اربعین آینه‌ای حق‌نما برای اهل ایمان است
یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: مناسک پیاده‌روی اربعین آیینه‌ای الهی است که اهل ایمان از هر مذهبی می‌توانند ارزش‌ها و اهداف خود را در آن ببینند.
مراسم پیاده‌روی اربعین طی سال‌های اخیر شور و حال ویژه‌ای به خود گرفته است، به‌طوری که هرساله در ایام منتهی به چهلمین روز شهادت امام حسین(ع)، میلیون‌ها انسان مسلمان و حتی باورمندان به ادیان دیگر در این مراسم حضور می‌یابند و راهپیمایی باشکوهی رقم می‌زنند که دربردارنده پیام‌های متعددی است. خبرنگار ایکنا از اصفهان به‌منظور بررسی ابعاد فرهنگی و اجتماعی مناسک پیاده‌روی اربعین و چگونگی بهره بردن از نتایج آن، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام مهدی اژه‌ای، استاد حوزه و دانشگاه انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا ـ چه عواملی باعث شده است تا مناسک پیاده‌روی اربعین در سال‌های اخیر با استقبال مواجه شود؟
اساساً بعضی از فعالیت‌های عرفی و اجتماعی ریشه‌های محلی و ملی دارند و انسان‌ها به‌طور طبیعی به آنها رو می‌آورند؛ برای مثال عید نوروز پیشینه تاریخی دارد و حتی نمی‌توان دلیل آن را جویا شد. می‌توان گفت نوروز مراسمی عرفی بوده که انجام می‌شده و وقتی اسلام وارد ایران شد، رنگ دینی هم به خود گرفت؛ به‌طوری که در سفره هفت‌سین قرآن می‌گذاریم، به هنگام تحویل سال در اماکن مذهبی حضور پیدا می‌کنیم و دعای تحویل سال می‌خوانیم. این رویدادی ملی است که هیچ منافاتی با مسائل ارزشی و دینی ندارد و حتی با آنها آمیخته شده است.
پیاده‌روی اربعین نیز امری دینی بوده که پیوندهای اسلامی را به کمال رسانده است؛ حرکتی عظیم که در طول تاریخ نیز مورد توجه انبیا و ائمه(ع) قرار گرفته بود، موانع اجتماعی بر سر راه خود داشت که معمولاً ریاست‌طلبان، فرصت‌طلبان و منافقان آنها را ایجاد می‌کردند و مانع حرکت سریع به سمت ارزش‌های والا، فضیلت، حریت، انسانیت، اخلاق و عبودیت، یعنی بنده خدا شدن و از طاغوت بریدن می‌شدند.
قیام امام حسین(ع) باعث شد تا گرد و غباری که در این زمینه به پا شده بود، فرو بنشیند و با وقوع عاشورا، حرکتی پرشور آغاز شد. دستگاه بنی‌امیه همه تلاش خود را برای از بین بردن آثار دین به‌کار گرفته بود و اگرچه مدیریت جامعه در دست دشمنان اهل بیت(ع) قرار داشت، ولی بیان احکام و تبیین ارزش‌ها از چنگال آنها خارج و مرجعیت مذهبی، معنوی و الهی در انحصار اهل بیت(ع) بود.
دستگاه بنی‌امیه و به‌طور خاص، معاویه با امپراتوری روم قراردادی داشت که بر اساس آن سالیانه خراج پرداخت می‌کرد. به علاوه، امپراتوری روم عنصری نفوذی به نام سرجون مسیحی در حکومت بنی‌امیه داشت که مشاور معاویه بود و تا زمان عبدالملک مروان نیز در جایگاه برنامه‌ریز فعالیت می‌کرد و مراقب بود تا اگر بحرانی در جامعه اسلامی رخ داد، از این فرصت به نفع امپراتوری روم استفاده کند. در چنین شرایطی، قیام امام حسین(ع) رخ داد؛ بنی‌امیه گمان می‌کرد که با این پیروزی نظامی و سیاسی می‌تواند مهار دین و اعتقادات مردم را به دست بگیرد و در این راستا انحرافاتی هم ایجاد کرد؛ ولی به اراده خدا و با روشنگری‌های امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س)، نهضت حسینی در کربلا نماند؛ لذا پیاده‌روی اربعین حرکتی خالص، آسمانی و الهی است و هیچ‌گونه عنصر قبیله‌ای، نژادی و عرفی ندارد.
ایکنا ـ مهم‌ترین پیام مناسک پیاده‌روی اربعین چیست؟ چگونه می‌توان این پیام را برای نسل امروز تعریف و تبیین کرد؟
پیام مراسم مذهبی با انواع دیگر مراسم تفاوت بنیادی دارد. ملت‌ها همیشه در برابر عناصر خارجی مقاومت می‌کنند. مبارزه با ظلم، اشغالگر و امثال آن تقریباً در فطرت همه ملت‌ها وجود دارد. ویژگی مبارزات ملی این است که همیشه در چارچوب خود باقی می‌ماند؛ ولی نهضت‌های انبیا دو پایگاه بزرگ دارد؛ یکی خداوند است که اراده او همیشه در راستای سیر حرکت بشری به سوی کمال قرار دارد و وسایل و ابزار آن را هم مهیا می‌کند، حال اگر مردم در این مسیر حرکت کنند، کار دین سرعت می‌گیرد؛ برای مثال وقتی مردم مدینه با رسول الله(ص) همکاری کردند، آن حکومت بزرگ را به دست آوردند و چه بسا اگر با حضرت علی(ع) نیز همراه می‌شدند، این حکومت قدرت و سرعت بیشتری می‌گرفت و مشکلات جامعه نیز کاهش می‌یافت.
البته با این حال، خدای متعال لطف خود را از بشر برنداشت و از طریق ائمه(ع) این لطف برقرار ماند؛ اگرچه به‌دلیل سستی بشر این مسیر با کندی پیش رفت؛ ولی سرانجام سیر تاریخ این است که حکومت جهانی امام زمان(عج) برقرار شود؛ لذا واقعه عاشورا اراده لایتغیر الهی بود و کسانی که با این مسیر همراه شوند، اعمالشان مؤثر واقع می‌شود و اهل ایمان از هر دین و مذهبی در نگاه به این آیینه الهی، ارزش‌ها و اهداف خود را می‌بینند.
از طرف دیگر، بشر در اداره جامعه به قانون و مجری آن نیاز دارد که از یکدیگر قابل تفکیک نیستند و هر کدام به تنهایی با سنت الهی نمی‌توانند کاری از پیش ببرند؛ زیرا اگر قانون حق بدون مجری باشد، مثل تورات و انجیلی می‌شود که امروز در دست صهیونیسم و استکبار قرار دارد و جنایاتی انجام می‌شود که پیامبران صاحب این دو کتاب از آنها بیزارند. گاهی نیز رهبر وجود دارد؛ ولی جامعه او را یاری نمی‌دهد، مثل دوران خانه‌نشینی حضرت علی(ع)، امام حسن(ع) یا ائمه‌ای که زندانی شدند و در اوج این بی‌همراهی، امام حسین(ع) قرار داشت؛ بنابراین زمانی که قانون یعنی همان قرآن و رهبر عادل، صالح و معصوم در کنار یکدیگر باشند، حکومتی تشکیل می‌شود که تجلی آن را در دوره ظهور امام زمان(عج) خواهیم دید.
همه افراد بشر نیز فطرتاً به دنبال چنین رویدادی هستند؛ یعنی اجتماعات، اعتصاب‌ها، تظاهرات و راهپیمایی‌ها در همه کشورها بر سر قوانین ناحقی است که حق مردم در آنها رعایت نشده و درواقع، بشر به دنبال قانون حق و عدل و فطرتاً جویای حاکم صالح است. خداوند این خواسته‌های طبیعی انسان را در قرآن و وجود 12 امام معصوم تأمین کرده و ما باید بتوانیم این پیام را به نسل امروز بشر برسانیم؛ البته که در معرفی تشیع، اسلام، ولایت و امامت دچار ضعف هستیم؛ ولی اگر این کار به درستی انجام شود، می‌بینیم که فطرت انسان‌ها به اسلام و تشیع گرایش دارد. از طرف دیگر، وظیفه ما در مسیر تبیین واقعه عاشورا، جلوگیری از انحراف شور حسینی است؛ نباید رودی را که در این مسیر جریان یافته، به شورستان ببریم، بلکه باید آن را با مطالب متقن بیان کنیم.
ایکنا ـ چگونه می‌توان از مراسم پیاده‌روی اربعین به‌عنوان فرصتی برای تبلیع دین و تحقق اهداف نظام استفاده کرد؟
در ابتدا هرکس باید در مسیر حرکت خود با نیت خالص قدم بردارد و عالم، خادم و متواضع باشد. درواقع، باید دین را با عمل نشان دهد و معرفی کند. همچنین نباید از خدمتگزاری بدون منت به مردم غافل باشد. در گام‌های بعدی، آموزش اعضای خانواده، گروه همسالان، معلمان، استادان دانشگاه و... از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ایکنا ـ افرادی که در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند، چگونه می‌توانند بهره‌های معنوی خود را از این مراسم در طول سال حفظ کنند؟
موکب‌داران و زائران امام حسین(ع) هر یک شغلی متفاوت دارند؛ بنابراین هرکس در هر عرصه‌ای فعالیت می‌کند، باید معرفت حسینی را در همه عرصه‌های زندگی خود بروز دهد، نه اینکه فقط مختص ایام مربوط به مراسم باشد. این افراد باید بتوانند موج ناامیدی و افسردگی را که دشمن در تلاش برای ایجاد آن است، به امید تبدیل کنند؛ در نتیجه بهره‌ای را که از اربعین برده‌اند، باید در همه عرصه‌های زندگی خود بروز دهند، از جمله اینکه محبت مرد نسبت به همسرش افزایش یابد؛ محبت میان والدین و فرزندان و بین افراد یک محله نیز باید به همین شکل باشد.
زهراسادات مرتضوی
انتهای پیام
