دستیابی به خانواده موفق در پرتو تغافل و تدبیر

به گزارش ایکنا از اصفهان، شاهین فرهنگ، روانشناس و مدرس دانشگاه در همایش «خانواده موفق در قرآن» که در حاشیه هجدهمین نمایشگاه قران و عترت اصفهان برگزار شد، با بیان اینکه افراد برای استفاده از وسایل جدید، طرز کار با آنها را آموزش می‌بینند، اظهار کرد: برای ارتباط و تعامل سالم و مؤثر، لاجرم باید زبان یکدیگر را یاد بگیریم.

وی افزود: اولين گام در رسیدن به خانواده موفق، اصل «تغافل و تدبیر» است. تغافل با چشم‌پوشی تفاوت دارد؛ در چشم‌پوشی، ما به طرف مقابل نشان می‌دهیم که خطای تو را دیدیم، اما به هر دلیل برخورد نمی‌کنیم؛ ولی تغافل یعنی ندیدن خطای فرد، یعنی خود را به غفلت زدن. امام علی(ع) در این‌باره می‌فرماید: اگر در بسیاری از مسائل زندگی خود را به غفلت نزنید، زندگی دشوار می‌شود. همین‌طور اگر در بسیاری از مسائل زندگی تغافل کنیم، نبینیم و نشنویم، زندگی گوارا خواهد شد.

این روانشناس و مدرس دانشگاه ادامه داد: اصل تغافل باعث حفظ حرمت‌ها، سلب نکردن فرصت رشد از یکدیگر و بی‌اثر نشدن حرف والدین می‌شود. این اصل می‌گوید خطاها را زیر ذره‌بین نبرید و اشتباهات افراد را بزرگ نکنید. تدبیر نیز به این معناست که به جای شکایت کردن از اطرافیان، از خود بپرسید چه کنم و چه نکنم که حال و رفتار دیگری بهتر شود؛ مهم این است که نقش من چیست؟

خوبی‌ها را زیر ذره‌بین بگذاریم

وی گفت: خدا نیز همین کار را انجام می‌دهد؛ هر بدی را یک و هر خوبی را ده برابر محاسبه می‌کند. ما مسلمانیم و شیوه تربیتی ما باید شیوه تربیتی خدا باشد، در حالی که ما در خانواده خوبی‌ها را زیر ذره‌بین نمی‌گذاریم. امام علی(ع) هيچ‌گاه حضرت زهرا(س) را صدا نکرد، جز با سه ویژگی اسم کوچک، پسوند جان و این عبارت که «جان علی فدای شما». لذا، ما نیز حق نداریم یکدیگر را از غذای محبتی، عاطفی، روحی و روانی محروم کنیم.

فرهنگ بیان کرد: همسر و خانواده من خوب باشد یا بد، وظیفه من است که به آنها محبت کنم؛ در قبال خوب بودن و نصیحت‌پذیری باید محبت اضافی خرج کرد، در حالی که ما با یک اشتباه یکدیگر را از اصل جیره محبتی و عاطفی محروم می‌کنیم.

وی با اشاره به آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» گفت: استاد مطهری می‌گوید: در کلام عرب، کلمه جواد یعنی بخشنده و کلمه رئوف یعنی مهربان؛ اگر مقصود خداوند بیان عبارت «به نام خداوند بخشنده مهربان» بود، باید ذکر می‌کرد: «بسم الله الجواد الرئوف»، اما خدا فرموده «بسم الله الرحمن الرحیم». رحمان، لطف عام خدا برای همه است، به‌صورت دائم و همیشگی و بدون هیچ‌گونه ملاحظه‌ای، اما رحیم، مهربانی ویژه و اضافی خداست برای بندگان مؤمن و عامل به دستورات او. خداوند در ابتدای هر سوره، اصل تربیتی تغافل و تدبیر را به ما می‌آموزد؛ فقط یک جا تغافل معنا ندارد، آن هم وقتی خطری آنی ما را تهدید می‌کند.

حرف به‌مثابه بذر

این روانشناس و مدرس دانشگاه تصریح کرد: طبق قانون گفت‌وگوی سالم، همه ما کشاورزیم و سه اقدام کاشت، داشت و برداشت را در ارتباطات و گفت‌وگوها انجام می‌دهیم. در آیات ۴۲ تا ۴۴ سوره طه، خداوند به حضرت موسی(ع) می‌فرماید: با فرعون به نرمی صحبت کن، شاید پند بگیرد. در کشاورزی، قانون اول، کاشتن بذر است؛ ما هر حرفی می‌زنیم، بذری در دل اطرافیان می‌کاریم و باید توجه داشته باشیم که بذر خشم، کینه و نفرت نکاریم. لازمه این توجه آن است که عجله در حرف زدن و پاسخ گفتن نداشته باشیم و تأمل کنیم. یکی از ویژگی‌های رسول خدا(ص) که در کتاب سنن‌النبی ذکر شده، این است که پیامبر(ص) هیچ‌گاه بلافاصله حرف نمی‌زد و همیشه اول فکر می‌کرد. امام علی(ع) نیز می‌فرماید: انسان عاقل اول می‌اندیشد، سپس حرف می‌زند، ولی انسان جاهل اول حرف می‌زند و بعد فکر می‌کند.

وی با بیان اينکه گیاه بعد از کاشت به مراقبت نیاز دارد، گفت: اگر بذر خوبی کاشتیم، بايد مراقب باشیم که با برخورد بد آن را از بین نبریم. قانون برداشت می‌گوید اگر بذر خوب کاشتی، حرف خوب زدی و از ادامه رابطه مراقبت کردی، برداشت تو بیش از آن چیزی است که کاشتی.

فرهنگ بیان کرد: قانون ۱۰ - ۹۰ بیان می‌کند که ۱۰ درصد اتفاقات زندگی در کنترل ما نیست و ۹۰ درصد تحت کنترل ماست، آن ۱۰ درصد رفتار و سخن دیگران است و آن ۹۰ درصد رفتار و سخن ما. بنابراین، توجه ما باید معطوف به ۹۰ درصدی باشد که تحت کنترل داریم. تعداد کسانی که با رفتار پیامبر(ص) مسلمان شدند، بیش از کسانی است که با گفتار ایشان به اسلام گرویدند. باید مهارت کنترل خشم را در خود پرورش دهیم، یعنی خود را آرام کنیم، اذکار سفارش شده را بگوییم تا آرام شویم و بعد گفت‌وگو را ادامه دهیم.

وی تأکید کرد: خداوند در قرآن می‌فرماید هر کس ذره‌ای کار خیر انجام دهد، نتیجه آن را خواهد دید. لذا، باید به این توجه داشته باشیم که کارهای کوچک، مهم و خاص هستند و ما نیز باید هر روز کارهای خاص انجام دهیم تا لبخند روی لب هم بنشانیم. کار خاص هزينه‌ای ندارد، ظاهرا کوچک است، اما نتیجه بزرگ دارد و در مقابل هم منتظر پاسخ و تلافی از سوی طرف مقابل نباشیم. حضرت علی(ع) می‌فرماید: به کسی هدیه دهید که به شما هدیه نمی‌دهد و به عیادت کسی بروید ‌که به عیادت شما نمی‌آید. بنابراین، منتظر طرف مقابل نباشیم.

پریسا عابدی