اسلام قربانی کردن را امری باطنی می‌داند

حسین مطیع، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، در خصوص مفهوم قربانی کردن در ادیان اظهار کرد: این مفهوم میان همه ادیان مشترک است و پیروان آنها برای قرب به خدا کاری انجام می‌دهند یا هدیه‌ای پیشکش می‌کنند. در ادیان ابراهیمی نیز مفهوم قربانی وجود دارد. حضرت ابراهیم(ع) به پسرش اسماعیل دلبستگی بسیاری داشت، به‌طوری که به نظر می‌رسید پسر مانعی میان حضرت ابراهیم(ع) و معشوق اصلی یعنی خداوند باشد. بنابراین، خداوند به ایشان دستور داد تا مانع را از میان بردارد.

وی با اشاره به شعر «گه دلم پیش تو گاهی پیش اوست/ رو که در یک دل نمی‌گنجد دو دوست» افزود: در ظاهر، خداوند به ابراهیم خلیل‌الله فرمود نمی‌شود که هم عاشق من باشی و هم پسرت را بسیار دوست داشته باشی و باید از میان ما یکی را انتخاب کنی. وقتی حضرت ابراهیم(ع) خداوند را انتخاب کرد، دستور رسید که اسماعیل باید قربانی شود. البته بعد از اتمام داستان متوجه می‌شویم که خداوند قصد از بین بردن اسماعیل را نداشت، بلکه فقط می‌خواست تعلق خاطر ابراهیم(ع) به پسرش از بین برود.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان بیان کرد: به دنبال اجرای دستور خداوند، شیطان سه مرتبه بر سر راه ابراهیم(ع) آمد و به او گفت درست است که عاشق خدا هستی، ولی آدم نکش، پیامبر که آدم‌کش نمی‌شود، به‌ویژه پسر خودش که احتمالاً در آینده پیامبر خواهد شد. وسوسه شیطان در این موقعیت با دیگر موقعیت‌ها کاملاً متفاوت بود، زیرا شیطان همیشه انسان را به سوی انجام کار بد مثل دزدی و فحشا دعوت می‌کند، ولی در این موقعیت به ظاهر از کار بد نهی و به کار خوب یعنی پرهیز از کشتن انسان دعوت می‌کرد.

وی ادامه داد: حضرت ابراهیم(ع) در هر سه مرتبه که شیطان بر سر راهش آمد، هفت بار به او سنگ زد که در مجموع، 21 دفعه شد. خداوند از آن زمان فرمان داده که هر کس اعمال حج به‌جا می‌آورد، باید به شیطانی که در ظاهر امر به معروف می‌کند، سنگ بزند. این نکته اهمیت بسیاری دارد که شیطان در هر حال، سرپیچی از فرمان خدا را ترویج می‌کند که یکی از عجیب‌ترین وسوسه‌های آن است. قربانی امری باطنی‌ است و ما باید تعلقات خود را برای نزدیک شدن به خدا از بین ببریم.

مطیع تصریح کرد: فلسفه قربانی کردن در اسلام هیچ تفاوتی با مفهوم قربانی در دیگر ادیان ندارد و فقط این نکته قابل توجه است که در اسلام به باطن قربانی کردن توجه شده، ولی در بعضی از ادیان به ظاهر قربانی اهمیت داده می‌شود. خداوند در آیه «لَنْ يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ» فرموده که گوشت و خون قربانی برای من فایده‌ای ندارد، بلکه تقوای ناشی از انجام این عمل بسیار مهم است.

وی درباره کارکردهای اجتماعی عید قربان توضیح داد: اولین کارکرد آن، رفع نیاز اقشار تنگدست است که شاید در طول سال توان خرید گوشت با قیمت‌های بسیار بالایی که شاهد هستیم، نداشته باشند. از دیگر کارکردها می‌توان به دل بریدن از موانع موجود در مسیر نزدیکی و قرب انسان‌‌ها به خدا اشاره کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اعمال عید قربان گفت: اگر حجاج در این روز قربانی نکنند، اعمال حج آنها مقبول درگاه خداوند واقع نخواهد شد؛ کشتن یک موجود زنده عملی خشن است، ولی نماد کشتن تعلقات دنیوی محسوب می‌شود. کسانی که در سرزمین عرفات نیستند هم می‌توانند گوسفندی قربانی کنند که البته مستحب است. کسانی هم که به تنهایی توان خرید یک گوسفند ندارند، می‌توانند با چند نفر دیگر به‌صورت شراکتی گوسفندی قربانی کنند تا از ثواب معنوی و فواید اجتماعی آن بهره‌مند شوند.

زهراسادات مرتضوی