دلایل شکوه‌آمیز بودن خطبه حضرت فاطمه(س)
چنانچه بخواهیم دلائل گلایه‌آمیز بودن خطبه حضرت زهرا(س) را بررسی کنیم، باید شرایط تاریخی و تحولات سیاسی و اجتماعی دوران زندگی حضرت زهرا(س) را مدنظر قرار دهیم. در این گفتار فقط به رویداد‌های مهم در شش ماه آخر حیات حضرت زهرا(س) اشاره می‌کنیم.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت شهادت حضرت فاطمه(س) در سلسله یادداشت‌هایی به بررسی خطبه آن حضرت در جمع زنان مدینه می‌پردازد. در ادامه بخش دوم با عنوان «دلایل شکوه‌آمیز بودن خطبه حضرت فاطمه(س)» از نظر می‌گذرد.
در گفتار قبل اشاره شد که حضرت فاطمه(س) در دو خطبه فدکیه و عیادت(خطبه آن حضرت در جمع زنان مدینه)، لحنی شکوه‌آمیز دارد. صدیقه طاهره در آغاز خطبه عیادت، پس از ستایش پروردگار و صلوات بر پیامبر(ص) خطاب به زنانی که به ملاقات او آمدند، فرمودند: «به خدا قسم از دنیای شما بیزار و مردان شما را دشمن میدارم»! در این گفتار درصدد هستیم تا دریابیم چرا آن حضرت چنین لحنی را در ملاقات با زنان مدینه برگزیدند.
قبل از آغاز بحث یادآوری نظرگاه ذیل ضرورت دارد. برخی از نظریه‌پردازان و اندیشمندان بر این نظر تأکید دارند که هیچ متنی(سخن) در خلأ تولید نمی‌شود. در تولید متن، شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یا به اصطلاح شرایط تاریخی دخالت دارند. به عبارت دیگر خطبه‌ها و سخنرانی‌ها ناظر بر تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه ایراد می‌شوند؛ البته درباره میزان تأثیرگذاری شرایط اجتماعی در تولید متن و کم و کیف آن نظرات مختلفی وجود دارد؛ اما اصول کلی این نظریه مورد پذیرش آنان است.
چنانچه با تکیه به این رویکرد نظری بخواهیم دلائل گلایه‌آمیز بودن خطبه حضرت زهرا(س) را بررسی کنیم؛ باید شرایط تاریخی و تحولات سیاسی و اجتماعی دوران زندگی حضرت زهرا(س) را مدنظر قرار دهیم. اشاره به همه رویداد‌ها و به تبع آن تحولات دوران زندگی حضرت زهرا خارج از حوصله این گفتارهاست؛ ما در این گفتار فقط به رویداد‌های مهم در شش ماه آخر حیات حضرت زهرا(س) اشاره می‌کنیم، یعنی تحولاتی که در فاصله زمانی ۱۸ ذی‌الحجه تا سیزدهم جمادی الاولی یا بیستم جمادی الثانی رخ داده است. در ذیل به پنج رویداد مهم و اثرگذار این دوران اشاره می‌کنیم. سه رویداد در زمان حیات پیامبر (ص) و دو رخداد به زمان پس از ارتحال پیامبر (ص) مربوط می‌شود.
۱. غدیر خم: اصلی‌ترین و مهمترین رویداد در روز‌های پایانی حیات رسول خدا، واقعه غدیر خم بود که تأثیر این رخداد هنوز هم در جامعه در جریان است. موضوع اساسی این رخداد ولایت امام علی(ع) است.
۲. لشکر (جیش) اسامه: پیامبر(ص) در روز‌های آخر حیات خود لشگری را برای دفاع از امپراطوری روم تجهیز کردند و به تمام بزرگان مهاجرین و انصار دستور دادند که با سپاه اسامه همراه شوند و به طرف روم حرکت کنند؛ اما این سپاه با تعلل عده‌ای از صحابه تا زمان وفات پیامبر به راه نیفتاد.
۳. وصیت پیامبر هنگام بیماری: سومین رویداد بسیار تلخ، در آخرین ساعات حیات پیامبر(ص) رخ داد. آن هنگام که پیامبر(ص) دستور دادند تا کاغذی بیاورند و آن حضرت برای جلوگیری از گمراهی مسلمانان وصیتی بنویسند؛ اما به چنین وصیتی عمل نشد، از این رو پیامبر(ص) هر چند در جوار رحمت حق آرام گرفت، اما گویا با ناراحتی از دنیا رفت!
۴. شورای سقیفه: سقیفه، مکانی است که شورای انتخاب جانشینی پیامبر ص در آن واقع شد. پس از ارتحال پیامبر(ص) شورایی تشکیل و ابوبکر به عنوان خلیفه (جانشین) پیامبر(ص) انتخاب شد، حادثه‌ای که در نهایت به خشونت علیه اهل بیت پیامبر(ص) منجر شد.
۵. ماجرای فدک: فدک دهکده‌ای با فاصله حدود ۲۰۰ کلیومتر از مدینه بود که پس از ارتحال پیامبر(ص) درباره مالکیت آن اختلاف شد و از حضرت فاطمه پس گرفته شد و موجب منازعات بسیار جدی میان آن حضرت و ابوبکر (خلیفه اول) گردید.
در گفتار بعد به دیدگاه حضرت زهرا(س) درباره پنج رویداد مزبور و تحولات و تبعات آن می‌پردازیم تا دلائل کلام در سطر‌های نخستین این گفتار از حضرت فاطمه روشن گردد: «به خدا قسم از دنیای شما بیزار و مردان شما را دشمن میدارم»!
انتهای پیام
