور به‌شمار ‌رود. زمانی این مهم بیش از پیش جلوه‌گر می‌شود که جوانان انقلابی دریابند این اراده و خواست عظیم بر عهده او گرده آنها است. جوانانی که آینده‌سازان این کشور نام‌برده و شناخته می‌شوند.

تاسی از سیره اهل‌بیت(ع)؛ اصل مورد تاکید امامین انقلاب

دراین‌راستا و در سایه چتر دین هدایتگر و مبین اسلام، سیره اهل‌بیت(ع) که تبلور و تجلی درخشان آن را در اندیشه بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی و نایب بر حق او، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و جمعی از بزرگان جنبش‌های دانشجویی حوزوی و اجتماعی در مسیر تحقق پیروزی انقلاب مشاهده کردیم؛ جملگی بر مسئله‌ای به‌نام الگو قرار دادن سیره اهل‌بیت(ع) تاکید داشته و این مهم خود به یکی از مهمترین دغدغه‌های پیشروان و پرچم‌داران تحقق و استمرار انقلاب شکوه‌مند اسلامی یعنی امام راحل و مقام معظم رهبری بدل شده است.

حال در این ایام که همسو با دهه فاطمیه و قرار گرفتن در آستانه شهادت حضرت راضیه مرضیه، فاطمه اطهر(ع) است می‌توان با استناد به همان روایات؛ غور و تفحص بزرگان دین و سردمدار آنها در عصر معاصر، نایب برحق مهدی موعود(عج)؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر تألیفات و اشارات ایشان در حوزه ائمه معصومین(ع) خاصه حضرت فاطمه‌زهرا(س) و تألیف کتاب «حقیقت عظیم» که مجموعه‌ای از بیانات رهبر معظم انقلاب درباره وجود حضرت زهرا(س) از سال 1361 تا دهه 90 خورشیدی است ارجاع و اشارت داشت.

ارجاع و اشارتی که این مهم را بازتاب می‌دهد که وجود حضرت زهرا(س) بر محور حرکت اهل‌بیت(ع) استوار بود و ایشان خود به اکمل معنا، الگوی تمامی مؤمنان ازجمله اهل‌بیت(ع) و تمامی مردان و زنان آزادی‌خواه، معرفت‌جو و پی‌جوی بصیرت و حقیقت هستند.

گواه این مدعا فرمایش مهدی موعود(عج) مبنی‌بر آنکه فرموده‌اند: «وَ فی إِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم لی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»؛ «دختر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم برای من اسوه و الگویی الگویی نیکو است.»

آیا این خود گواهی بر پرچم‌داری مفهوم الگویی بزرگ برای تمامی آزادی‌خواهان جهان در تأسی از سیره؛ زیست و سلوک فاطمه اطهر(س) به‌شمار نمی‌رود؟

بازگشت جامعه مدرن به مفهوم الگوی خانواده با محوریت زن و مادر

در خوانشِ نگاه مدرن و مترقی نیز آنچه که امام راحل و مقام معظم رهبری در حوزه بیان توصیفات از سیره؛ منش؛ روش؛ سلوک و گویش حضرت فاطمه‌زهرا(س) برمی‌آیذد و هر دو بزرگوار چه در قالب فرمایشات و چه مکتوبات ارجاع و اشارت داشته‌اند، می‌توان بر این مهم اذعان داشت که کتاب «حقیقت عظیم» در دو ساحت «قید»و «شهود» یکی از اکمل‌ترین آثار در حوزه بازتاب داشته‌های معرفت بخش از سیما و زندگی حضرت فاطمه‌زهرا(س) به‌شمار می‌رود.

چه آنکه این مجلد ارجمند در نگرش بر قید کتاب مبتنی بر تحقیقات گسترده، منبع یابی عظیم و فهرست موضوعی متنوع است. قیدی که چه دامنه تعالیم اهل تشیع و چه مکتوبات معتبر اهل تسنن گواه بر فرمایشات معظم‌له ارائه داده‌اند.

«حقیقت عظیم»؛ در یک نگاه

در همدلی و انس و الفت با کتاب «حقیقت عظیم» مقام معظم رهبری، پر واضح می‌توان دریافت که این اثر؛ اثری جامع با بازتاب ابعاد وجودی حضرت زهرا(س) است. این خود در پس پشت پیشینه فعالیت‌های فرهنگی، ادبی و پژوهشی مقام معظم رهبری پیش‌از سکان‌داری مسندهای مختلف در نظام انقلابی استوار است.

آن‌چنان که می‌توان باز بر همان گواه اسناد تاریخ بر این مسئله تأکید داشت که رهبر معظم انقلاب پیش‌از جایگاه رهبری نیز از عظمتی علمی برخوردار بوده و به‌همین سبب سخنان حکمت‌آموز و بصیرت‌افزای ایشان در ساحت مرور زیست و سلوک اهل‌بیت(ع)؛ خاصه مادر سادات، حضرت فاطمه‌زهرا(س) برای هر اهل تدقیق و تأملی می‌تواند پربار باشد.

در معرفی کتاب «حقیقت عظیم» در یک نگاه می‌توان گفت این اثر گرانسنگ  مروری است بر سیر بیانات رهبر معظم انقلاب از سال ۱۳۵۱ هجری شمسی در تبیین شخصیت حضرت فاطمه(س)، که در بطن و متن آن «ابعاد زندگی ظاهری و فضایل عملی حضرت فاطمه (س)»، «مقامات معنوی حضرت فاطمه (س)»، «برکات حضرت فاطمه (س)»، «نمونه و الگو بودن حضرت فاطمه (س)»، «وظیفه‌ی ما نسبت به حضرت حضرت فاطمه (س)»، «انقلاب اسلامی و حضرت فاطمه (س)» و «زن از دیدگاه اسلام غرب». به تفصیل، تدقیق و پژوهش مورد اشارت قرار گرفته است.

در نگارش کتاب «حقیقت عظیم» سه مرحله اصلی طی شده است. مرحله استخراج، نخستین گام از مراحل شکل‌گیری این اثر است که به تمامی بیانات و دست‌نوشته‌های رهبر معظم انقلاب در بازه زمانی تعیین شده مراجعه شده است.

در بخش مستندیابی برای موارد قرآنی، روایی و تاریخی مورد نیاز به استناد، حداقل به پنج منبع از منابع متقدّم و معتبر شیعه و سنی (حتی‌الامکان تا پایان قرن ششم هجری) و نیز کتاب بحارالانوار به‌عنوان کتاب مرجع مورد استفاده قرار گرفته است.

در بخش تدوین، علاوه بر انتخاب عناوین و تیتر‌های مناسب، فهرستی تفصیلی از ساختار موضوعات مطرح شده ارائه شده است. این فهرست همراه با فهرست آیات و روایات و نمایه‌های لفظی (اعلام، زمان‌ها، مکان‌ها) به‌صورت الکترونیکی و در قالب شناسه‌ی QR در کتاب چاپ شده است.

شناخت حقیقی شخصیت حضرت فاطمه(س) 

در مرور کتاب «حقیقت عظیم» و فصل‌های مختلف و متنوع آن در قالب فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری با محوریت حضرت فاطمه‌زهرا(س) از سال 1351 تا به گاه تاریخ تقویمی نیمه‌های دهه نود خورشیدی؛ می‌توان محورهای مختلفی را استخراج کرد.

شاید نخستین محور در ساحت مواجهه با راضیه مرضیه، حضرت فاطمه‌زهرا(س) به شخصیت وجودی مبارک حضرت طی ادوار زندگی‌شان اشارت داشته باشد. همین مهم در قامت فصل نخست کتابت «حقیقت عظیم» با دو محور ضرورت و فوریت شناخت حضرت فاطمه(س) ارجاع شده است.

می‌توان به گواه فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری، بر این حقیقت تأکید داشت که در جهان معاصر و امروزی، مسئله‌ای به‌نام شناخت الگویی چون حضرت فاطمه(س) امری بیش‌ از هر زمانی ضروری است. بنابر فرموده رهبری؛ شاه‌بیت این فصل بر این مهم استوار است که «اوج این شناخت بدون طهارت باطن حاصل نمی‌شود.»

معنای اکمل سه نقش «زن»؛ «همسر» و «مادر»

در مرور کتاب «حقیقت عظیم» و در فصل دوم این اثر ابعاد شهودی زندگی حضرت فاطمه(س) در قالب فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری به پنداشت و دریافت راقم کتاب و جمع پژوهشگران استوار بوده ‌است.

آن‌چنان که بر این مهم تأکید شده که شأنیت و شخصیت چه در حوزه زیست ظاهری و چه در بطن اعتقاد به مفهوم ذات الوهیت در شخصیت حضرت فاطمه(س) به‌جایی می‌رسد که پدر بزرگوار ایشان، رسول مهربانی‌ها، حضرت محمد مصطفی(ص) او را «ام ابیها» و «فدا‌ها أبوهما» می‌خوانند. استمرار این جایگاه از تشخص و شأنیت به‌جایی می‌رسد که در قامت همدلی با امام اول شیعیان حضرت علی(ع)، ایشان به الگویی در راستای معنای تام و تمام سه نقش «زن»؛ «همسر» و «مادر» به تمام معنی دست می‌یابند و در قیاس تربیت فرزندان بار دیگر به گواه فرمایشات رهبر معظم انقلاب: «حضرت فاطمه(س) خود شمول آیینه‌ای است که تربیت انسان یعنی تولید و ارتقاء والاترین و بالاترین محصول هستی به‌شمار می‌رود.»

وجهه مورد غفلت قرا گرفته در مواجهه با شخصیت فاطمه(س) از دید رهبری

در مرور فرمایشات مقام معظم رهبری پر واضح می‌توان به این مسئله اذعان داشت که در جایگاه مواجهه با الگو و اسوه‌ای چون حضرت فاطمه(س) چه در حوزه پرورش و چه در نگاه آموزشی، حتی بسیاری از پژوهشگران نیز گاه مسیر نگرش و پژوهش خود را بر مدار غفلت طی کرده‌اند! آن‌چنان که رهبر معظم انقلاب بر این مسئله تأکید دارند و در تعبیری به این مهم اشاره می‌دارند که «مهم‌ترین جنبه شخصیت زن، حیثیت مادری اوست. چراکه بالاترین و والاترین محصول هستی به برکت بانوان گرانقدر صورت می‌گیرد.»

این همان اوج شکوه فصل دوم در قامت هم‌دلی با کتاب «حقیقت عظیم» است که ابعاد مختلفی از زیست شهودی حضرت زهرا(س) را در مباحثی چون ازدواج؛ دوری از تجمل‌گرایی؛ مجاهدت؛ عبادت؛ حق‌طلبی؛ حق‌شناسی؛ ایثار و ساده‌زیستی به قلم معظم‌له مطرح می سازند.

مولفه مجاهدت و رو شدن دست غاصبان با خطبه فدکیه

نکته دیگری که از دید تیزبین مقام معظم رهبری دور نمانده، جایگاهی است که ایشان بر بزرگ و الگویی چون حضرت فاطمه‌زهرا(س) در ایفای تمام قد تمامی وظایف ازجمله در حوزه زندگی بر «مجاهدت» و «جهاد» تأکید دارند.این نکته‌ای است که خود به مهمترین مؤلفه ایستادن در برابر دشمنان اسلام و شیعیان که آنها با استناد به «خطبه فدکیه» مسئله سهم‌خواهی حضرت فاطمه‌زهرا(س) را مطرح می‌سازند مبدل کرده ‌است.

آن‌چنان که معظم‌له به این مسئله تأکید داشته‌اند که شروع انقلاب شیعیان به برکت «خطبه فدکیه» بوده و انقلاب اسلامی ما نیز به نوعی الگوگیری خود را از متنِ مکتب حضرت زهرا(س) دریافت کرده است.

«سیده نساء اهل الجنة» یا «سید نساء العالمین»؟

در غایت همدلی با کتاب گران‌سنگ «حقیقت عظیم» و در فصل سوم؛ که مبتنی بر بازتاب اوج قدرت کمال بشر در ساحت فرمایشات معنوی حضرت فاطمه‌زهرا(س) و گفته‌های مقام معظم رهبری است؛ به واژه «امام الائمه» از زبان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مواجهه با راضیه مرضیه، حضرت فاطمه‌زهرا(س) برمی‌خوریم.

به‌گونه‌ای که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر این نکته اشاره می‌کنند که جایگاه و شخصیت مقام معنوی حضرت فاطمه(س) به‌جایی می‌رسد که او را «سیده نساء اهل الجنة» که بالاتر از «سید نساء العالمین» است خطاب قرار می‌دهند.

تنهاترین راه بازگشت به مسیر سعادت انسانی چیست؟

استمرار برکات وجودی حضرت فاطمه(س) که بی‌هیچ تردیدی فخری بر ابناء بشر و بنابر آنچه که در کتاب آسمانی مسلمانان بر آن تأکید شده «کوثر» و «خیر کوثر» به‌شمار می‌روند، برای تمامی افراد از جمله الگویی مسلم برای زنانی است که مکتب فاطمی و تفکر حضرت فاطمه(س) را به‌عنوان پیشانی‌نوشت فعالیت‌های خود قرار می‌دهند.

این همان مسئله‌ای است که بازتاب حقوق زنان در جامعه اسلامی و تعرضی که نسبت‌به خُرد کردن شخصیت زنان در تفکر غربی صورت‌گرفته را معظم‌له پیش از این نیز بارها در روایات و گفتارهای مختلف و متعدد بر آن تأکید داشته‌اند؛ در فصل چهارم این کتاب به تکمیل بر آن ارجاع و اشارت رفته است.

با مرور آراء اندیشمندان و فلاسفه غربی در دوران مدرن می‌توان به این مسئله به‌وضوح پی برد که تمامی آنها بر این مهم تأکید داشته‌اند که یکی از مهم‌ترین و شاید اغراق نباشد که بگوییم تنهاترین راه بازگشت به مسیر سعادت انسانی توجه به خانواده است.

این درحقیقت بازتاب‌دهنده آن مؤلفه است که حرکت و رجعت به مفهوم «خانواده»، مهم‌ترین کلیدواژه برای تحقق سعادت بشر بدون تقیدات به زندگی مادی و پرهیز کردن از محدودیت‌هایی است که مسیر قرب و رستگاری بندگان حقیقت‌جو و خدا طلب را برحذر از ارجاع به نگرش‌های مادی می‌دارد.

به نعبیر رهبر معظم انقلاب این همان مؤلفه عبودیت خداست که حضرت فاطمه‌زهرا(س) آن را نه‌تنها برای هر فرد عابد و مسلمان که به نفع جامعه بشریت می‌داند، خطاب می‌کند و مصداق بارز آزادی و آزادگی را زمانی نصیب مردمان خداجوی می‌داند که بتوانند گامی در مسیر تعالی شخصیت خود و از آن مهم‌تر تعالی جامعه بشریت بردارند.

18 درس برای الگوگیری از حضرت فاطمه(س)

مخاطبان هم‌نشین با کتاب «حقیقت عظیم» در فصل پنجم این کتاب در قالب فرمایشات مقام معظم رهبری به مسئله‌ای به‌نام الگو قرار دادن شیوه، منش و روش الگویی چون حضرت فاطمه‌زهرا(س) را برای زیست خود برمی‌گزیند برمی‌خورند.

در این فصل 18 درس در فرمایشات مقام معظم رهبری از زیست، سلوک و منش حضرت فاطمه‌زهرا(س) بیان‌شده و استمرار این تفکر را که در حوزه ادای وظیفه به منویات حضرت فاطمه‌زهرا(س) برای الگو قرار دادن ایشان به شمار می‌رود را در فصل ششم کتاب حقیقت عظیم می‌توان به دریافت و پنداشت نشست.

مسئله ابعاد سازنده وجودی حضرت فاطمه‌زهرا(س)

یکی دیگر از وجوهی که در قالب فرمایشات مقام معظم رهبری در ساحت ارجاع و ارائه به داشته‌ها و برکات حضرت فاطمه‌زهرا(س) برمی‌گردد به عصاره سازندگی مبحث وجودی و نفسانی انسان ارجاع دارد که جز در سایه قرب الهی به تعبیر حضرت فاطمه‌زهرا(س) که بازتاب آن را در فرمایشات مقام معظم رهبری شاهد هستیم نمی‌توان دریافت.

ایشان مسئله ابعاد سازنده وجودی حضرت فاطمه‌زهرا(س) را منشأ برکات بسیاری می‌دانند که اصل انقلاب اسلامی که بزرگ‌ترین انقلاب شیعی است را ایشان الگو گرفته از قضیه فدک برمی‌شمارند.

مخاطبان و همراهان کتاب «حقیقت عظیم» در فصل هشتم با شمایلی ناب و تعالی‌بخش از شخصیت زن با محوریت مبانی و شعائر دین هدایتگر و مبین اسلام و آنچه که الگوی زن از نگاه غربی است را به وضوح در فرمایشات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مهمان چشمان خود می‌کنند.

آنچنان ‌که در فرمایشات معظم‌له قابل رصد است، می‌توان بر این نکته اذعان داشت که نگاه غرب که مهم‌ترین راه را برای تبیین اهداف خود نگاهی صرفاً متکی بر زندگی مادی زنان می‌داند، درست  در مسیر مخالف، مقام معظم رهبری با ترسیم خصوصیات وجودی و معنوی حضرت زهرا(س) الگویی ناب و متعالی را برای زنان مسلمان و در نگاهی کلان برای تمامی زنان جهان امروز ترسیم می‌کنند.

به جای موخره

در پایان این گزارش باید بر این مسئله تأکید داشت که بنابر آنچه که قرآن کریم به‌عنوان کتاب آسمانی مسلمانان با تمامی پیروان این دین هدایتگر و مبین از یک‌سو و از سوی دیگر تمامی مردمان حقیقت‌جوی جهان به اشتراک گذاشته، تنها لختی تأمل بر زیست، منش، سلوک، روش و بینش حضرت فاطمه‌زهرا(س) می‌تواند هر فرد را مبهوت جایگاه جمالی وجود حضرتشان کند و آن‌چنان که در باب آیه شریفه «بلاغ» که فرمان ابلاغ ولایت امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) برای جامعه مسلمانان به شمار می‌رود، می‌توان به‌وضوح دریافت که اگر اعجاز الهی و ید قدرت پروردگار متعالی نبود، با اعلام ولایت حضرت علی(ع) اسلام ناب با قدرت دشمنان و در سایه تبعیت کورکورانه مردمان پیرو تفکر «زر و زور و تزویر» از بین می‌رفت و دیگر شاهد حرکت‌های مردمی چون قله‌نشین آن اقدامات، تبلور و تفکر نهضت حسینی برای استمرار این دین که تجلی آن را در تمامی بنیان‌های گفتمان فرهنگی انقلاب اسلامی می‌توان رصد کرد را امروز دیگر شاهد نبودیم.

در تأمل و اندیشیدن به نوشیدن شهد شهادت توسط حضرت فاطمه‌زهرا(س) در مسیر ولایت می‌توان بر این مهم در قالب فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری تأکید داشت که عبادت حضرت زهرا(س) نه‌تنها سرمشقی برای حضرت سجاد(ع) بود که در حقیقت همین سیر عبودیت حضرت فاطمه(س) بود که ایشان را به محور «حدیث اهل کسا» بدل کرد.

بی‌تردید و با ذهنی لبریز از تأمل و تفکر در قالب هم‌نشینی و انس با کتاب «حقیقت عظیم» در قالب فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری، می‌توان امیدوار بود که این کتاب برای اهل تدقیق منشاء برکت و برای اهل پژوهش و پی‌جوی فضیلت می‌تواند آشکارکننده مسیری مهم و روشن برای گام گذاشتن در جبهه حق به شمار رود.‎

گزارش و روایت از امین خرمی