پیشرفت خوشنویسان ایرانی در خطوط نسخ، ثلث و ریحان

منیب ابرادوویچ، خطاط و استاد خوشنویسی از کشور بوسنی و هرزگوین در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، ابتدا با تمجید از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن درباره سطح آموزش خوشنویسی به عنوان یک هنر اصیل اسلامی تصریح کرد: وضعیت آموزش این هنر در سال‌های اخیر به ویژه خوشنویسی قرآنی در بوسنی رشد زیادی داشته است ونسل‌های جدید اقبال بسیاری به این هنر داشته‌اند. خوشنویسی و کتابت قرآن از قدیم در نزد مردم این کشور جایگاه برجسته‌ای داشته است و اکنون نیز شاهد احیای این هنر اصیل در بوسنی و هرزگوین هستیم.

ابرادوویچ درادامه تصریح کرد: من در مصر زبان عربی و خط ثلث و نسخ را آموخته‌ام، از ترکیه نیز بازدید کرده‌ام و از استادان خط در این کشور بهره برده‌ام چرا که استانبول یکی از مراکز بزرگ خط در جهان اسلام است همانطور که ایران نیز اینگونه است به ویژه در نستعلیق و شکسته یکی از مهم‌ترین مراکز هنر خوشنویسی در جهان اسلام است.

به گفته وی سطح این هنر در ایران بسیار بالاست، هنرمندان برجسته زیادی در ایران وجود دارد و دولت ایران نیز حمایت گسترده‌ای از این هنر می‌کند. این هنرمند اهل بوسنی در ادامه افزود: از ایران با بزرگان خطاطان ایرانی استاد امیرخانی، استاد جلیلی، استاد علی شیرازی، استاد امیر فلسفی و استاد عباس اخوین آشنا هستم و از هنر آن‌ها بهره برده‌ام.

ابرادوویچ سپس در مورد تخصص ویژه خود گفت: من به خطوط ثلث و دیوانی می‌نویسم، به خط نستعلیق نیز می‌نویسم اما مهارت من در این خط مانند ایرانی‌ها نیست.

وی در ادامه در مورد نمایشگاه بین‌المللی قرآن نیز افزود: سطح نمایشگاه امسال بسیار خوب است و محل برگزاری این نمایشگاه یعنی مصلای امام خمینی نیز از نظر معماری و هنر خوشنویسی به‌کار رفته در کتیبه‌های آن برجسته است.

این هنرمند اهل بوسنی در مورد آموزش خط و همچنین هنر خوشنویسی در زمینه خطوط غیر از شکسته و نستعلیق نیز تأکید کرد: تا چند سال گذشته حدود 15 سال پیش چندان اثری از خطوطی مانند نسخ و ثلث و ریحان در ایران نبود، در سال‌های اخیر اما نسل جدیدی ظهور کرده است که در خطوطی مانند نسخ و ثلث و محقق نیز مهارت بالایی دارند. حتی در ترکیه ایرانیانی هستند که در این خطوط بسیار برجسته هستند. در این میان باید از نقش مسابقات نیز یاد کرد، می‌توان گفت مسابقه «یاس یاسین» در حوزه خوشنویسی یکی از مهم‌ترین این مسابقات است که سطح آن بسیار عالی است و فرصتی برای شکوفایی هنرمندان در این خطوط است و این امر منجر به ظهور نسل جدید از خطاطان شده است که در خطوط دیگر غیر از نستعلیق نیز مهارت بسیاری دارند. اگرچه هنرمندان ایرانی پیشتر نیز در خطوطی مانند ثلث مهارت بالایی داشته‌اند، به طوری که می‌توان هنر این خوشنویسی را در کتیبه‌های موجود در مصلای امام خمینی ملاحظه کرد.

در ادامه این گفت‌وگو عبدالحق حاجی میلیچ، از کشور بوسنی و هرزگوین که او نیز در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم حضور دارد، در مورد سابقه فعالیت‌های هنری خود بیان کرد: من اهل سارایوو پایتخت این کشور هستم و 12 سال است که وارد عرصه هنر خوشنویسی شده‌ام و به ویژه تحت نظر استاد منیب مرادویچ به آموختن هنر خط مشغول هستم. به گفته میلیچ او در خطوط ثلث، نسخ و دیوانی تخصص دارد و همچنین در ترکیه در رشته تاریخ هنر تحصیل کرده است.  

وی با اشاره به اینکه هنر خط در دوره عثمانی هنری فاخر و ارجمند در نزد مردم بوسنی بود، تصریح کرد: پس از خروج عثمانی‌ها و به ویژه پس از روی کار آمدن کمونیست‌ها و تغییر الفبا به سریلیک و لاتین شاهد افت قابل ملاحظه هنر خط و به ویژه کتابت قرآن در میان مسملمانان بالکان به ویژه مسلمانان بوسنی بوده‌ایم، با این حال پس از فروپاشی یوگسلاوی و استقلال بوسنی شاهد رشد هنر خوشنویسی به ویژه در بخش کتابت قرآن بوده‌ایم. درست است که این هنر جایگاه سابق خود را هنوز باز نیافته است اما تلاش می‌کنیم تا آن را به جایگاه خوب خود بازگردانیم، الحمدلله در دوره جدید ما خوشنویسان بسیار قدری داریم که به نوعی در حال احیای هنر خط و به ویزه کتابت قرآن در بوسنی هستند.

این هنرمند جوان بوسنیایی از استاد خود، منیب ابرادوویچ به عنوان یکی از بهترین خطاطان تاریخ بوسنی یاد کرد و در مورد آشنایی خود با میراث خوشنویسی ایرانی نیز گفت: من با خط نستعلیق آشنایی دارم و در مرکز هنری ایران در سارایوو این خط را آموخته‌ام و باید بگویم یکی از زیباترین خطوط اسلامی است که تاکنون ایجاد شده است. حروف در این خط گویی پرواز می‌کنند و با روحیات ایرانیان نیز سازگار است، این نخستین باری است که من در ایران هستم و اکنون که ایرانیان و عشق آن‌ها به هنر خوشنویسی را می بینم، برایم زیبایی خط نستعلیق دوچندان شده است.

میلیچ با اشاره به اینکه وی تا اندازه‌ای با رواج خوش‌نویسی و تشکیلات انجمن خوشنویسان ایران آشنایی دارد، تصریح کرد: در بوسنی نیز انجمن‌هایی برای آموزش خط به علاقه‌مندان این هنر وجود دارد. شماری از خوشنویسان بزرگ به آموزش خوشنویسی به علاقه‌مندان مشغول هستند، اگرچه انجمن‌های موجود در بوسنی به قدرت انجمن‌های موجود در ایران، ترکیه یا اندونزی نیست.

وی در پایان در مورد پیشرفت هنر خوشنویسی در ایران افزود: خطاطان ایرانی در سال‌های اخیر رشد بسیاری در خطوط ثلث و نسخ داشته‌اند. در این میان می‌توان به خوشنویس برجسته‌ای مانند مریم نوروزی اشاره کرد که خطاط برجسته‌ای در خطوط نستعلیق، نسخ و ثلث است.