عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی عنوان کرد:
ابهامات برگزاری نخستین کنگره علوم قرآن و حدیث؛ از محورهای فراخوان تا نمایه ISI
گروه دانشگاه: عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه برگزاری همایش در این دانشگاه منوط به اخذ مجوز از شورای پژوهشی است، گفت: برگزار کنندگان کنگره علوم قرآن و حدیث باید نسبت به رفع ابهامات این کنگره اقدام نمایند.
قاسم درزی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با بیان اینکه، همایشی تحت عنوان کنگره بین المللی علوم قرآن وحدیث فراخوان داده و متاسفانه ابتدای این فراخوان اطلاعات مناسبی به مخاطبین داده نشده است، گفت: به علت اینکه مکان کنگره سالن بین المللی دانشگاه شهید بهشتی اعلام شده است و این سالن را برای میزبانی کنگره اجاره کرده‌اند، این سوء تفاهم برای مخاطبین به وجود آمده است که برگزار کننده و حامی این کنگره نیز دانشگاه شهید بهشتی است. این سوء تفاهم هم برای اساتید و هم دانشجویان شکل گرفته و در این مدت با سوالات متعددی مبنی بر اینکه، آیا دانشگاه شهید بهشتی برگزار کننده این همایش است مواجه شده‌ام که متاسفانه برگزارکنندگان در این مدت نسبت به رفع این سوء تفاهم اقدامی نکرده‌اند و اعلام نشده است این کنگره ارتباطی با دانشگاه شهید بهشتی ندارد.
این کنگره جز مکان برگزاری هیچ ارتباط دیگری با دانشگاه شهید بهشتی ندارد و در ارتباط با مکان برگزاری همایش نیز باید مجوزهای لازم برای برگزاری چنین همایشی از دانشگاه شهید بهشتی اخذ شود.
ایکنا: لازمه کسب مجوز برگزاری همایش و کنگره‌های مشابه در دانشگاه شهید بهشتی چیست؟
درخواست اشخاص و نهادهای متقاضی برگزاری همایش در دانشگاه شهید بهشتی در جلسات هفتگی شورای پژوهشی دانشگاه مطرح می‌گردد و اگر صلاحیت و اعتبار برگزار کنندگان در شورا تایید شد، مجوز برگزاری صادر می‌شود.
ایکنا: با توجه به تجربه‌ای که در همایش‌های قرآنی دارید؛ آیا کنگره علوم قرآن و حدیث در بخش‌های مختلف استانداردهای برگزاری چنین برنامه‌هایی را دارد؟
یکی از ابهاماتی که در برگزاری این کنگره دیده می‌شود، محورهای فراخوان است؛ محورهایی که شایسته برگزاری کنگره‌ای با عنوان علوم قرآن و حدیث باشد را تاکنون ندیده‌ایم؛ برای مثال در ذیل محورهای اصلی این همایش عناوینی با نام «قرائت متون فقهی»، «قرائت متون تفسیری» و «تاریخ قرآن» دیده می‌شود که این موارد به هیچ عنوان نمی‌تواند محورهای برگزاری یک همایش باشد. این موارد واحدهای درسی است که در مقطع کار‌شناسی رشته الهیات تدریس می‌شود و نمی‌شود کسی مقاله‌ای تحت عنوان قرائت متون تالیف کند.
ابهام دیگر این کنگره، نداشتن کمیته علمی است؛ یعنی حداقل تاکنون هیچ کمیته علمی برای این همایش اعلام نشده است که صلاحیت علمی همایش را تضمین کند. چرا کنگره‌ای در این سطح از کمیته علمی برخوردار نیست؟ کمیته علمی‌ای که حداقل بر محورهای همایش نظارت داشته باشد و مواردی که صلاحیت محور بودن را ندارد مصوب نکند. شاید این اشکلاتی که در محورهای فراخوان دیده می‌شود به دلیل نداشتن کمیته علمی است که در هیچ کدام از قسمت‌های پایگاه اطلاع رسانی این کنگره نامی از از این کمیته و اعضای آن نمی‌بینید. به خاطر نبود کمیته علمیِ صالح مشکلاتی دیگری نیز پیش می‌آید؛ برای مثال این مشکل باعث می‌شود مقالاتی که به این کنگره ارسال می‌گردد مقالات عمومی و سطح پایینی باشد و تخصصی نباشند که این یک آسیب به حساب می‌آید. ممکن است با این روش مقالات بیشتری به دبیرخانه ارسال شود اما کیفیت علمی این مقالات پایین خواهد آمد. بنابراین تخصصی شدن همایش‌ها از این جهت ضرورت دارد که کیفیت مقالات را بالا می‌برد و همه این موارد در سایه حضور یک کمیته علمی قوی شکل می‌گیرد.
ایکنا: نمایه شدن تمام مقالات در مجلات ISI یکی از مواردی است که در پایگاه اینترنتی این کنگره آورده شده است، این مهم تا چه اندازه صحیح است؟
ابهامی که وجود دارد این است که چگونه ممکن است به مقالاتی که به یک کنگره ارسال می‌شود تضمین داده شود که آن‌ها در مجله‌های ISI چاپ می‌شوند؛ هم اکنون در مجلات علمی-پژوهشی داخل کشور نیز چنین چیزی وجود ندارد که مرکز و مجله‌ای علمی-پژوهشی بپذیرد که مقالات یک کنگره را به صورت کامل چاپ و یا نمایه کند؛ اگر چنین توافقی نیز صورت گیرد به دلیل کمیته علمی آن همایش خواهد بود و داوری‌ای که روی مقالات انجام می‌شود. کنگره‌ای که مدعی چاپ تمام مقالات در مجلات علمی-پژوهشی و یا ISI است باید یک کمیته علمی قوی در حد داوران مجلات علمی-پژوهشی داشته باشد و بر این اساس مقالات را چاپ کند؛ حتی با این فرض که مقالات ارسالی در سطح مجلات علمی-پژوهشی باشد، ساختار مجلات ISI بسیار متفاوت است و داوران مجلات ISI غالبا از سایر کشور‌ها و خارجی‌اند و چگونه ممکن است چنین مجله‌ای بپذیرد مقالاتی که در داخل یک کشور و با داوران داخل آن کشور پذیرفته شده است، در مجلاتشان به چاپ برسد و چنین موردی منطقی نیست و با ابهام جدی مواجه است؛ نکته‌ای که این ابهام را دوچندان می‌کند این است که این مجلات پولی هم هستند. پول زیادی در حدود 900 هزار تومان برای چاپ مقالات گرفته می‌شود که اعتبار این مجلات را زیر سوال می‌برد. البته این مورد یک قاعده کلی نیست و بعضا مجلات معروف به «Q۱» که مجلات سطح بالایی هستند نیز برای چاپ مقالات مبلغی را از مولف اخذ می‌کنند، اما این مورد بیشتر در بین مجلات کم اعتبار و بی‌اعتبار رایج است و این نیز یک نقص است. البته قصدم این نیست که بگویم برگزارکنندگان این همایش با مجله کم اعتباری در این خصوص قرارداد بسته‌اند، اما می‌توانند این ابهام را برطرف کنند. و اگر بناست که مقالات برای چاپ در مجلات ISI داوری شود، پس بر چه مبنایی از همه مقالات پول گرفته می‌شود.
در پایگاه اطلاع رسانی کنگره نیز اطلاع بیشتری در دست نیست و نویسندگان مقالات در حدود ۹۰۰ هزار تومان برای چاپ مقاله¬شان در مجله isi پرداخت می‌کنند و به طور مجزا نیز باید هزینه ترجمه مقاله خود را پرداخت نمایند. با توجه به اینکه ترجمه یک مقاله 30 صفحه‌ای بالغ بر یک میلیون تومان برای مولف هزینه در بر خواهد داشت، در مجموع هر نفر برای هر مقاله خود باید حدود 2 میلیون تومان پرداخت نماید. به نظر میرسد که مجله isi مورد نظر برگزار کنندگان این همایش با همین شروط حاضر به چاپ مقالات میباشد. در چنین صورتی این مجله پذیرفته است مقالاتی را که خود داوری نکرده است به چاپ برساند. به نظر نمیرسد که چنین روشی، روش صحیحی برای چاپ مقالات باشد و نشان دهنده ضعف علمی شدید مجله مورد نظر است. این ابهام نیز نیازمند شفاف سازی است و این ابهامات لازم است که برطرف شود.
آنچه در برگزاری همایش‌ها و کنگره‌ها اهمیت دارد، کمیته علمی شناخته شده و داوری صحیح مقالات است و اعتبار علمی چنین برنامه‌هایی به کمیته علمی آنهاست و اسامی اعضای حقیقی کمیته علمی باید در پایگاه اطلاع رسانی کنگره‌ها و همایش‌ها ذکر شود. و افرادی که اسامی آن‌ها به عنوان کمیته علمی درج می‌شود باید آگاه باشند که مسئولیت سنگینی بر عهده دارند و اهمیت دارد افرادی که عضو کمیته علمی‌اند افرادی شناخته شده و برجسته باشند. باید گفت که داوران کمیته علمی نیستند و کسانی‌اند که مقالات را داوری کرده‌اند و ارتباطی با کمیته علمی ندارند؛ مسئولیت انتشار مقالات با داوران نیست، بلکه برعهده کمیته داوران است.
این کنگره جز مکان برگزاری هیچ ارتباط دیگری با دانشگاه شهید بهشتی ندارد و در ارتباط با مکان برگزاری همایش نیز باید مجوزهای لازم برای برگزاری چنین همایشی از دانشگاه شهید بهشتی اخذ شود.
ایکنا: لازمه کسب مجوز برگزاری همایش و کنگره‌های مشابه در دانشگاه شهید بهشتی چیست؟
درخواست اشخاص و نهادهای متقاضی برگزاری همایش در دانشگاه شهید بهشتی در جلسات هفتگی شورای پژوهشی دانشگاه مطرح می‌گردد و اگر صلاحیت و اعتبار برگزار کنندگان در شورا تایید شد، مجوز برگزاری صادر می‌شود.
ایکنا: با توجه به تجربه‌ای که در همایش‌های قرآنی دارید؛ آیا کنگره علوم قرآن و حدیث در بخش‌های مختلف استانداردهای برگزاری چنین برنامه‌هایی را دارد؟
یکی از ابهاماتی که در برگزاری این کنگره دیده می‌شود، محورهای فراخوان است؛ محورهایی که شایسته برگزاری کنگره‌ای با عنوان علوم قرآن و حدیث باشد را تاکنون ندیده‌ایم؛ برای مثال در ذیل محورهای اصلی این همایش عناوینی با نام «قرائت متون فقهی»، «قرائت متون تفسیری» و «تاریخ قرآن» دیده می‌شود که این موارد به هیچ عنوان نمی‌تواند محورهای برگزاری یک همایش باشد. این موارد واحدهای درسی است که در مقطع کار‌شناسی رشته الهیات تدریس می‌شود و نمی‌شود کسی مقاله‌ای تحت عنوان قرائت متون تالیف کند.
ابهام دیگر این کنگره، نداشتن کمیته علمی است؛ یعنی حداقل تاکنون هیچ کمیته علمی برای این همایش اعلام نشده است که صلاحیت علمی همایش را تضمین کند. چرا کنگره‌ای در این سطح از کمیته علمی برخوردار نیست؟ کمیته علمی‌ای که حداقل بر محورهای همایش نظارت داشته باشد و مواردی که صلاحیت محور بودن را ندارد مصوب نکند. شاید این اشکلاتی که در محورهای فراخوان دیده می‌شود به دلیل نداشتن کمیته علمی است که در هیچ کدام از قسمت‌های پایگاه اطلاع رسانی این کنگره نامی از از این کمیته و اعضای آن نمی‌بینید. به خاطر نبود کمیته علمیِ صالح مشکلاتی دیگری نیز پیش می‌آید؛ برای مثال این مشکل باعث می‌شود مقالاتی که به این کنگره ارسال می‌گردد مقالات عمومی و سطح پایینی باشد و تخصصی نباشند که این یک آسیب به حساب می‌آید. ممکن است با این روش مقالات بیشتری به دبیرخانه ارسال شود اما کیفیت علمی این مقالات پایین خواهد آمد. بنابراین تخصصی شدن همایش‌ها از این جهت ضرورت دارد که کیفیت مقالات را بالا می‌برد و همه این موارد در سایه حضور یک کمیته علمی قوی شکل می‌گیرد.
ایکنا: نمایه شدن تمام مقالات در مجلات ISI یکی از مواردی است که در پایگاه اینترنتی این کنگره آورده شده است، این مهم تا چه اندازه صحیح است؟
ابهامی که وجود دارد این است که چگونه ممکن است به مقالاتی که به یک کنگره ارسال می‌شود تضمین داده شود که آن‌ها در مجله‌های ISI چاپ می‌شوند؛ هم اکنون در مجلات علمی-پژوهشی داخل کشور نیز چنین چیزی وجود ندارد که مرکز و مجله‌ای علمی-پژوهشی بپذیرد که مقالات یک کنگره را به صورت کامل چاپ و یا نمایه کند؛ اگر چنین توافقی نیز صورت گیرد به دلیل کمیته علمی آن همایش خواهد بود و داوری‌ای که روی مقالات انجام می‌شود. کنگره‌ای که مدعی چاپ تمام مقالات در مجلات علمی-پژوهشی و یا ISI است باید یک کمیته علمی قوی در حد داوران مجلات علمی-پژوهشی داشته باشد و بر این اساس مقالات را چاپ کند؛ حتی با این فرض که مقالات ارسالی در سطح مجلات علمی-پژوهشی باشد، ساختار مجلات ISI بسیار متفاوت است و داوران مجلات ISI غالبا از سایر کشور‌ها و خارجی‌اند و چگونه ممکن است چنین مجله‌ای بپذیرد مقالاتی که در داخل یک کشور و با داوران داخل آن کشور پذیرفته شده است، در مجلاتشان به چاپ برسد و چنین موردی منطقی نیست و با ابهام جدی مواجه است؛ نکته‌ای که این ابهام را دوچندان می‌کند این است که این مجلات پولی هم هستند. پول زیادی در حدود 900 هزار تومان برای چاپ مقالات گرفته می‌شود که اعتبار این مجلات را زیر سوال می‌برد. البته این مورد یک قاعده کلی نیست و بعضا مجلات معروف به «Q۱» که مجلات سطح بالایی هستند نیز برای چاپ مقالات مبلغی را از مولف اخذ می‌کنند، اما این مورد بیشتر در بین مجلات کم اعتبار و بی‌اعتبار رایج است و این نیز یک نقص است. البته قصدم این نیست که بگویم برگزارکنندگان این همایش با مجله کم اعتباری در این خصوص قرارداد بسته‌اند، اما می‌توانند این ابهام را برطرف کنند. و اگر بناست که مقالات برای چاپ در مجلات ISI داوری شود، پس بر چه مبنایی از همه مقالات پول گرفته می‌شود.
در پایگاه اطلاع رسانی کنگره نیز اطلاع بیشتری در دست نیست و نویسندگان مقالات در حدود ۹۰۰ هزار تومان برای چاپ مقاله¬شان در مجله isi پرداخت می‌کنند و به طور مجزا نیز باید هزینه ترجمه مقاله خود را پرداخت نمایند. با توجه به اینکه ترجمه یک مقاله 30 صفحه‌ای بالغ بر یک میلیون تومان برای مولف هزینه در بر خواهد داشت، در مجموع هر نفر برای هر مقاله خود باید حدود 2 میلیون تومان پرداخت نماید. به نظر میرسد که مجله isi مورد نظر برگزار کنندگان این همایش با همین شروط حاضر به چاپ مقالات میباشد. در چنین صورتی این مجله پذیرفته است مقالاتی را که خود داوری نکرده است به چاپ برساند. به نظر نمیرسد که چنین روشی، روش صحیحی برای چاپ مقالات باشد و نشان دهنده ضعف علمی شدید مجله مورد نظر است. این ابهام نیز نیازمند شفاف سازی است و این ابهامات لازم است که برطرف شود.
آنچه در برگزاری همایش‌ها و کنگره‌ها اهمیت دارد، کمیته علمی شناخته شده و داوری صحیح مقالات است و اعتبار علمی چنین برنامه‌هایی به کمیته علمی آنهاست و اسامی اعضای حقیقی کمیته علمی باید در پایگاه اطلاع رسانی کنگره‌ها و همایش‌ها ذکر شود. و افرادی که اسامی آن‌ها به عنوان کمیته علمی درج می‌شود باید آگاه باشند که مسئولیت سنگینی بر عهده دارند و اهمیت دارد افرادی که عضو کمیته علمی‌اند افرادی شناخته شده و برجسته باشند. باید گفت که داوران کمیته علمی نیستند و کسانی‌اند که مقالات را داوری کرده‌اند و ارتباطی با کمیته علمی ندارند؛ مسئولیت انتشار مقالات با داوران نیست، بلکه برعهده کمیته داوران است.
